Automarginalizacja jako bariera w adaptacji i readaptacji społeczno-zawodowej osoby niepełnosprawnej

Abstrakt

Dla każdego człowieka bardzo ważne jest poczucie samorealizacji, autonomii i kreatywnego decydowania o własnym życiu. Wśród osób z niepełnosprawnością są osoby dobrze przystosowane społecznie, zadowolone ze swojego życia, często bardzo twórcze i niezależne, prowadzące normalne życie rodzinne, towarzyskie, zawodowe, a nawet osiągające znaczące sukcesy. Jednak jest także taka grupa osób, które mając poczucie „zewnątrzsterowalności” i marginalizacji, zmniejszają swoje szanse w integracji społecznej i zawodowej. Wyjątkowo mocno zaznacza się kategoria automarginalizacji. O ile czynniki czy też bariery zewnętrzne – ciągle liczne – powodujące wykluczenie osób niepełnosprawnych są łatwe do wyeliminowania poprzez zorganizowane działania społeczne i prawne, o tyle przeszkody natury psychicznej i społecznej są nadal podstawową przeszkodą w drodze do autentycznej rehabilitacji społeczno-zawodowej osób z niepełnosprawnością. Trudno odpowiedzieć, a tym bardziej oszacować, w jakim stopniu wycofujące się postawy osób niepełnosprawnych są same w sobie czynnikami sprzyjającymi marginalizacji. Należy podkreślić, iż takie postawy są najczęściej wypadkową subtelnych sprzężeń pojawiających się jako efekt oddziaływania wielorakich barier zewnętrznych. Niemniej jednak należy zwrócić uwagę na obecność takich samomarginalizujących czynników; ich istnienie stanowi bowiem istotny element błędnego koła marginalizacji.