The Ecumenical Dimension of the Concept of Final Decision

  • Joachim Nowak
Keywords: ecumenical dimension; concept of final decision; methodological assumptions; elements of content

Abstract

The data contained in the works about the problem of death as the final personal decision allow also to talk about the ecumenical dimension of the Ladislaus Boros’ concept. It says that death is a possibility to take a final decision in which a man stands for or against God. It was the beginning to focus on the moment of death and adapt it to the concept of immediate change where the moments following and preceding interlock each other to create unity. German Protestant theological literature contains a critical look at the problem of death as the ultimate personal decision. Jungel Eberhard understands human death as “a fundamental passivity of human life.” Rudolf Bultmann follows the structure of the human being settlement. Werner Elert emphasizes that in death the man’s separation from God finds its deadly intensification, death is return in nothingness until creatio ex nihilo in the “day of judgment.” Paul Tillich emphasizes, however, that even after death, there is still the development of the individual by cleaning from distorted acts of earthly existence. Dietrich Bonhoeffer calls the death as “an act” human. Wolfhart Pannenberg believes that despite death the fellowship with God is opening to all people in suffering and dying. To summarize the above issue it should be emphasized that the German Protestant theologians do not explore at all the details of the concept of death as a final personal decision. However, this concept is very clearly the importance of ecumenism.

References

Althaus Paul: Die letzten Dinge. Entwurf einer christlichen Eschatologie, Gütersloh: Bertelsmann 1926.

Althaus Paul: Tod IV. Dogmatik, w: Die Religion in Geschichte und Gegenwart, t. 6, Tübingen: Mohr 1962, s. 914-919.

Augustyn: De civitate Dei, tł. Władysław Kubicki, (Pisma Ojców Kościoła, t. 12), Poznań: Jan Jachowski 1934.

Balthasar Hans Urs von: Eschatologie, w: Johannes Feiner u.a. (red.), Fragen der Theologie heute, Einsiedeln u.a.: Benziger 1957, s. 403-422.

Balthasar Hans Urs von: Karl Barth. Darstellung und Deutung seiner Theologie, Köln: Jakob Hegner 1962.

Barth Karl: Der Römerbrief, Zürich: Theologischer Verlag 1978.

Barth Karl: Die Auferstehung der Toten. Eine akademische Vorlesung über 1 Kor 15, Zürich: Evangelischer Verlag 1926.

Barth Karl: Kurze Erklärung des Römerbriefes, Hamburg: Siebenstern Taschenbuch Verlag 1972.

Barth Karl: Mann und Frau, München – Hamburg: Siebenstern Taschenbuch Verlag 1967.

Bonhoeffer Dietrich: Widerstand und Ergebung. Briefe und Aufzeichnungen aus der Haft, red. Eberhard Bethge, München: Kaiser Verlag 1966.

Boros Ladislaus: Denken in der Begegnung, Olten: Walter-Verlag 1973.

Boros Ladislaus: Der gute Mensch und sein Gott, Olten: Walter-Verlag 1971.

Boros Ladislaus: Der neue Himmel und die neue Erde. Die Letzten Dinge in der Erkenntnis der Theologie von heute, „Wort und Wahrheit” 19 (1964), s. 263-279.

Boros Ladislaus: Erlöstes Dasein. Theologische Betrachtungen, Mainz: Matthias-Grünewald-Verlag 1965; pol. Istnienie wyzwolone. Rozważania teologiczne, tłum. B. Białecki, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1971.

Boros Ladislaus. Mysterium mortis. Der Mensch in der letzten Entscheidung, Olten: Walter-Verlag 1962; pol. Mysterium mortis. Człowiek w obliczu ostatecznej decyzji, tłum. B. Białecki, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1974.

Boros Ladislaus: Wir sind Zukunft, Mainz: Matthias-Grünewald-Verlag 1969.

Breuning Wilhelm: Seele. Problembegriff christlicher Eschatologie, Freiburg im Breisgau: Herder 1986.

Coreth Emerich.: Metaphysik als Aufgabe, Innsbruck: Rauch 1958.

Deimel U.: Der Mensch in der letzten Entscheidung. Über den Tod als die Möglichkeit zum ersten vollpersonalen Akt des Menschen.Ladislaus Boros und die Endentscheidungshypothese, Paderborn 1992.

Elert Werner: Der christliche Glaube, Berlin: Furche Verlag 1940.

Faber Eva-Maria: Tod, w: Wolfgang Beinert, Bertram Stubenrauch (red.), Neues Lexikon der katholischen Dogmatik, Freiburg im Breisgau: Herder 2012, s. 644-646.

Gollwitzer Helmut, Krummes Holz – aufrechter Gang. Zur Frage nach dem Sinn des Lebens, München: Kaiser-Verlag 1971.

Greiner Sebastian: „Zmartwychwstanie w śmierci”. Uwagi na temat aktualnej dyskusji, „Communio” 61(1991), s. 95-109.

Greshake Gisbert: Bemerkungen zur Endentscheidungshypothese, w: tenże, G. Lohfink, Naherwartung, Auferstehung, Unsterblichkeit, Freiburg: Herder 1982, s. 121-130.

Greshake Gisbert: Leben-stärker als der Tod. Von der christlichen Hoffnung, Freiburg im Breisgau: Herder 2008.

Hattrup Dieter: Eschatologie, Paderborn: Bonifatius Verlag 1992.

Hedinger Ulrich: Der Freiheitsbegriff in der Kirchlichen Dogmatik Karl Barths, Zürich – Stuttgart: Zwingli Verlag 1962.

Hryniewicz Wacław: Bóg naszej nadziei. Szkice teologiczno-ekumeniczne, t. 1, Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża 1989.

Jaskóła Piotr: Ekumenizm u progu trzeciego tysiąclecia, w: tenże (red.), Perspektywy ekumenii. Wielkopostne wykłady otwarte poświęcone encyklice „Ut unum sint”, Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża 1996, s. 65-80.

Just Antoni: Tajemnica człowieka, „Collectanea Theologica” 53 (1983), fasc. 3, s. 5-23.

Jüngel Eberhard: Tod, Stuttgart: Kreuz-Verlag 1985

Koza Stanisław Józef: Chrystus w centrum pojednania i dialogu, w: Piotr Jaskóła, Stanisław Józef Koza (red.), Chrystus naszym pojednaniem, Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża 1997, s. 241-248.

Krąpiec Mieczysław A.: Człowiek w perspektywie śmierci, w: Bohdan Bejze (red.), O Bogu i o człowieku, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo SS. Loretanek-Benedyktynek 1968, s. 123-148.

Marcel Gabriel: Homo viator, tł. Piotr Lubicz, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1959.

Marcel G.: Od sprzeciwu do wezwania, tł. Stanisław Ławicki, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1965.

Nossol Alfons: Ekumenizm jako imperatyw chrześcijańskiego sumienia, Opole: Wydział Teologiczny UO 2001.

Nossol Alfons: Eschatologia protestancka, w: Wincenty Granat (red.), Ku człowiekowi i Bogu w Chrystusie, t. 2, Lublin: TN KUL 1974, s. 656 –663.

Nossol Alfons: Szkic eschatologii protestanckiej, w: Tenże, Teologia na usługach wiary, Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża 1978, 331-339.

Nowak Joachim: W śmierci też nadzieja. Problem śmierci jako ostatecznej decyzji personalnej we współczesnej niemieckiej literaturze teologicznej, Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego UO 2002.

Pannenberg Wolfhart: Grundfragen systematischer Theologie. Gesammelte Aufsätze, t. 2, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1980.

Pannenberg Wolfhart: Kim jest człowiek? Współczesna antropologia w świetle teologii, tłum. Edward Zwolski i Danuta Szumska, Paris: Éditions du Dialogue 1978

Rahner Karl, Vorgrimmler Herbert: Kleines Theologisches Wörterbuch, Freiburg: Herder 1968.

Paprocki Henryk, Próba teologicznej interpretacji faktu śmierci w perspektywie życia wiecznego, „Novum” 11 (1979), s. 109-129.

Schwarz Hans: Jenseits von Utopie und Resignation. Einführung in die christliche Eschatologie, Wuppertal – Zürich: Brockhaus Verlag 1991.

Schwarz Hans: On the way to the future. A Christian View of Eschatology in the Light of Current Trends in Religion, Philosophy and Science, Minneapolis: Augsburg Publishing House 1972.

Sobeczko Helmut Jan: Ku liturgicznej jedności. Ekumeniczny wymiar katolickiej i ewangelicko- luterańskiej reformy liturgicznej, w: Piotr Jaskóła (red.), Veritati et caritati, Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża 1992, s. 309-318.

Sölle Dorothee: Stellvertretung. Ein Kapitel Theologie nach dem „Tode Gottes”, Stuttgart: Kreuz-Verlag 1966.

Spindeler Alois: Mysterium mortis. Neue eschatologische Lehren im Lichte der katholischen Dogmen, „Theologie und Glaube” 56 (1966), s. 144-159.

Teilhard de Chardin Pierre: Środowisko Boże, tł. Janina i Grzegorz Fedorowscy, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1964.

Troisfontaines Roger: Je ne meurs pas…, Paris: Éditions universitaire 1960.

Wohlgschaft Hermann: Hoffnung angesichts des Todes. Das Todesproblem bei Karl Barth und in der zeitgenössischen Theologie des deutschen Sprachraums, (BÖT 14), München: Schöning 1977.

Zahnrt Heinz: Die Sache mit Gott. Die protestantische Theologie des 20. Jahrhunderts, München: R. Piper & Co Verlag 1966.

Published
2019-12-17
Section
Articles