Poezja to także dźwięk. Sztuka słowa jako sztuka performatywna
Abstrakt
Rozwój poezji, w najogólniejszym zarysie, przebiega od formy ustnej, niekiedy z towarzyszeniem instrumentu muzycznego, do pisanej. Wynalezienie druku i pojawienie się takich instytucji, jak wydawnictwa i księgarnie, podniosło prestiż poezji pisanej. Forma ustna wprawdzie pozostała, lecz ograniczała się do odczytywania lub recytowania tekstu pisanego. Aby nie tylko zapobiec atrofii, lecz także podnieść poziom głośnego wykonywania utworów poetyckich opracowano reguły, których musiał przestrzegać czytający poeta lub wykonawca. Sytuacja ta utrzymywała się do lat 60. XX wieku. Prezentowanie poezji na scenie rozwinęło się po 1945 roku i doprowadziło etapami do radykalnych zmian w sztuce głośnego wykonywania utworu poetyckiego. Autor artykułu poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy doprowadziło to do powstania zupełnie innej poezji oraz czy pismo literackie jako instytucja zachowało swoje znaczenie. Zastanawia się także nad przemianami w zakresie sposobu prezentacji tekstu poetyckiego.
Bibliografia
Alexander-Smith, An Jeanette C. ‘Feeling the Rhythm of the Critically Conscious Mind’. The English Journal, vol. 93, nr. 3, 2004, pp. 58-63.
Beets, Nicolaas. Gedichten. Gent: H. Honte, 1848.
Bouazz, Hassnae. ‘Poëzie en rap’. Passionate, vol. 6, nr 1, 1999, pp. 52-57.
Daan, Tatjana. ‘Poetry International ’99. Poëzie en gehoor’. Passionate, vol. 6, nr. 3, 1999, pp. 18-22.
Deckwitz, Ellen. ‘Verander “zoen” eens in “ruzie”’. NRC Handelsblad, rubriek ‘Gedichten met Deckwitz. Hoe lees je een gedicht’, 28 mei 2020.
Doorn, Johnny van. Verzamelde gedichten. De Bezige Bij, 1994.
Dütting, Hans, redacteur. Archief Johnny van Doorn: beschouwingen en interviews. De Prom, 1994.
Franssen, Gaston. ‘The Performance of Poeticity: Stage Fright and Text Anxiety in Dutch Performance Poetry since the 1960s’. Authorship, vol. 1, nr. 2, 2012.
Gogh, Ruben van. ‘Het gedicht van binnenuit. Over het effect van de voordracht’. Passionate, vol. 8, nr. 5, 2001, pp. 6-11.
Groenendijk, Heleen, en Mariette van Muijen. ‘Rappoëzie redt de dichtkunst’. Passionate, vol. 6, no. 6, 1999, pp. 30-33.
Grunberg, Arnon. ‘Mystiek’. Mystiek (bijna) geheime voetnoot 699, 26 januari 2021. (Instagram). Geraadpleegd op 31 jan. 2021.
Krul, Cornelis. ‘Poetry is not dead, leve rap. De breinkracht van MC Brainpower’. Passionate, vol. 6, nr. 6, 1999, pp. 6-7.
Peppelenbos, Coen. ‘De kracht van clichés’. Tzum.info, 24 jun. 2021. www.tzum.info/2021/01/column-coen-peppelenbos-de-kracht-van-cliches.
Pernoud, Régine. Hildegard van Bingen. Ooievaar, 1999.
Piryns, Piet. Er is nog zoveel ongezegd. Vraaggesprekken met schrijvers. Houtekiet, 1988.
Roelens, Xavier. ‘Popipoëten? De inbreng van poetry slam in de Nederlandse poëzie’. Ons Erfdeel, vol. 49, 2006, pp. 134-136.
Schiferli, Viktor, e.a. New Dutch Poets. Nederlands Letterenfonds, 2020.
Sterre, Kila van der. ‘Poetry slam in Nederland en Vlaanderen’. Kunsttijdschrift Vlaanderen, no. 363, 2017, pp. 16-19.
Strien, Giel van. ‘In den beginne’. Passionate, vol. 6, nr. 1, 1999, pp. 6-7.
Vreeswijk, Christina. ‘Poetry International ’99. De slam komt naar Europa’. Passionate, vol. 6, nr. 3, 1999, pp. 28-30.
Weiss, Jen, en Scott Herndorn. Brave New Voices: The Youth Speaks Guide to Teaching Spoken Word Poetry. Heinemann, 2001.
Wijngaarden, Clementine van. ‘Poëzie op het podium’. Passionate, vol. 6, nr. 1, 1999, pp. 30-33.
Wirag, Lino. “Die Geburt des Poetry Slams aus dem Geist des Theaters.” KulturPoetik, vol. 14, nr. 2, 2014, pp. 269-281.
Woods, Scott. ‘Poetry Slams: The Ultimate Democracy of Art’. World Literature Today, vol. 82, nr. 1, 2008, pp. 16-19.
Copyright (c) 2022 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
