Początek i zarys dogmatu o Trójcy
Abstrakt
Niniejszy artykuł zarysowuje początki dogmatu o Bogu jednym w trzech Osobach. Choć jego zalążek był już obecny w nauczaniu Chrystusa, to jednak wzrost dokonywał się w warunkach czasem niekorzystnych. Ubocznie świadczy o tym również okoliczność, że samo pojęcie i słowo „Trójca” (Trinitas) – jako dokładniejsze i odróżnione od nieco starszego „Trójka” (Triás) – pojawiło się dopiero pod koniec II wieku. Ów rozwój wynikał z życiowej konieczności dla chrześcijan, gdyż oni musieli znaleźć płaszczyznę, na której wiara w Pana Jezusa jako Syna Bożego pozostaje w zgodności z prawdą, że jest jeden Bóg. Wczesny zmierzch, a nawet zanik nurtu judeochrześcijańskiego, bardziej wyczulonego na wyznawanie ścisłej – tj. liczbowej, a nie tylko jakościowej – jedności Boga, zaznaczył się wpływem filozofii greckiej. Potoczną jej postacią był średni platonizm zespolony ze stoicyzmem, czego wykładnikiem głównym była nauka o Słowie (ho Lógos), czyli boskim bycie pośrednim między Bogiem a światem, który zresztą za jego sprawą miał zostać stworzony. Drogę do teologii biblijnej utorował jej Żyd aleksandryjski imieniem Filon, rówieśnik Jezusa, a na myśl chrześcijańską wywarła ona wpływ już w połowie II wieku za sprawą Justyna, a później – Orygenesa i Ojców Kapadockich. Do dzisiaj jest ona cechą dziejów teologii wschodniej, gdzie wyjątek stanowi orzeczenie Soboru Nicejskiego I, które nie pozostaje bez związku z myślą Tertuliana, tworzącego w łacińskiej Kartaginie na przełomie II i III wieku.
Bibliografia
Altaner B., Stuiber A., Patrologia ( z j. niem. tł. P. Pachciarek), Warszawa 1990.
Beatrice P. F., Introduzione ai Padri della Chiesa, Vicenza 1982.
Chadwick H., Kościół w epoce wczesnego chrześcijaństwa (z j. ang. tł. A. Wypustek), Warszawa 2004.
Dünzl F., Breve storia del dogma trinitario nella Chiesa antica (z j. niem. tł. C. Danna), Brescia 2007.
Huculak B.J., OFM, Jana Dunsa Szkota nauka o Osobie w Trójcy, „Roczniki Teologii Dogmatycznej” 3(58)2011, s. 113-140.
Huculak B.J., OFM, Wczesnochrześcijańska nauka o Duchu Świętym w przekazie Dydyma Aleksandryjskiego, nazywanego Ślepcem, „Roczniki Teologiczne” 50(2003), z. 2, s. 101-116.
Huculak B.J., OFM, Herbem Trójca i Wcielenie. Wybór pism pomniejszych, Rzeszów 2014.
Huculak B.J., OFM, Najświętsza Trójca na tle dzieła zbawczego, Kalwaria Zebrzydowska 2000.
Huculak B.J., OFM, W sprawie odniesienia poglądu Focjusza do Symbolu Nicejsko-Konstantynopolitańskiego, „Analecta Cracoviensia” 25(1993), s. 147-154.
Kelly J.N., Początki doktryny chrześcijańskiej (z j. ang. tł. J. Mrukówna), Warszawa 1988.
Montanelli I., Storia dei Greci, Mediolan 2004.
Mossé C., Pericle, l'inventore della democrazia (z j. fr. tł. B. Gregori), Rzym−Bari 2006.
Nowowiejski A.J., Msza święta I, Warszawa 2001.
Pierrard P., Historia Kościoła katolickiego (z j. fr. tł. T. Szafrański), Warszawa 1984.
Prestige G.L., Dio nel pensiero dei Padri ( z j. ang. tł. A. Comba), Bolonia 1969.
Rauschen G., Patrologie, Fryburg Br. 1926.
Simonetti M., La crisi ariana nel IV secolo, Rzym 1975.
Copyright (c) 2016 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.