Rubrycele i schematyzmy archidiecezji gnieźnieńskiej (1532-2019)
Abstrakt
W archidiecezji gnieźnieńskiej od XVI w. zaczęto opracowywać dla celów liturgicznych i pastoralnych rubrycele, zwane później dyrektoriami. Najstarszy znany druk pochodzi z 1532 r. i wiąże się z rządami abpa Macieja Drzewickiego. W następnych stuleciach rubrycele przechodziły ewolucję. W XVIII w. zaczęto do nich dodawać część schematyzmową. Początkowo był to jedynie spis kanoników Kapituły Metropolitalnej w Gnieźnie i spis zmarłych kapłanów w roku poprzedzającym druk rubryceli. Od XIX w. zaczęto rozbudowywać schematyzm, tak że stał się do dziś istotnym kompendium o ówczesnej sytuacji eklezjalnej archidiecezji gnieźnieńskiej. W 1929 r. nastąpił rozdział druku na dwie publikacje – kalendarz liturgiczny i rocznik diecezjalny. Stan ten utrzymał się do dziś.
Jako że w omawianych drukach oprócz treści liturgicznych i pastoralnych z czasem zaczęto dodawać informacje administracyjne, stąd też druki te stanowią pierwszorzędne źródło historyczne.
Bibliografia
Aleksandrowicz M., Gnieźnieńska archidiecezja, w: Encyklopedia Katolicka, t. 5, red. L. Bieńkowski i in., TN KUL, Lublin 2012, kol. 1173-1174.
Banaszak M., Elenchy i roczniki archidiecezji poznańskiej, „Miesięcznik Kościelny Archidiecezji Poznańskiej” 26(1975), nr 10-11, s. 251-254.
Boguniewski J.W., Rozwój historyczny ksiąg liturgii rzymskiej do Soboru Trydenckiego i ich recepcja w Polsce, Wydawnictwo Unum, Kraków 2001.
Bylina S., Schematyzm Diecezji Siedleckiej czyli Podlaskiej w latach 1945-1992, „Rocznik Bialskopodlaski” 24(2016), s. 293-316.
Chomentowska E., Schematyzmy zakonów męskich z ziem dawnej Rzeczypospolitej z lat 1718-1918. Studium źródłoznawcze, Wydawnictwo KUL, Lublin 2016.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 15, Stulecie XV-XVIII, Kraków 1897.
Fąka M., Dzieje okupacyjne Kapituły Metropolitalnej w Poznaniu, „Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski” 1(2003), s. 275-292.
Górecki P., Opolskie roczniki diecezjalne 1947-2010, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 34(2014), s. 207-230.
Hałaburda M., Katalog rubrycel diecezji pińskiej 1926-1939 znajdujących się w księgozbiorze Archiwum Diecezjalnego w Drohiczynie, „Studia Teologiczne” 35(2017), s. 241-260.
Hałaburda M., Schematyzmy diecezji pińskiej (1926-1939), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 112(2019), s. 151-166.
Kardyś P., Rubrycele i schematyzmy diecezji żmudzkiej z lat 1853-1914 zachowane w Archiwum Diecezjalnym w Kielcach, „Nasza Przeszłość” 126(2016), s. 291-319.
Katalog Biblioteki Kapitulnej w Gnieźnie, oprac. L. Formanowicz, Poznań 1930.
Katalog poloników XVI wieku Biblioteki Jagiellońskiej, t. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. M. Malicki, E. Zwinogrodzka, Kraków 1994.
Konarska-Zimnicka S., Ze zbiorów Archiwum Diecezjalnego w Kielcach. Rubrycele i schematyzmy diecezji tyraspolskiej 1858-1913, „Archeion” 118(2017), s. 341-364.
Konieczny M., Rubrycela, w: Encyklopedia Katolicka, t. 17, red. E. Gigilewicz i in., TN KUL, Lublin 2012, kol. 513-514.
Kopiec J., Schematyzmy diecezji opolskiej z lat 1947-1974, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 61(1992), s. 167-216.
Krahel T., Schematyzmy diecezji wileńskiej jako źródło historyczne, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 38(1979), s. 111-149; 39(1979), s. 191-233.
Kramarz H., Schematyzmy galicyjskie jako źródło historyczne, „Studia Historyczne” 25(1982), nr 1, s. 27-48.
Krucki Ł., Potencjał archidiecezji poznańskiej po zakończeniu kulturkampfu w świetle „Brevis descriptio historico-geographica ecclesiarum archidioecesis Gnesnensis et Posnaniensis” Jana Korytkowskiego z 1888 r., „Roczniki Teologiczne” 61(2014), z. 4, s. 91-127.
Krucki Ł., Reorganizacja archidiecezji gnieźnieńskiej na podstawie bulli cyrkumskrypcyjnej „Vixdum Poloniae unitas” z 1925 roku, „Roczniki Teologiczne” 62(2015), z. 4, s. 179-195.
Krucki Ł., Rubrycele i schematyzmy archidiecezji gnieźnieńskiej. Katalog druków przechowywanych w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie, Gniezno 2016.
Krucki Ł., Stan archidiecezji gnieźnieńskiej w świetle „Brevis descriptio historico-geographica ecclesiarum archidioecesis Gnesnensis et Posnaniensis” Jana Korytkowskiego z 1888 r., „Roczniki Historii Kościoła” 5(60)(2013), s. 195-218.
Krucki Ł., Zmiany terytorialno-organizacyjne archidiecezji gnieźnieńskiej w następstwie „Aneksu” do bulli cyrkumskrypcyjnej „Totus Tuus Poloniae populus” z 2004 r., „Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski” 9(2014), s. 253-269.
Kumor B., Schematyzmy diecezji tarnowskiej z XIX w. jako źródło demograficzne, „Przeszłość Demograficzna Polski” 1(1967), s. 67-87.
Kwaśniewski A., Rubrycele i elenchusy diecezji krakowskiej z lat 1801-1848, „Świętokrzyskie Studia Archiwalno-Historyczne” 3(2014), s. 205-245.
Kwaśniewski A., Rubrycele i schematyzmy diecezji kieleckiej (1808-1818), „Rocznik Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Skarżysku-Kamiennej. Z dziejów regionu i miasta” 4(2013), s. 57-77.
Librowski S., Katalog rubrycel i schematyzmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku”, Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 23(1971), s. 213-310; 24(1972), s. 5-94; 25(1972), s. 39-113; 26(1973), s. 89-197; 27(1973), s. 57-130.
Mańkowski A., O dawnych rubrycelach chełmińskich, „Miesięcznik Diecezji Chełmińskiej” 78(1935), s. 552-556.
Marczewski J., Rubrycele i schematyzmy diecezji chełmsko-lubelskiej (1818-1992), „Roczniki Teologiczne” 65(2018), z. 4, s. 51-71.
Marczewski J., Rubrycele i schematyzmy łacińskiej diecezji chełmskiej, „Roczniki Teologiczne” 66(2019), z. 4, s. 21-39.
Marczewski J., Strycharczuk A., Apoteoza godła heraldycznego biskupa Macieja Grzegorza Garnysza w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach diecezji chełmskiej, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne” 104(2015), s. 167-187.
Marczewski J., Strycharczuk A., Apoteoza godła heraldycznego biskupa Wojciecha Skarszewskiego w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach chełmsko-lubelskich i lubelskich, „Roczniki Humanistyczne” 63(2015), z. 3, s. 149-176.
Milewska-Waźbińska B., Wprowadzenie do lektury, w: B. Czarski, Stemmaty w staropolskich książkach czyli rzecz o poezji heraldycznej, Wydawnictwo: Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2012, s. 9-14.
Moskal T., Rubrycele i schematyzmy diecezji sandomierskiej (1818-1992), „Roczniki Teologiczne” 65(2018), z. 4, s. 39-50.
Obertyński Z., Na marginesie diecezjalnego schematyzmu ormiańskiego, „Sprawozdanie z Posiedzenia Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” 26(1933), z. 7/9, s. 203-214.
Prejs R., Prałatura pilska w świetle schematyzmu z 1940 r., „Roczniki Teologiczne” 55(2008), z. 4, s. 31-48.
Prokop K.R., Vademecum chronologiczno-bibliograficzne do badań nad hierarchią Kościoła w Polsce i na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, Kraków 2018.
Różański M., Schematyzmy diecezji łódzkiej w okresie II Rzeczpospolitej (1922-1939) jako źródło do poznania jej struktury organizacyjnej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 110 (2018), s. 311-326.
Śmigiel K., Schematyzmy duchowieństwa niemieckiego w Wartheland, 1939-1945, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 36(1978), s. 371-385.
Urbaniak E., Gnieźnieńska oficyna wydawnicza Jana Bernarda Langego, Wydawnictwo MPPP w Gnieźnie, Gniezno 2013.
Zamoyski G., Schematyzmy diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego jako źródło statystyczno--kartograficzne, „Rocznik Przemyski” 41(2005), z. 4, s. 127-142.
Copyright (c) 2020 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
