Archidiecezja lwowska obrządku ormiańskiego w świetle Schematyzmu archidiecezjalnego z 1939 r.

  • Łukasz Krucki
Słowa kluczowe: archidiecezja lwowska obrządku ormiańskiego; duszpasterstwo; organizacja Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego; Józef Teodorowicz; Dionizy Kajetanowicz; Ormianie

Abstrakt

Niniejszy artykuł stanowi analizę Schematyzmu archidiecezji lwowskiej obrządku ormiańskiego na 1939 r. Źródło to, przechowywane w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie, pozostawało dotąd praktycznie nieznane, a przez to nie zostało naukowo wykorzystane, chociaż zawiera wiele informacji niezbędnych do poznania ustroju i organizacji Kościoła ormiańskiego z okresu sede vacante, spowodowanego śmiercią abpa Józefa Teodorowicza.

Zakres wiadomości uwzględnionych przez elench nie ogranicza się tylko do podstawowych danych, zamieszczanych w zwyczajowych schematyzmach, ale poszerza je, podając krótką historię każdej parafii i jej kościoła, uwzględniając spisy miejscowości przynależących do poszczególnych parafii, zestawiając pełną obsadę duszpasterską. Dzięki danym zawartym w tym druku można zatem określić, że w 1939 r. archidiecezja lwowska obrządku ormiańskiego dzieliła się na 3 dekanaty (lwowski, stanisławowski i kucki), 8 parafii terytorialnych i jedną personalną (wojskową w Łowiczu). Liczyła ona wówczas ok. 5300 wiernych oraz 25 duchownych, z których 17 pracowało bezpośrednio w duszpasterstwie. Analizowane źródło stanowi również cenne świadectwo bogatej historii i kultury Ormian, którzy, przebywając na ziemiach polskich od czasów średniowiecza, w pełni się spolonizowali, stając się gorliwymi patriotami i rzetelnymi obywatelami odrodzonej Rzeczpospolitej.

Biogram autora

Łukasz Krucki

Ks. dr Łukasz Krucki − historyk Kościoła, pracownik merytoryczny w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie

Bibliografia

Arcybiskup ormiański Józef Teodorowicz. Wybitny polski kapłan, kaznodzieja i mąż stanu, red. M. Agospowicz, Warszawa: Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich 2007.

Augustynowicz-Ciecierska H., Szczaniecki P., Kronika Benedyktynek ormiańskich, „Nasza Przeszłość” 62(1984), s. 97-150.

Bączkowicz F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. I, Opole: Wydawnictwo Diecezjalne św. Krzyża w Opolu 1957.

Długosz M., Scholtz P., Ormiański Kościół katolicki, w: Encyklopedia Katolicka, t. XIV, red. E. Gigilewicz, Lublin: TNKUL 2010, kol. 817-820.

Gawlik S., Życie i działalność ks. abpa Józefa T. Teodorowicza, Kraków−Warszawa−Struga: Wydawnictwo Michalineum 1988.

Isakowicz-Zaleski T., O Ormianach i Kościele ormiańskim w Polsce, w: Arcybiskup ormiański Józef Teodorowicz. Wybitny polski kapłan, kaznodzieja i mąż stanu, red. M. Agospowicz, Warszawa: Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich 2007, s. 49-60.

Krucki Ł., Schematyzmy Kościołów katolickich obrządków wschodnich przechowywane w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 104(2015), s. 121-131.

Kubik R., Józef Teofil Teodorowicz. Ostatni arcybiskup polskich Ormian, Gorzów Wielkopolski: Wojewódzki Ośrodek Metodyczny 1998.

Kumor B., Archidiecezja lwowska obrządku łacińskiego w świetle schematyzmu archidiecezjalnego z 1939 r., „Folia Historica Cracoviensia” 3(1996), s. 265-286.

Lechicki Cz., Kościół ormiański w Polsce (zarys historyczny), Lwów: Skład Główny w Księgarni Gubrynowicza i Syna 1928.

Niparko R., Duszpasterstwo, w: Encyklopedia Katolicka, t. IV, red. R. Łukaszyk, Lublin: TN KUL 1983, kol. 390-397.

Obertyński Z., Kościół ormiański, w: Historia Kościoła w Polsce, t. II, cz. 2, red. B. Kumor, Z. Obertyński, Poznań−Warszawa: Pallottinum 1979, s. 84-85.

Obertyński Z., Na marginesie diecezjalnego schematyzmu ormiańskiego, „Sprawozdanie z Posiedzenia Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” 26(1933), z. 7/9, s. 203-214.

Ormiański pasterz Lwowa ksiądz arcybiskup Józef Teodorowicz na tle dziejów ormiańskich, red. W. Osadczy, M. Kalinowski, M. Jacov, Lublin 2015.

Russocki S., Wyderkaf, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do roku 1945, t. II, red. A. Mączak, Warszawa: Wiedza Powszechna 1981, s. 525.

Szteinke J., Kajetanowicz Dionizy, w: Encyklopedia Katolicka, t. VIII, red. B. Migut, Lublin: TN KUL 2000, kol. 341-342.

Opublikowane
2019-12-16
Dział
Artykuły