Problem argumentacji w teologii moralnej – istota i potrzeba uwspółcześniania
Abstrakt
Wykład teologii moralnej, pozbawiony adekwatnej argumentacji przedstawianych tez, będzie zawsze zbyt powierzchowny, pobieżny i mało pogłębiony. Dlatego zadaniem teologów moralistów jest poszukiwanie adekwatnych do aktualnej sytuacji społecznej i religijno-moralnej sposobów szczegółowych uzasadnień. Tradycyjny sposób argumentacji „z autorytetu” należy uznać dzisiaj za zdecydowanie niewystarczający, co jednak nie oznacza zakwestionowania jego wartości w ogóle. Podobnie zresztą nie można odrzucić argumentu stricte teologicznego. Wiara i miłość w tej argumentacji winny być jednak traktowane nie tylko jako pojedyncze obowiązki, ale także jako jednolite zasady integrujące całą moralność. Uzasadnianie typu teologicznego, ze względu na współczesną sytuację moralno-społeczną oraz charakter kultury, musi być jednak uzupełnione o aspekty personalistyczne oraz pragmatyczne, czemu może służyć odpowiednie wykorzystanie danych tzw. nauk o człowieku. „Nowa” argumentacja winna także w większym stopniu uwzględniać nowe znaczenie niektórych pojęć oraz specyfikę środowiska adresata.
Bibliografia
Autiero A.: Bioethik – global! Verantwortung in neuen Dimensionen. W: Verantwortung und Integrität heute: theologische Ethik unter dem Anspruch der Redlichkeit. Red. K. Hilpert, J. Sautermeister. Freiburg im Breisgau–Basel–Wien: Herder 2013 s. 177-187.
Berkenkopf Ch.: Sünde als ethisches Dispositiv: über die biblische Grundlegung des Sündenbegriffs. Paderborn [u.a.]: Schöningh 2013.
Böhm U.: Ist Werbung das Glück der Unzufriedenen? Religionspädagogische Zugänge zur beglückenden Werbung. W: Glück und Lebenskunst. Red. R. Englert. Neukirchen−Vluyn: Neukirchener 2013 s. 77-86.
Bołoz W.: Uzasadnienie norm moralnych w świetle prawdy o Bogu na podstawie nauki Soboru Watykańskiego II. W: W kierunku religijności. Red. B. Bejze. Warszawa: ATK 1983 s.195-204.
Bołoz W.: Współczesne sposoby uzasadniania norm moralnych. W: Veritatem facientes. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Franciszka Greniuka. Red. J. Nagórny, J. Wróbel. Lublin: RW KUL 1997 s. 361-374.
Bucher A.: Glückliche Kinder und Jugendliche − Anachronismus oder Faktum? W: Glück und Lebenskunst s. 63-73.
Giertych W.: Rachunek sumienia teologii moralnej. Kraków: Wydawnictwo M 2004.
Greniuk F.: Teologia moralna w swej przeszłości. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne iDrukarnia w Sandomierzu 2006.
Hennings C.: Glück und Lebenskunst im Buddhismus. W: Glück und Lebenskunst s. 109-115.
Höhn H.-J.: Das Leben in Form bringen: Konturen einer neuen Tugendethik. Freiburg–Basel–Wien: Herder 2014.
Kieniewicz P.: Argumentacja antropologiczna w bioetyce. „Teologia i Moralność” 2011 nr 10 s. 25-40.
Kohler-Spiegel H.: „Glück” im Märchen. W: Glück und Lebenskunst s. 96-108.
Kos E.: Glück und Moral. W: Lebensfragen: Festschrift für Gerfried W. Hunold. Red. G.Droesser, M. Hartlieb. Frankfurt–Bern–Wien [u.a.]: Lang 2013 s. 67-88.
Kuch M.: Richtig handeln: Glaube und Ethik. Leipzig: Ev. Verl.-Anstalt 2014.
Kunstmann J.: Christliche Lebenskunst Eine Anforderung. W: Glück und Lebenskunst s.123-130.
Leeten L.: „Placing oneself in the world”. Moralische Verständigung als performative Lebenspraxis bei Stanley Cavell. W: Moralische Verständigung: Formen einer ethischen Praxis. Red. L. Leeten. Freiburg–München: Alber 2013 s. 145-167.
Lutz R.: Sinngründe als genuine Handlungsgründe. Die Sinnfrage und ihre theologisch-ethische Relevanz für die Motivationsproblematik. W: Lebensfragen: Festschrift für Gerfried W. Hunold s. 89-102.
Machinek M.: Biblical anthropocentrism? About (over)using the Biblical arguments in the contemporary bioethical discussion. „Gemellological Review” 4:2003 s. 57-65.
Machinek M.: Typy argumentacji etycznej w dyskusji o dopuszczalności eksperymentów na ludzkich embrionach. „Studia Warmińskie” 40:2003 s. 83-105.
Machinek M.: Znaczenie argumentacji teologicznej w sporach dotyczących bioetyki. „Diametros” 19:2009 s. 66-77.
Meyer-Blanck M.: Lebenskunst und christliche Tradition. W: Glück und Lebenskunst s.131-139.
Müller P.: Viel Glück und viel Segen. Das Reden vom Glück in der Bibel. W: Lebensfragen: Festschrift für Gerfried W. Hunold s. 40-50.
Nagórny J.: Teologia moralna. W: Jan Paweł II. Encyklopedia nauczania moralnego. Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne POLWEN 2014 s. 537-543.
Pinckaers T.: Źródła moralności chrześcijańskiej. Jej metoda, treść, historia. Tłum. A. Kuryś. Poznań: W drodze 1994.
Pryszmont J.: Historia teologii moralnej. Warszawa: ATK 1987.
Regenbogen A.: Glück als Wertmaßstab und als Lebensziel. W: Glück und Lebenskunst s.51-62.
Roth M.: Macht Glaube glücklich? W: Glück und Lebenskunst s. 31-39.
Schockenhoff E.: Grundgebot Liebe: Wege moralischen Argumentierens. https://www. erzbistum-koeln.de/kultur_und_bildung/schulen/religionsunterricht/steinfeld-tagung/vortraege/2013/Schockenhoff/Prof._Schockenhoff_Ethik_Grundgebot_Liebe_-_Wege_moralischen_Argumentierens.pdf (dostęp: 30.09.2014 r.).
Schockenhoff E.: Grundlegung der Ethik: Ein theologischer Entwurf. Freiburg im Breisgau–Basel–Wien: Herder 2014.
Schöpsdau W.: Wie der Glaube zum Tun kommt: Wege ethischer Argumentation im evangelisch-katholischen Dialog und in der Zusammenarbeit der Kirchen. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 2004.
Schröder B.: Glück + Lebenskunst = Segen? W: Glück und Lebenskunst s. 197-210.
Virt G.: Zur Ethik der Ethikkommissionen. W: Verantwortung und Integrität heute s. 246-257.
Zirfas J.: Glück als Erziehungsziel? Pädagogische Gedanken zum Kinderglück. W: Glück und Lebenskunst s. 21-30.
Copyright (c) 2015 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
