Ordos and Directories of the Archdiocese of Gniezno (1532-2019)
Abstract
From the 16th century onward, ordos, later referred to as directoria, began to be developed in the Archdiocese of Gniezno for liturgical and pastoral purposes. The oldest known publication dates back to 1532 and is connected with the rule of Archbishop Maciej Drzewicki. In the following centuries, the ordos evolved. In the 18th century, they started to come with annuals. Initially, an annual consisted only of a list of canons of the Metropolitan Chapter in Gniezno and a list of priests deceased in the year preceding the printing of the given rubric. From the 19th century onward, the annuals were developed and extended so much that they became an important compendium of knowledge on the ecclesial situation of the Archdiocese of Gniezno at that time. In 1929, the publication was divided into two parts – a liturgical calendar and a diocesan annual. This state of affairs has continued to this day. As these publications cover administrative information, in addition to liturgical and pastoral contents, they have become a primary historical source over time.
References
Aleksandrowicz M., Gnieźnieńska archidiecezja, w: Encyklopedia Katolicka, t. 5, red. L. Bieńkowski i in., TN KUL, Lublin 2012, kol. 1173-1174.
Banaszak M., Elenchy i roczniki archidiecezji poznańskiej, „Miesięcznik Kościelny Archidiecezji Poznańskiej” 26(1975), nr 10-11, s. 251-254.
Boguniewski J.W., Rozwój historyczny ksiąg liturgii rzymskiej do Soboru Trydenckiego i ich recepcja w Polsce, Wydawnictwo Unum, Kraków 2001.
Bylina S., Schematyzm Diecezji Siedleckiej czyli Podlaskiej w latach 1945-1992, „Rocznik Bialskopodlaski” 24(2016), s. 293-316.
Chomentowska E., Schematyzmy zakonów męskich z ziem dawnej Rzeczypospolitej z lat 1718-1918. Studium źródłoznawcze, Wydawnictwo KUL, Lublin 2016.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 15, Stulecie XV-XVIII, Kraków 1897.
Fąka M., Dzieje okupacyjne Kapituły Metropolitalnej w Poznaniu, „Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski” 1(2003), s. 275-292.
Górecki P., Opolskie roczniki diecezjalne 1947-2010, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 34(2014), s. 207-230.
Hałaburda M., Katalog rubrycel diecezji pińskiej 1926-1939 znajdujących się w księgozbiorze Archiwum Diecezjalnego w Drohiczynie, „Studia Teologiczne” 35(2017), s. 241-260.
Hałaburda M., Schematyzmy diecezji pińskiej (1926-1939), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 112(2019), s. 151-166.
Kardyś P., Rubrycele i schematyzmy diecezji żmudzkiej z lat 1853-1914 zachowane w Archiwum Diecezjalnym w Kielcach, „Nasza Przeszłość” 126(2016), s. 291-319.
Katalog Biblioteki Kapitulnej w Gnieźnie, oprac. L. Formanowicz, Poznań 1930.
Katalog poloników XVI wieku Biblioteki Jagiellońskiej, t. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. M. Malicki, E. Zwinogrodzka, Kraków 1994.
Konarska-Zimnicka S., Ze zbiorów Archiwum Diecezjalnego w Kielcach. Rubrycele i schematyzmy diecezji tyraspolskiej 1858-1913, „Archeion” 118(2017), s. 341-364.
Konieczny M., Rubrycela, w: Encyklopedia Katolicka, t. 17, red. E. Gigilewicz i in., TN KUL, Lublin 2012, kol. 513-514.
Kopiec J., Schematyzmy diecezji opolskiej z lat 1947-1974, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 61(1992), s. 167-216.
Krahel T., Schematyzmy diecezji wileńskiej jako źródło historyczne, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 38(1979), s. 111-149; 39(1979), s. 191-233.
Kramarz H., Schematyzmy galicyjskie jako źródło historyczne, „Studia Historyczne” 25(1982), nr 1, s. 27-48.
Krucki Ł., Potencjał archidiecezji poznańskiej po zakończeniu kulturkampfu w świetle „Brevis descriptio historico-geographica ecclesiarum archidioecesis Gnesnensis et Posnaniensis” Jana Korytkowskiego z 1888 r., „Roczniki Teologiczne” 61(2014), z. 4, s. 91-127.
Krucki Ł., Reorganizacja archidiecezji gnieźnieńskiej na podstawie bulli cyrkumskrypcyjnej „Vixdum Poloniae unitas” z 1925 roku, „Roczniki Teologiczne” 62(2015), z. 4, s. 179-195.
Krucki Ł., Rubrycele i schematyzmy archidiecezji gnieźnieńskiej. Katalog druków przechowywanych w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie, Gniezno 2016.
Krucki Ł., Stan archidiecezji gnieźnieńskiej w świetle „Brevis descriptio historico-geographica ecclesiarum archidioecesis Gnesnensis et Posnaniensis” Jana Korytkowskiego z 1888 r., „Roczniki Historii Kościoła” 5(60)(2013), s. 195-218.
Krucki Ł., Zmiany terytorialno-organizacyjne archidiecezji gnieźnieńskiej w następstwie „Aneksu” do bulli cyrkumskrypcyjnej „Totus Tuus Poloniae populus” z 2004 r., „Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski” 9(2014), s. 253-269.
Kumor B., Schematyzmy diecezji tarnowskiej z XIX w. jako źródło demograficzne, „Przeszłość Demograficzna Polski” 1(1967), s. 67-87.
Kwaśniewski A., Rubrycele i elenchusy diecezji krakowskiej z lat 1801-1848, „Świętokrzyskie Studia Archiwalno-Historyczne” 3(2014), s. 205-245.
Kwaśniewski A., Rubrycele i schematyzmy diecezji kieleckiej (1808-1818), „Rocznik Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Skarżysku-Kamiennej. Z dziejów regionu i miasta” 4(2013), s. 57-77.
Librowski S., Katalog rubrycel i schematyzmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku”, Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 23(1971), s. 213-310; 24(1972), s. 5-94; 25(1972), s. 39-113; 26(1973), s. 89-197; 27(1973), s. 57-130.
Mańkowski A., O dawnych rubrycelach chełmińskich, „Miesięcznik Diecezji Chełmińskiej” 78(1935), s. 552-556.
Marczewski J., Rubrycele i schematyzmy diecezji chełmsko-lubelskiej (1818-1992), „Roczniki Teologiczne” 65(2018), z. 4, s. 51-71.
Marczewski J., Rubrycele i schematyzmy łacińskiej diecezji chełmskiej, „Roczniki Teologiczne” 66(2019), z. 4, s. 21-39.
Marczewski J., Strycharczuk A., Apoteoza godła heraldycznego biskupa Macieja Grzegorza Garnysza w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach diecezji chełmskiej, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne” 104(2015), s. 167-187.
Marczewski J., Strycharczuk A., Apoteoza godła heraldycznego biskupa Wojciecha Skarszewskiego w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach chełmsko-lubelskich i lubelskich, „Roczniki Humanistyczne” 63(2015), z. 3, s. 149-176.
Milewska-Waźbińska B., Wprowadzenie do lektury, w: B. Czarski, Stemmaty w staropolskich książkach czyli rzecz o poezji heraldycznej, Wydawnictwo: Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2012, s. 9-14.
Moskal T., Rubrycele i schematyzmy diecezji sandomierskiej (1818-1992), „Roczniki Teologiczne” 65(2018), z. 4, s. 39-50.
Obertyński Z., Na marginesie diecezjalnego schematyzmu ormiańskiego, „Sprawozdanie z Posiedzenia Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” 26(1933), z. 7/9, s. 203-214.
Prejs R., Prałatura pilska w świetle schematyzmu z 1940 r., „Roczniki Teologiczne” 55(2008), z. 4, s. 31-48.
Prokop K.R., Vademecum chronologiczno-bibliograficzne do badań nad hierarchią Kościoła w Polsce i na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, Kraków 2018.
Różański M., Schematyzmy diecezji łódzkiej w okresie II Rzeczpospolitej (1922-1939) jako źródło do poznania jej struktury organizacyjnej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 110 (2018), s. 311-326.
Śmigiel K., Schematyzmy duchowieństwa niemieckiego w Wartheland, 1939-1945, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 36(1978), s. 371-385.
Urbaniak E., Gnieźnieńska oficyna wydawnicza Jana Bernarda Langego, Wydawnictwo MPPP w Gnieźnie, Gniezno 2013.
Zamoyski G., Schematyzmy diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego jako źródło statystyczno--kartograficzne, „Rocznik Przemyski” 41(2005), z. 4, s. 127-142.
Copyright (c) 2020 Roczniki Teologiczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
