Wzajemna relacja pomiędzy kulturą a wiarą i duchowością chrześcijańską – rys historyczny

Abstrakt

Zachwiana relacja pomiędzy kulturą a wiarą stała się „dramatem naszych czasów” (Paweł VI), dlatego też jej przezwyciężenie jest wyzwaniem dla Kościoła współczesnego, teologii katolickiej i duchowości. Artykuł przybliża najpierw pojęcie kultury w starożytności i sygnalizuje jego przenikanie do chrześcijaństwa. Następnie podaje dwa pozytywne przykłady kształtowania kultury przez wiarę: jeden w epoce karolińskiej (VII-IX w.) na przykładzie wkładu mnichów benedyktyńskich; drugi w złotym wieku duchowości francuskiej (w. XVII), na przykładzie nauczania duchowego św. Franciszka Salezego oraz działalności edukacyjnej i charytatywnej św. Wincentego à Paolo. W dalszej części artykułu ukazano oddalanie się kultury od wiary począwszy od francuskiego Odrodzenia, przez Oświecenie, aż do zerwania tej relacji w nurtach filozoficznych XIX w. W ostatniej części artykuł ukazuje nową relację Kościoła do świata i kultury zapoczątkowaną przez Sobór Watykański II, kontynuowaną i rozwijaną przez nauczanie papieży Pawła VI i Jana Pawła II oraz działalność ewangelizacyjną Kościoła. Opiera się ona na szerokim rozumieniu kultury wypracowanym przez nauki świeckie i wyraża się m.in. w inkulturacji wiary, kulturotwórczej roli wiary oraz w pośredniczącej roli kultury w procesie ewangelizacji.