Wyzwania w nauczaniu języka „egzotycznego” – na przykładzie fonodydaktyki języka polskiego
Abstrakt
Tematyka artykułu skupia się wokół problemów nauczania fonetyki języka jako obcego. Autorka, łącząc perspektywę glottodydaktyczną i logopedyczną, zwraca uwagę na wyzwania stojące przed nauczycielem w związku z organizacją procesu kształcenia na przykładzie nauczania osób chińskojęzycznych, dla których polszczyzna jest językiem odległym typologicznie i geograficznie. Wyodrębnia dwa aspekty nauczania fonetyki – prognostyczny i diagnostyczny. W odniesieniu do pierwszego z nich, uwzględniając dwa źródła trudności wymowy: biologiczne i związane z wcześniej przyswojonym systemem fonetyczno-fonologicznym, dowodzi, że w fonodydaktyce niezbędna jest wiedza prognostyczna jako podstawa diagnozowania możliwych zakłóceń przetwarzania fonologicznego i artykulacji u uczniów. W odniesieniu do drugiego – analizuje czynniki determinujące trudności z docieraniem do kompetencji fonologicznej osób z pierwszym językiem chińskim poprzez odwołanie się do wyników obserwacji i testu przeprowadzonego w 26-osobowej grupie studentów chińskich. Na tej podstawie postuluje, by w badaniach fonodydaktycznych, w ich wymiarze praktycznym i teoretycznym, łączyć perspektywę glottodydaktyczną z logopedyczną.
Bibliografia
Arabski, Janusz. Przyswajanie języka obcego i pamięć werbalna. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1996.
Bańko, Mirosław, redaktor. Inny słownik języka polskiego. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2001.
Czaplewska, Ewa. „Diagnoza zaburzeń rozwoju artykulacji”. Diagnoza logopedyczna, red. Ewa Czaplewska, Stanisław Milewski, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2015, ss. 65-120.
Czempka-Wewióra, Maria, i Karolina Graboń. „Diagnoza i postępowanie logopedyczne w nauczaniu języka polskiego jako obcego”. Postscriptum Polonistyczne, nr 1 (19), 2017, ss. 147-61.
Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie. Przeł. W. Martyniuk, Rada Europy, Wydawnictwo CODN, 2003.
Gang, Zhao. „60 lat pekińskiej polonistyki”. Azja-Pacyfik, nr 17, 2014, ss. 103-13.
Grabias, Stanisław. „Język w procesie interakcji. Biologiczne i społeczne uwarunkowania zachowań językowych”. Język w biegu życia, red. Maria Kielar-Turska, Stanisław Milewski, Wydawnictwo Harmonia Universalis, 2019, ss. 60-99.
Grabias, Stanisław. „O ostrość refleksji naukowej. Przedmiot badań logopedii i procedury logopedycznego postępowania”. Logopedia. Wybrane problemy teorii i praktyki, red. Stanisław Milewski, Katarzyna Kaczorowska-Bray, Wydawnictwo Harmonia Universalis, 2012, ss. 56-69.
Grucza, Franciszek. „Lingwistyczne uwarunkowania i implikacje glottodydaktyki”. Rola językoznawstwa w metodyce nauczania języka obcego, red. Henryk Kardela, Tomasz Zygmunt, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, 2007, ss. 12-24.
Instytut Polski. „Nauka polskiego w Chinach”. instytutpolski.pl/beijing/pl/nauka-polskiego-w-chinach/. Dostęp 20.07.2021.
Kaleta, Radosław. „Błędy fonetyczne Białorusinów uczących się języka polskiego”. Lingwistyka Stosowana, t. 2, 2010, ss. 121-32.
Kijewska, Anna. „Bułgarskie interferencje fonetyczne w języku polskim a błąd glottodydaktyczny (na materiale prac pisemnych studentów bułgarskich)”. Inne optyki. Nowe programy, nowe metody, nowe technologie w nauczaniu kultury polskiej i języka polskiego jako obcego, red. Romuald Cudak, Jolanta Tambor, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2001, ss. 263-74.
Kaproń-Charzyńska, Iwona. „Nauczanie fonetyki języka polskiego z perspektywy logopedycznej: studium przypadku studentów z Chin”. Postscriptum Polonistyczne, nr 2, 2020, ss. 65-75.
Komorowska, Hanna. Metodyka nauczania języków obcych. Fraszka Edukacyjna, 2005.
Krashen, Stephen D. Principles and Practises in Second Language Aquisition. Pergamon, 1982.
Kurcz, Ida. „Jakie problemy psychiczne może rodzić dwujęzyczność?”, Psychologiczne aspekty dwujęzyczności, red. Ida Kurcz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2007, ss. 9-39.
Künstler, Mieczysław J. Języki chińskie. Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2000.
Li, Yinan. „Po polsku nie tylko się mówi! Metodyka nauczania kultury w dydaktyce polonistycznej w Chinach”. Postscriptum Polonistyczne, nr 2, 2012, ss. 263-73.
Lipińska, Ewa, i Anna Seretny. Integracja kompetencji lingwistycznych w glottodydaktyce na przykładzie języka polskiego jako obcego/drugiego. Księgarnia Akademicka, 2013.
Majewska-Tworek, Anna. „Fonetyczne interferencje i asymilacje w analizie wymowy polskiej u niemieckojęzycznych studentów”. Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia Linguistica, t. 25, 2006, ss. 103-10.
Malejka, Jagna. „Baranek wśród smoków, czyli o mojej pracy na lektoracie języka polskiego w Pekinie”. Chiny w oczach Polaków, red. Józef Włodarski, Kamil Zeidler, Marceli Burdelski, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2010, ss. 329-38.
Malejka, Jagna. „Jak uczyć Chińczyków wymowy polskiej”. Studia polonistyczne w Azji. Department of Polish Studies East European and Balkan Institute Hankuk University of Foreign Studies, Korea. Embassy of the Republic of Poland in Korea, red. Byung Kwon Cheong, 2007, ss. 159-67.
Miodunka, Władysław. „Miejsce glottodydaktyki w językoznawstwie polonistycznym”. Język Polski, z. 2, 2018, ss. 7-21.
Młynarczyk, Monika. „Artykulacja polskich głosek u chińskich studentów uczących się języka polskiego”. Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia Linguistica, t. 32, 2013, ss. 133-45.
Najwyższa Izba Kontroli, „Informacja o wynikach kontroli. Kształcenie cudzoziemców na polskich uczelniach”, KNO.430.003.2020, Nr ewid. 183/2020/P/20/023/KNO, 2020, www.nik.gov.pl/ plik/id,23533,vp,26267.pdf. Dostęp 12.07.2021.
Obrębowski, Andrzej. „Biologiczne podstawy mowy”. Biomedyczne podstawy logopedii, red. Stanisław Milewski, Jerzy Kuczkowski, Katarzyna Kaczorowska-Bray, Wydawnictwo Harmonia Universitas, 2014, ss. 23-35.
Ostaszewska, Danuta, i Jolanta Tambor. Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
Pluta-Wojciechowska, Danuta. „Wymowa cudzoziemców uczących się języka polskiego jako L2 w oczach logopedy. Rekonesans zagadnień”. Forum Logopedyczne , nr 23, 2015, ss. 26-32.
Rocławski, Bronisław. Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka. Uniwersytet Gdański. Zakład Logopedii, 2001.
San, Duan-mu, The Phonology of Standard Chinese. Oxford University Press, 2007.
Seretny, Anna. Kompetencja leksykalna uczących się języka polskiego jako obcego w świetle badań ilościowych. Wydawnictwo UJ, 2010.
Siebert, Beata, i Barbara Kamińska. „Wybrane zagadnienia z anatomii i fizjologii układu stomatognatycznego. Układ stomatologiczny a artykulacja”. Biomedyczne podstawy logopedii, red. Stanisław Milewski, Jerzy Kuczkowski, Katarzyna Kaczorowska-Bray, Wydawnictwo Harmonia Universitas, 2014, ss. 141-65.
Sieradzka-Baziur, Bożena, i Tomasz Majtczak. „Interferencja w procesie przyswajania języka polskiego przez Japończyków”. W poszukiwaniu nowych rozwiązań: dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, red. Władysław Miodunka, Anna Seretny, Wydawnictwo UJ, 2008, ss. 169-84.
Szmidt, Dorota T., i Juan Castellví. „Cechy charakterystyczne fonetyki polskiej w nauczaniu Katalończyków”. Polonistyka bez granic, red. Ryszard Nycz, Władysław Miodunka, Tomasz Kunz, Wydawnictwo Universistas, 2010, ss. 197-208.
Tambor, Jolanta. „Poprawna wymowa polska. Przewodnik dla cudzoziemców i ich nauczycieli” Marcin Maciołek, Jolanta Tambor. Głoski polskie. Przewodnik fonetyczny dla cudzoziemców i nauczycieli uczących języka polskiego jako obcego. Uniwersytet Śląski, Wydawnictwo Gnome, 2018, ss. 17-50.
Tambor, Jolanta. „Nauczanie wymowy polskiej. Trudności rożnych grup cudzoziemców”. Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego 2, red. Aleksandra Achtelik, Małgorzata Kita, Jolanta Tambor, Wydawnictwo Gnome, 2010, ss. 30-51.
Wardęga, Joanna. „Chińczycy w Polsce – niewidoczna mniejszość”. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, z. 2 (164), 2017, ss. 121-41.
Weinreich, Uriel. „Języki w kontakcie”. Tłum. Jacek Suchecki, Psychologiczne aspekty dwujęzyczności, red. Ida Kurcz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2007, ss. 43-56.
Wiśniewski, Marek. Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1998.
Zajdler, Ewa. „Identifying the Acoustic Features in tonal Phonemes in Chinese”. Glottodidactica, t.42, nr 2, 2015, ss. 23-30.
Zajdler, Ewa, i in. Współczesny język chiński. Mówić i pisać po chińsku. Cz. 1. Wydawnictwo Dialog, 2008.
Zajdler, Ewa, i Aneta Stal. „Ekspozycja na język tonalny a wrażliwość słuchowa”. Lingwistyka Stosowana, nr 16/1, 2016, ss. 125-34.
Copyright (c) 2022 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
