Indianin jako współobywatel. Pole indygenizmu w Brazylii i Paragwaju od początku XIX do końca XX wieku
Abstrakt
Autor niniejszego artykulu definiuje ‟indygenizmˮ jako specyficzną, latynoamerykańską wersję pola produkcji kulturowej (w sensie Bourdieu), którego uczestnicy (agencje rządowe, organizacje misyjne, antropolodzy, media, organizacje pozarządowe, a także polityczni i religijni przywódcy rdzennych społeczności) zabiegaja o ‟prawoˮ do określania i egzekwowania historycznie uwarunkowanej formy ‟indiańskościˮ w stałym procesie definiowania tożsamości narodowej. W wymiarze dyskursywnym, działania te, obejmujące m.in. programy zmierzające do ‟nawracaniaˮ oraz włączania ludności rdzennej do dominujacych społeczności narodowych, tradycyjnie odwoływały sie do trzech narracji: uniwersalizm, obywatelstwo i etniczność (rasa). Począwszy od lat siedemdziesiątych XX wieku, również narracja ludności indiańskiej, prezentowana przez jej przywódców politycznych i religijnych, stała sie częścią ‟oficjalnegoˮ dyskursu indygenistycznego. Niniejszy artykuł stanowi analizę porównawczą tego procesu w Brazylii i Paragwaju, w okresie od początku XIX do końca XX wieku.
Autor niniejszego artykulu definiuje „indygenizm” jako specyficzną, latynoamerykańską wersję pola produkcji kulturowej (w sensie Bourdieu), którego uczestnicy (agencje rządowe, organizacje misyjne, antropolodzy, media, organizacje pozarządowe, a także polityczni i religijni przywódcy rdzennych społeczności) zabiegają o „prawo” do określania i egzekwowania historycznie uwarunkowanej formy „indiańskości” w stałym procesie definiowania tożsamości narodowej. W wymiarze dyskursywnym działania te, obejmujące m.in. programy zmierzające do „nawracania” oraz włączania ludności rdzennej do dominujących społeczności narodowych, tradycyjnie odwoływały się do trzech narracji: uniwersalizm, obywatelstwo i etniczność (rasa). Począwszy od lat siedemdziesiątych XX wieku, również narracja ludności indiańskiej, prezentowana przez jej przywódców politycznych i religijnych, stała się częścią „oficjalnego” dyskursu indygenistycznego. Niniejszy artykuł stanowi analizę porównawczą tego procesu w Brazylii i Paragwaju w okresie od początku XIX do końca XX wieku.
Bibliografia
Anderson, Benedict. Imagined Communities. New York: Verso, 1991.
Bartra, Roger. Wild Men in the Looking Glass: The Mythic Origin of European Otherness. Ann Arbor: University of Michigan Press, 1994.
Bockwinkel, Juan. Los héroes del Monday: Historia de la Mision Verbita en el Monday, 1910-1925. Asunción. Editorial Salesianito, 1993.
Bourdieu, Pierre. The Field of Cultural Production. New York: Columbia University Press, 1993.
Bourdieu, Pierre, and Loïc J.D. Wacquant. An Invitation to Reflexive Sociology. Chicago: The University of Chicago Press, 1992.
Bronowski Jacob, and Bruce Mazlish. The Western Intellectual Tradition: From Leonardo to Hegel. New York: Barnes and Noble, 1993.
Chatterjee, Partha. Nationalist Thought and the Colonial World: A Derivative Discourse. London: Zed Books, 1986.
Dostal, Walter, ed. The Situation of the Indian in South America. Geneva: WCC, 1972.
Eley, Geoff, and Ronald G. Suny, eds. Becoming National: A Reader. New York: Oxford University Press, 1996.
Escobar, Arturo. Encountering Development. The Making and Unmaking of the Third World. Princeton: Princeton University Press, 1995.
Galinier, Jacques, and Antoinette Molinié. Les néo-Indiens. Une religion de IIIe millénaire. Paris: Odile Jacob, 2006.
Griffin, Charles C. “Enlightenment and Independence.”In Latin American Revolutions, 1808-1826: Old and New World Origins, ed. John Lynch. 247-257. Norman: University of Oklahoma Press, 1994.
Harvey, David. The Condition of Postmodernity. Cambridge MA: Blackwell, 1990.
Heiberg, Marianne. “Basques, Anti-Basques, and the Moral Community.” In Becoming National. A Reader, eds. Geoff Eley, Ronald G. Suny. 325-335. New York: Oxford University Press, 1996.
Holston, James. The Modernist City. An Anthropological Critique of Brasilia. Chicago: University of Chicago Press, 1989.
Johnson, Randal. “Pierre Bourdieu on Art, Literature and Culture.” In Pierre Bourdieu, The Field of Cultural Production. 1-25. New York: Columbia University Press, 1993.
Kasmir, Sharryn. The Myth of Mondragon. Cooperatives, Politics and Working-Class Life in a Basque Town. New York: State University of New York Press, 1996.
Kümin, Beatrice. Expedition Brasilien. Von der Forschungszeichnung zur ethnographischen Fotografie. Bern: Benteli, 2007.
Lynch, John. “The Origins of Spanish American Independence.” In The Independence of Latin America, ed. Leslie Bethell. 1-48. New York: Cambridge University Press, 1987.
Martinez Novo, Carmen. Who Defines Indigenous? Identities, Development, Intellectuals, and the State in Northern Mexico. New Brunswick: Rutgers University Press, 2006.
Müller, Franz. “Beiträge zur Ethnographie der Guaraní-Indianer im Östlichen Waldgebiet von Paraguay.” Anthropos 29, no. 1-2 (1934): 177-208.
Piwowarczyk, Darius J. “Missionaries of the `Iron Cage'. The Indigenist Sector of the Society of the Divine Word (SVD) in Paraguay, 1910–2000.” Anthropos 99, no. 2 (2004): 499-518.
Prieto, Esther. “Indigenous Peoples in Paraguay.” In Indigenous Peoples and Democracy in Latin America, ed. Donna Lee Van Cott. 235-55. New York: St. Martin's Press, 1995.
Ramos, Alcida R. Indigenism. Ethnic Politics in Brazil. Madison: The University of Wisconsin Press, 1998.
Said, Edward W. Orientalism. New York: Vintage, 1979.
Sušnik, Branislava, and Miguel Chase-Sardi. Los indios del Paraguay. Madrid: MAPFRE, 1995.
Copyright (c) 2021 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
