Duchowość eklezjalna wobec zagrożeń utylitaryzmu i konsumizmu
Abstrakt
Opracowanie przedstawia duchowość eklezjalną w opozycji do antropologicznych zagrożeń, które wnoszą utylitaryzm i konsumizm. Ukazuje duchowość eklezjalną od strony jej fundamentu (paradoksalnie) wertykalnego, wyprowadzonego z „wiary w wydarzenie” (J. Daniélou) zanurzenia wieczności w doczesność. Prowokuje ona współczesną kulturę, kontestując niektóre jej kanony. Chroni zarazem człowieka przed ekspansją tych trendów społecznych, które redukując status osoby ludzkiej, na jej „pragnienie szczęścia” odpowiadają ofertami typu: nabywanie, używanie, „wyżycie się”.
Utylitaryzm i konsumizm ożywia „duch” ukierunkowany horyzontalnie, prowadzący człowieka w stronę dóbr materialnych, finansowych, prestiżowych czy ludycznych, charakteryzujących się krótkotrwałą „sezonową” użytecznością. Nie przynoszą one nabywcom trwałej satysfakcji (posiadania i konsumowania), wzbudzają raczej „samotrawiącą namiętność”, która wymusza styl ustawicznego nabywania „nowego” (modne dziś) i utylizowania „starego”(ubiegły sezon).
Duchowość otwarta na transcendencję, oparta na ewangelicznej wizji człowieka i ludzkości, stoi przed powinnością zachowania własnej tożsamości od skażenia „duchem czasu”, jak też promowania antropologii, w której człowiek, pomnażając dobra (praca i twórczość, ekonomia), używa ich godnie i uczciwie (normy etyczne), zachowując zdolność odroczenia („nie teraz”) doznania szczęścia i wytrwałego (z wiarą) dosięgania wiecznych perspektyw.
Bibliografia
Baudrillard J., Społeczeństwo konsumpcyjne, jego mity i struktury, tłum. S. Królak, Warszawa 2006.
Bauman Z., Konsumowanie życia [oryg. Consuming life], tłum. M. Wyrwas-Wiśniewska, Kraków 2009.
De Lubac H., Kościół pośród świata, tłum. I. Białkowska-Cichoń, „Verbum Vitae” 14(2008), s. 201-217.
De Vogüé A., Pragnąć życia wiecznego. Nadzieja wczoraj i dziś, przeł. A. Małecka-Petit, Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków 2005.
Gałdowa A., Powszechność i wyjątek. Rozwój osobowości człowieka dorosłego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000.
Grygiel S., Jestem, więc modlę się, Wydawnictwo Flos Carmeli 2012.
Hostyński L., Wartości utylitarne, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998.
Hostyński L., Wartości w świecie konsumpcji, Lublin 2006.
Kantor R., Zabawa w dobie społeczeństwa konsumpcyjnego. Szkice o ludyzmie, ludyczności, powadze a w istocie o jej braku, Wydawnictwo UJ, Kraków 2013.
Korzec C., Prorok wobec zła i władzy (2 Sm 12,9), „Verbum Vitae” 14(2008), s. 17-38.
Mazur D., Szczęście w nabywaniu. „Samotrawiąca namiętność” społeczeństwa konsumentów, „Logos i Ethos” 22(2016), nr 1, s. 77-91. DOI: http://dx.doi.org/10.15633/lie.1700
Mysona Byrska J., Odpowiedzialność konsumenta w świecie konsumpcji, w: Społeczna odpowiedzialność gospodarki. Perspektywa interdyscyplinarna, red. S. Fel, Lublin 2014, s. 149-158.
Mysona Byrska J., Wpływ wartości świata konsumpcji na sferę publiczną, „Filo-Sofija” 29(2015), nr 2/1, s. 105-114.
Nowosad S., Antropologia i życie społeczne, w: Tenże, Moralne konsekwencje wiary. Szkice anglikańskie, TN KUL, Lublin 2016, s. 117-129.
Paszkowska T., Prestiż – potrzeba czy iluzja?, „Pastores” 43(2009), nr 2, s. 35-43.
Probucka D., Utylitaryzm. Aksjologiczno-etyczne aspekty kategorii użyteczności, Wydawnictwo WSP, Częstochowa 1999.
Ratzinger J., Wprowadzenie w chrześcijaństwo, tłum. Z. Włodkowa, Kraków 1996.
Ratzinger J., Kościół. Pielgrzymująca wspólnota wiary, tłum. W. Szymona, Kraków 2005.
Ratzinger J., Kultura chrześcijańska w spotkaniu z kulturami i religiami, w: tenże, Wiara−Prawda−Tolerancja. Chrześcijaństwo a religie świata, tłum. R. Zajączkowski, Kielce 2005, s. 13-89.
Ratzinger J./Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, cz. 2: Od wjazdu do Jerozolimy do Zmartwychwstania, tłum. W. Szymona, Kielce 2011.
Ravasi G., Krótka historia duszy, przeł. A. Wojnowski, Wydawnictwo Salwator, Kraków 2008.
Ritzer G., Magiczny świat konsumpcji, przeł. H. Jankowska, Muza SA, Warszawa 2009.
Saja K., Język etyki a utylitaryzm. Filozofia moralna Richarda M. Hera'a, Aureus, Kraków 2008.
Sandel M., Czego nie można kupić za pieniądze, przeł. A. Chromik, T. Sikora, Kurhaus, Warszawa 2013.
Scheler M., Resentyment i moralność, przeł. J. Garewicz, Czytelnik, Warszawa 1977.
Sennett R., Kultura nowego kapitalizmu, tłum. G. Brzozowski, K. Osłowski, Warszawa 2010.
Warzeszak J., Antropologia Benedykta XVI na tle błędnych antropologii współczesnych, „Studia Teologii Dogmatycznej” 1(2015), s. 257-290, DOI: 10.15290/ std.2015.01.15.
Winter R., Nuda w kulturze rozrywki. Poradnik, tłum. Z. Kasprzyk, Kraków 2012.
Copyright (c) 2017 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
