Organy w kościołach dekanatu chodelskiego w XVIII wieku (na podstawie akt wizytacyjnych)

Abstrakt

Niniejszy artykuł jest piątym, i ostatnim, z cyklu tekstów o organach w XVIII wieku w archidiakonacie lubelskim, do którego należał też dekanat chodelski. Powstał w oparciu o 4 wizytacje biskupie z lat: 1721, 1739, 1748 i 1781.

Akta wizytacyjne stanowią cenne źródło do badań nad historią organów. Opierając się na nich, uzyskano informacje o 32 instrumentach istniejących na terenie dekanatu chodelskiego. Źródła podają 31 wersji nazw organów, pochodzących od dwóch podstawowych terminów – organum i positivum. Charakterystyczne było przy tym wykorzystanie nazw złożonych nawet z 6 elementów. Większość organów umieszczona była na chórze muzycznym, nad głównymi drzwiami kościoła. Nie posiadamy informacji o lokalizacji kilku małych, ruchomych pozytywów. Wszystkie instrumenty były niewielkie – od 4 do 10 głosów, większość z nich składała się z 7 głosów.

Informacje o organach w dekanacie chodelskim uzyskane z akt wizytacyjnych dają pewną wiedzę na temat instrumentów funkcjonujących w XVIII wieku w wiejskich kościołach parafialnych. Niniejszy artykuł jest przyczynkiem do monografii polskiego budownictwa organowego, do której opracowania nadal potrzeba żmudnych badań archiwalnych w poszczególnych regionach.