Duchowość chrześcijańska na tle współczesnych koncepcji duchowości. Zarys problematyki

Abstrakt

Współcześnie pojęcie „duchowość” jest bardzo popularne i przez to wieloznaczne. Obfita literatura przedmiotu prezentuje różne koncepcje duchowości, które można określić jako „nowa duchowość”. Wśród nich najbardziej wyróżnia się duchowość ateistyczna (duchowość bez Boga) i psychologia duchowości. Ich wspólną cechą jest opieranie się na wpisanej w ludzką naturę zdolności do transcendowania. Także kard. Karol Wojtyła w zdolności do autotranscendencji upatruje istoty duchowości, która przejawia się w szeroko rozumianej kulturze i cywilizacji.

Autor artykułu proponuje, aby tę podstawową formę duchowości, która ma źródło w ludzkiej naturze, nazwać duchowością antropogeniczną. Jeżeli zdolność do autotranscendencji ma ukierunkowanie soteryjne, wówczas staje się ona duchowością religijną. Jej szczególną formą, ze względu na czynnik nadprzyrodzony, jest duchowość chrześcijańska. Ponieważ ma charakter „odgórny”, jest nieredukowalna do żadnej innej formy duchowości.

Zawarta w ostatniej części artykułu propozycja metodologiczna zdaje się rozwiązywać − z jednej strony − możliwe napięcie między różnymi przejawami „nowej duchowości”, zwłaszcza duchowości bez Boga, a duchowością chrześcijańską. Z drugiej zaś strony − nie pozwala na stawianie znaku równości między nimi. Na tle różnych przejawów „nowej duchowości” i psychologii duchowości, duchowość chrześcijańska jawi się jako szczególnie godna uwagi propozycja transcendowania i spełniania się ducha ludzkiego.