Rebellen en autoriteit: De ambtenaar, de leraar en de tedere anarchist – E. Ternest, A. Hans en L. P. Boon – over Jan de Lichte
Abstrakt
Buntownicy i autorytet: urzędnik, nauczyciel i anarchista – E. Ternest, A. Hans i L. P. Boon – o Janie de Lichte
Nie można zaprzeczyć, że gdy postaci historyczne stają się literackimi, są zazwyczaj przez autorów ubarwiane i w ten sposób funkcjonują w polu literackim, a także odgrywają też swoją rolę poza nim. Współczesna teoria literatury ma charakter literacko-socjologiczny, a napięcie między autorytetem a autonomią autora jest w niej związane z kreowanymi przez autora postaciami.
W artykule przedstawiono flamandzkiego bohatera Jana de Lichte i trzech autorów, którzy pisali o jego gangu. Rozpoczeto od Ernesta Ternesta z Wetteren. Następnie zaprezentowano interesujące zamieszanie wokół reputacji oraz życia i twórczości pisarza Abrahama Hansa, który urodził się w (Sint-Maria-)Horebeke, wiosce znanej obecnie jako Geuzenhoek, małej społeczności protestanckiej w ówczesnej, przeważnie katolickiej, Flandrii. Na koniec przyjrzano się roli Louisa Paula Boona poza poza polem literackim: on sam określał siebie mianem czułego anarchisty, pracował przez jakiś czas jako dziennikarz lewicowego pisma De Roode Vaan, a zaraz po II wojnie światowej sympatyzował z komunistami i ich ideami.
Bibliografia
“Auctoritas.” anoniem Algemeen Letterkundig Lexicon. DBNL, www.dbnl.org/tekst/ dela012 alge01_01/dela012alge01_01_00199.php. Geraadpleegd op 23.01.2021.
Bemong, Nele. “Schryver van’ of burgerman? Het afficheren van cultureel en sociaal kapitaal in Vlaamse negentiende-eeuwse romans.” Nederlandse Letterkunde, vol. 15, nr. 1, 2010, pp. 29-45.
Bert Cornelis: “Als je in Brussel rondloopt word je een believer.” Interview. Danny Vileyn. Bruzz. www.bruzz.be/samenleving/bert-cornelis-als-je-brussel-rondloopt-word-je-een-believer-2020-01-18. Geraadpleegd op 23.01.2021.
Boon, Louis Paul. De Bende van Jan de Lichte. Arbeiderspers, 1972.
Bossaert, Benjamin. “Histoire croisée als onderbouw bij onderzoek naar primitieve rebellen casus Jan de Lichte van Louis Paul Boon (Vlaanderen) en Juraj Jánošík van Andrej Melicherčík (Slowakije).” Acta Universitatis Carolinae – Philologica : Germanistica Pragensia, nr. 4, 2018, pp. 35-43.
Bruinsma, Ernst, en Kris Humbeeck. Louis Paul Boon. Het recht van hervormen. Manteau, 1999.
De Geest, Dirk. “De ene schrijver is de andere niet: Het beeld van de auteur in een functionalistisch perspectief.” Werkwinkel, vol. 8, nr. 1, 2013, pp. 45-63.
De Preter, Jeroen. Maar gij, Boontje, zijt nog geen Jan de Lichte : tekst- en ontstaansgeschiedenis van De bende van Jan de Lichte, een bandietenroman van Louis Paul Boon. Rijksuniversiteit Gent, Faculteit Letteren en Wijsbegeerte (MA scriptie), 1995.
De Wispelaere, Paul. “De op- en neergang van Jan de Lichte.” Nieuw Vlaams tijdschrift, vol. 35, nr. 6, 1982, pp. 914-934.
Demeyer, Hans, (Ed.)., “Uitwegen.” nY, vol. 22, 2014, pp. 14-17.
Durnez, Gaston. “Boon, Louis Paul.” Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging. Tielt: Lannoo, 1988, pp. 549-550.
Durnez, Gaston. “Hans, Abraham.” Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging. Tielt: Lannoo, 1988, pp. 1404-1405.
Egmond, Florike. “De Edele en de onedele rover: veranderende voorstellingen van Westeuropese bandieten.” Sociologisch tijdschrift, vol. 12, nr. 3, 1985, pp. 641-679.
Gebuys, Dick. “Louis Paul Boon: mens of mythe? Een spelletje petanque op de baan van het Perpetuum Mobile.” Ons Erfdeel, vol. 26, nr. 1, 1983, pp. 9-18.
Goeman, Geert. “Levenslange verbanning naar een beeldenkerkhof.” Boelvaar Poef, vol. 1, 2001, pp. 44 -50.
Ham, Laurens. Door Prometheus geboeid. De autonomie en autoriteit van de moderne Nederlandse auteur. Universiteit Utrecht (dissertatie), 2015.
Hobsbawm, Eric J. Primitive Rebels. The Manchester University Press, 1959.
Hoorenbeek, Hans van. Jan de Lichte en zijn zwarte roversbende. Antwerpen, L. Opdebeek, 1970.
Humbeeck, Kris. “Klijster Licht en zoon. Nawoord.” Louis Paul Boon. De Bende/de Zoon van Jan de Lichte. Arbeiderspers, 2007, pp. 389-414.
Keersmaekers, A.A. “Jan-Baptist Broeckaert.” Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse taal- en letterkunde (nieuwe reeks), 1988, pp. 79-90.
Lamarcq, Danny, “Jan de Lichte.” Historische teksten. Stad Zottegem, www.zottegem.be/geschiedenis/jan-de-lichte.aspx. Geraadpleegd op 30.11.2020.
Lamarcq, Danny. “De bende en Jan de Lichte, volgens de processen van 1748.” Jaarboek van de Zottegemse Culturele Kring 1977-78, 1978, pp. 11-64.
Lamarcq, Danny. “De Bende van Jan de Lichte. Een typevoorbeeld van de invloed van het volksboek op de volksoverlevering.” Volkskunde in Vlaanderen. Huldeboek Renaat van der Linden, onder redactie van Willy P Dezutter, W. L Brackman, Oscar Bonnevalle, Roeland Van de Walle, Jozef Van Haver en RenaatVan der Linden, Brugge, Van de Wiele, 1984, n.p.
Lamarcq, Danny. “Jan de Lichte.” Historische teksten, stad Zottegem, www.zottegem.be/geschiedenis/ jan-de-lichte.aspx. Geraadpleegd 30.11.2020.
Lamarcq, Danny. “Vertelsels achter de Leuvense stoof. Hoe het volksboek de volksverhalen over De bende van Jan de Lichte kleurde.” Laureaten van de Frans De Potter-Jan Broeckaertprijs, onder redactie van Leo Pee, Oost-Vlaams Verbond van de Kringen voor geschiedenis. Reeks I – Laureaten, 2017, nr. 2. n.p.
Maes, Paul, en Stefaan Top. “De Bende van Jan de Lichte. Een vergelijking tussen historische en volksliteraire bronnen.” Volkskunde, vol. 83, nr. 1, 1982, pp. 9-27.
Mambrol, Nasrullah. “Intentional Fallacy.” Literary Theory and Criticism, literariness.org/2016/03/17/intentional-fallacy/. Geraadpleegd op 23.01.2021.
Marchau, Jan. “Abraham Hans. Ongetwijfeld de grootste Nederlandstalige jeugd- en volksschrijver.” Vivat Academia. Tweemaandelijks tijdschrift van het verbond der Vlaamse academici. nr. 32, 1980, pp. 9-13.
Marchau, Jan. “Abraham Hans.” Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, Bijdragen, Nieuwe Reeks, nr. 19, 1982, pp. 3-32 (= Gent: Oostvlaamse Literaire Monografieën, deel V, nr. 24).
Meizoz, Jerôme. “Modern posterities of Posture. Jean-Jacques Rousseau.” Authorship Revisited. Conceptions of Authorship Around 1900 and 2000, edited by Gillis J. Dorleijn, Ralf Grüttemeier en Liesbeth Korthals Altes, Peeters, 2010, pp. 81-93.
Roggeman, Willem M. “Een spannende schelmenroman.” Jan de Lichte, de Weg naar de Hel, onder redactie van Danny Cantaert, Utrecht, Isengrimus, 2007.
Roggeman, Willem M. “Jan de Lichte gesitueerd in het oeuvre van L. P. Boon.” Boelvaar poef, nr. 2-3 (september), 2008, pp. 93-97.
Ryssen, Marcel. “Een Reynaertverteller uit de marge: Abraham Hans.” Tiecelijn, vol. 16, 2003, pp. 149-167.
Scharpé, L. 1897. “Den 21 dezer is te Wetteren ontslapen de heer Ernest Ternest.” Het Belfort, vol. 12, nr. 1: 431.
Ternest, Ernest. Jan de Lichte en zijne bende, naar de echtste bronnen bewerkt. Gent, H. en I. Van der Poorten, 1873.
Van Bork, G.J., D. Delabastita, H. Van Gorp, P.J. Verkruijsse en G.J. Vis. “Institutie.” Algemeen Letterkundig Lexicon, www.dbnl.org/tekst/dela012alge01_01/colofon.php. Geraadpleegd 28.2.2020.
Van den Bergh, Willem & Piet Couttenier. Alles is Taal geworden. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1800-1900. Bert Bakker, 2016.
Verhaeghe, Paul. Autoriteit. De Bezige Bij, 2015.
Vermassen, Valerie. “Jan de Lichte: een 18de-eeuwse rabauw uit Zuid-Oost-Vlaanderen.” Dossier: misdaad. Speciaal nr. van: Vlaamse stam, vol. 53, nr. 3, 2017, pp. 265-268.
Votruba, Adam. Pravda u zbojníka. Zbojnictví a loupežnictví ve střední Evropě. Scriptorium, 2010.
Walraed, Daniël. Wie was toch die Abraham Hans? Protestants Historisch Museum Abraham Hans vzw., 1996.
Wauters, Marcel. “Welke Jan de Lichte bedoelde Boon?” Jaarboek van het Louis Paul Boongenootschap, vol. 1, 1983, pp. 112-114.
Weisgerber, Jean. “Louis Paul Boon. De Bende van Jan de Lichte.” Aspecten van de Vlaamse roman, 1927-1960. Athenaeum Polak en van Gennep, 1964, pp. 216-232.
Copyright (c) 2021 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
