Ekumeniczny wymiar koncepcji ostatecznej decyzji
Abstrakt
Dane zawarte w pracach o problemie śmierci jako ostatecznej decyzji personalnej we współczesnej literaturze teologicznej pozwalają mówić także o ekumenicznym wymiarze koncepcji ostatecznej decyzji prezentowanej przez Ladislausa Borosa. Zakłada ona, że śmierć jest możliwością podjęcia ostatecznej decyzji, w której człowiek opowiada się za lub przeciw Bogu. Zaczęto koncentrować się na samym momencie śmierci i dostosowywać do niego pojęcie zmiany natychmiastowej, w której momenty następujące i poprzedzające wzajemnie się zazębiają, tworząc jedność. Niemiecka protestancka literatura teologiczna zawiera krytyczne spojrzenie na problem śmierci jako ostatecznej decyzji personalnej. Eberhard Jüngel pojmuje śmierć ludzką jako „podstawową pasywność życia ludzkiego”. Rudolf Bultmann kieruje się strukturą rozstrzygającą bytu ludzkiego. Werner Elert podkreśla, że w śmierci oddzielenie człowieka od Boga znajduje swe śmiertelne zaostrzenie, śmierć jest nawrotem w nic aż do creatio ex nihilo w „dniu sądu”. Paul Tillich natomiast uważa, że także po śmierci istnieje jeszcze rozwój indywiduum poprzez oczyszczenie ze zniekształconych czynów ziemskiego bytu. Dietrich Bonhoeffer nazywa śmierć „czynem” ludzkim. Wolfhart Pannenberg sądzi, że mimo śmierci otwiera się przed wszystkimi ludźmi wspólnota z Bogiem w cierpieniu i umieraniu. Podsumowując omawiane zagadnienie, należy podkreślić, że niemieccy teologowie protestanccy nie wnikają w ogóle w szczegóły koncepcji śmierci jako ostatecznej decyzji personalnej. Niemniej jednak koncepcja ta ma bardzo wyraźnie znaczenie ekumeniczne.
Bibliografia
Althaus Paul: Die letzten Dinge. Entwurf einer christlichen Eschatologie, Gütersloh: Bertelsmann 1926.
Althaus Paul: Tod IV. Dogmatik, w: Die Religion in Geschichte und Gegenwart, t. 6, Tübingen: Mohr 1962, s. 914-919.
Augustyn: De civitate Dei, tł. Władysław Kubicki, (Pisma Ojców Kościoła, t. 12), Poznań: Jan Jachowski 1934.
Balthasar Hans Urs von: Eschatologie, w: Johannes Feiner u.a. (red.), Fragen der Theologie heute, Einsiedeln u.a.: Benziger 1957, s. 403-422.
Balthasar Hans Urs von: Karl Barth. Darstellung und Deutung seiner Theologie, Köln: Jakob Hegner 1962.
Barth Karl: Der Römerbrief, Zürich: Theologischer Verlag 1978.
Barth Karl: Die Auferstehung der Toten. Eine akademische Vorlesung über 1 Kor 15, Zürich: Evangelischer Verlag 1926.
Barth Karl: Kurze Erklärung des Römerbriefes, Hamburg: Siebenstern Taschenbuch Verlag 1972.
Barth Karl: Mann und Frau, München – Hamburg: Siebenstern Taschenbuch Verlag 1967.
Bonhoeffer Dietrich: Widerstand und Ergebung. Briefe und Aufzeichnungen aus der Haft, red. Eberhard Bethge, München: Kaiser Verlag 1966.
Boros Ladislaus: Denken in der Begegnung, Olten: Walter-Verlag 1973.
Boros Ladislaus: Der gute Mensch und sein Gott, Olten: Walter-Verlag 1971.
Boros Ladislaus: Der neue Himmel und die neue Erde. Die Letzten Dinge in der Erkenntnis der Theologie von heute, „Wort und Wahrheit” 19 (1964), s. 263-279.
Boros Ladislaus: Erlöstes Dasein. Theologische Betrachtungen, Mainz: Matthias-Grünewald-Verlag 1965; pol. Istnienie wyzwolone. Rozważania teologiczne, tłum. B. Białecki, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1971.
Boros Ladislaus. Mysterium mortis. Der Mensch in der letzten Entscheidung, Olten: Walter-Verlag 1962; pol. Mysterium mortis. Człowiek w obliczu ostatecznej decyzji, tłum. B. Białecki, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1974.
Boros Ladislaus: Wir sind Zukunft, Mainz: Matthias-Grünewald-Verlag 1969.
Breuning Wilhelm: Seele. Problembegriff christlicher Eschatologie, Freiburg im Breisgau: Herder 1986.
Coreth Emerich.: Metaphysik als Aufgabe, Innsbruck: Rauch 1958.
Deimel U.: Der Mensch in der letzten Entscheidung. Über den Tod als die Möglichkeit zum ersten vollpersonalen Akt des Menschen.Ladislaus Boros und die Endentscheidungshypothese, Paderborn 1992.
Elert Werner: Der christliche Glaube, Berlin: Furche Verlag 1940.
Faber Eva-Maria: Tod, w: Wolfgang Beinert, Bertram Stubenrauch (red.), Neues Lexikon der katholischen Dogmatik, Freiburg im Breisgau: Herder 2012, s. 644-646.
Gollwitzer Helmut, Krummes Holz – aufrechter Gang. Zur Frage nach dem Sinn des Lebens, München: Kaiser-Verlag 1971.
Greiner Sebastian: „Zmartwychwstanie w śmierci”. Uwagi na temat aktualnej dyskusji, „Communio” 61(1991), s. 95-109.
Greshake Gisbert: Bemerkungen zur Endentscheidungshypothese, w: tenże, G. Lohfink, Naherwartung, Auferstehung, Unsterblichkeit, Freiburg: Herder 1982, s. 121-130.
Greshake Gisbert: Leben-stärker als der Tod. Von der christlichen Hoffnung, Freiburg im Breisgau: Herder 2008.
Hattrup Dieter: Eschatologie, Paderborn: Bonifatius Verlag 1992.
Hedinger Ulrich: Der Freiheitsbegriff in der Kirchlichen Dogmatik Karl Barths, Zürich – Stuttgart: Zwingli Verlag 1962.
Hryniewicz Wacław: Bóg naszej nadziei. Szkice teologiczno-ekumeniczne, t. 1, Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża 1989.
Jaskóła Piotr: Ekumenizm u progu trzeciego tysiąclecia, w: tenże (red.), Perspektywy ekumenii. Wielkopostne wykłady otwarte poświęcone encyklice „Ut unum sint”, Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża 1996, s. 65-80.
Just Antoni: Tajemnica człowieka, „Collectanea Theologica” 53 (1983), fasc. 3, s. 5-23.
Jüngel Eberhard: Tod, Stuttgart: Kreuz-Verlag 1985
Koza Stanisław Józef: Chrystus w centrum pojednania i dialogu, w: Piotr Jaskóła, Stanisław Józef Koza (red.), Chrystus naszym pojednaniem, Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża 1997, s. 241-248.
Krąpiec Mieczysław A.: Człowiek w perspektywie śmierci, w: Bohdan Bejze (red.), O Bogu i o człowieku, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo SS. Loretanek-Benedyktynek 1968, s. 123-148.
Marcel Gabriel: Homo viator, tł. Piotr Lubicz, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1959.
Marcel G.: Od sprzeciwu do wezwania, tł. Stanisław Ławicki, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1965.
Nossol Alfons: Ekumenizm jako imperatyw chrześcijańskiego sumienia, Opole: Wydział Teologiczny UO 2001.
Nossol Alfons: Eschatologia protestancka, w: Wincenty Granat (red.), Ku człowiekowi i Bogu w Chrystusie, t. 2, Lublin: TN KUL 1974, s. 656 –663.
Nossol Alfons: Szkic eschatologii protestanckiej, w: Tenże, Teologia na usługach wiary, Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża 1978, 331-339.
Nowak Joachim: W śmierci też nadzieja. Problem śmierci jako ostatecznej decyzji personalnej we współczesnej niemieckiej literaturze teologicznej, Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego UO 2002.
Pannenberg Wolfhart: Grundfragen systematischer Theologie. Gesammelte Aufsätze, t. 2, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1980.
Pannenberg Wolfhart: Kim jest człowiek? Współczesna antropologia w świetle teologii, tłum. Edward Zwolski i Danuta Szumska, Paris: Éditions du Dialogue 1978
Rahner Karl, Vorgrimmler Herbert: Kleines Theologisches Wörterbuch, Freiburg: Herder 1968.
Paprocki Henryk, Próba teologicznej interpretacji faktu śmierci w perspektywie życia wiecznego, „Novum” 11 (1979), s. 109-129.
Schwarz Hans: Jenseits von Utopie und Resignation. Einführung in die christliche Eschatologie, Wuppertal – Zürich: Brockhaus Verlag 1991.
Schwarz Hans: On the way to the future. A Christian View of Eschatology in the Light of Current Trends in Religion, Philosophy and Science, Minneapolis: Augsburg Publishing House 1972.
Sobeczko Helmut Jan: Ku liturgicznej jedności. Ekumeniczny wymiar katolickiej i ewangelicko- luterańskiej reformy liturgicznej, w: Piotr Jaskóła (red.), Veritati et caritati, Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża 1992, s. 309-318.
Sölle Dorothee: Stellvertretung. Ein Kapitel Theologie nach dem „Tode Gottes”, Stuttgart: Kreuz-Verlag 1966.
Spindeler Alois: Mysterium mortis. Neue eschatologische Lehren im Lichte der katholischen Dogmen, „Theologie und Glaube” 56 (1966), s. 144-159.
Teilhard de Chardin Pierre: Środowisko Boże, tł. Janina i Grzegorz Fedorowscy, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1964.
Troisfontaines Roger: Je ne meurs pas…, Paris: Éditions universitaire 1960.
Wohlgschaft Hermann: Hoffnung angesichts des Todes. Das Todesproblem bei Karl Barth und in der zeitgenössischen Theologie des deutschen Sprachraums, (BÖT 14), München: Schöning 1977.
Zahnrt Heinz: Die Sache mit Gott. Die protestantische Theologie des 20. Jahrhunderts, München: R. Piper & Co Verlag 1966.
Copyright (c) 2017 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.