Jezus w amerykańskim judaizmie reformowanym XIX wieku

Marek Skierkowski

doi:10.18290/rt.21689.4

Marek Skierkowski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie https://orcid.org/0000-0002-3513-7264

DOI: https://doi.org/10.18290/rt.21689.4

Słowa kluczowe: judaizm reformowany, Jezus, wiarygodność, apologia, USA

Abstrakt

Artykuł dotyczy początków amerykańskiego judaizmu reformowanego w relacji do Jezusa. Otwarte i życzliwe środowisko USA dało Żydom nowy rodzaj historycznego doświadczenia, przede wszystkim wolność ich badań. Wypracowali oni zatem bardziej pozytywne postrzeganie chrześcijaństwa poprzez ukazanie, że Jezus ani nie działał, ani nie nauczał niczego przeciwnego wierze żydowskiej. Jednocześnie jednak takie żydowskie odzyskanie Jezusa okazało się niekompatybilne z chrześcijańskimi twierdzeniami o Nim. W ten sposób chrześcijańska apologia zwana tradycyjnie „Contra/Adversus Judaeos” znalazła nowy konstruktywny początek, który będzie kontynuowany z większą mocą później. Artykuł stanowi (krytyczną) prezentację pism trzech najważniejszych uczonych żydowskich z tego okresu, którymi są: Isaac Mayer Wise, Kaufmann Kohler i Emil Gustav Hirsch.

Bibliografia

Adler, Cyrus i Frank H. Vizetelly. „Hirsch, Emil Gustav”. W Jewish Encyclopedia, red. Isidore Singer. Vol. 6, 410-411. New York 1901-1906. http://jewishencyclopedia.com.

Berlin, George L. Defending the Faith: Nineteenth-Century American Jewish Writings on Christianity and Jesus. New York: State University of New York Press, 1989.

Biographisches Handbuch der Rabbiner, red. Brocke Michael, Julius Carlebach. Teil 1: Die Rabbiner der Emanzipationszeit in den deutschen, böhmischen und großpolnischen Ländern 1781-1871, red. Carsten Wilke. München: K.G. Saur Verlag, 2004.

Hirsch, Emil G. The Crucifixion Viewed from a Jewish Standpoint. Chicago: Bloch Publishing Co., 1892.

Hirsch, Emil G. My Religion. Compilation and Biographical Introduction by G. B. Levi. New York: Macmillan, 1925.

Hirsch, Emil G. Twenty Discourses. New York: Bloch Publishing Co., 2008.

Jacob, Walter. Christianity Through Jewish Eyes: The Quest for Common Ground. Cincinnati: Hebrew Union College Press, 1974.

Kaplan, Dana E. „Reform Judaism”. W Encyclopaedia Judaica, red. Fred Skolnik, Michael Berenbaum. Vol. 17, 165-183. Detroit i in.: Thomson Gale, 2007.

Karff, Samuel E. „Hirsch, Emil Gustave”. W Encyclopaedia Judaica, red. Fred Skolnik, Michael Berenbaum. Vol. 9, 124-125. Detroit i in.: Thomson Gale, 2007.

Kohler, Kaufmann. „Christianity in its Relation to Judaism”. W Jewish Encyclopedia, red. Isidore Singer. Vol. 4, 49-59. New York, 1901-1906. http://jewishencyclopedia.com.

Kohler, Kaufmann, „Jesus of Nazareth – In Theology”. W Jewish Encyclopedia, red. Isidore Singer. Vol. 7, 166-170. New York 1901-1906. http://jewishencyclopedia.com.

Kohler, Kaufmann. Jewish Theology Systematically and Historically Considered. New York: The Macmillan Company, 1918.

Kohler, Kaufmann. Studies, Addresses, and Personal Papers. New York: The Bloch Publishing Co., Agent, 1931.

Kohler, Kaufmann. The Origins of the Synagogue and the Church. New York: Arno Press, 1973.

Kohler, Kaufmann. „Moses and Jesus”. W George L. Berlin. Defending the Faith: Nineteenth-Century American Jewish Writings on Christianity and Jesus. 120-128. New York: State of New York Press, 1989.

Kohler, Kaufmann. „The Attitude of Christian Scholars Toward Jewish Literature”. W George L. Berlin. Defending the Faith: Nineteenth-Century American Jewish Writings on Christianity and Jesus. 154-163. New York: State of New York Press, 1989.

May, Max B. Isaac Mayer Wise: The Founder of American Judaism: A Biography. New York and London: The Knickerbocker Press, 1916.

Reminiscences by Isaac M. Wise. Tłum. z niemieckiego i red. David Philipson. Cincinnati: Leo Wise and Company, 1901.

Skierkowski, Marek. „A swoi Go nie przyjęli” (J 1,11). Teologicznofundamentalna interpretacja Third Quest. Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2006.

Skierkowski, Marek. Uczłowieczony Bóg. Chrystologia fundamentalna. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy, 2013.

Studies in Jewish Literature, Issued in Honor of Professor Kaufmann Kohler, Ph.D: On the Occasion of His Seventieth Birthday, oprac. zbiorowe. Berlin: Georg Reimer, Publisher and Printer, 1913.

Temkin, Sefton D. i Michael Berenbaum. „Kohler, Kaufmann (1843-1926)”. W Encyclopaedia Judaica, red. Fred Skolnik, Michael Berenbaum. Vol. 12, 261. Detroit i in.: Thomson Gale, 2007.

Wise, Isaac M. The Origin of Christianity and a Commentary to the Acts of the Apostles. Cincinnati: Bloch & CO., Publishers, 1868.

Wise, Isaac M. The Martyrdom of Jesus of Nazareth: a Historic-Critical Treatise on the Last Chapters of the Gospel. Cincinnati: Office of the American Israelite, 1874.

Wise, Isaac M. History of the Hebrews` Second Commonwealth with Special Reference to its Literature, Culture, and the Origin of Rabbinism and Christianity. Cincinnati: Bloch & CO., Publishers and Printers, 1880.

Wise, Isaac M. Three Lectures on the Origin of Christianity. Cincinnati: Bloch & CO., Publishers, 1883.

Wise, Isaac M. Judaism and Christianity: Their Agreements and Disagreements. A Series of Friday Evening Lectures, Delivered at the Plum Street Temple. Cincinnati: Bloch & CO., Publishers, 1883.

Wise, Isaac M. A Defense of Judaism versus Proselytizing Christianity. Cincinnati and Chicago: American Israelite, 1889.