Miłosierdzie w wychowaniu osób z niepełnosprawnością. Perspektywa pedagogiki chrześcijańskiej

Main Article Content

Dorota Kornas-Biela

Abstrakt

Miłosierdzie jest jądrem chrześcijańskiej moralności i wymogiem życia chrześcijanina. Wyraża się ono w słowach, czynach i modlitwie. W artykule zostało przedstawione chrześcijańskie ujęcie miłosierdzia w odniesieniu do relacji opiekuńczo-wychowawczych z osobą z niepełnosprawnością (rodziców, nauczycieli, pedagogów, terapeutów). Odniesiono się do przykładów miłosierdzia objawianego przez Boga Ojca oraz Chrystusa. Wskazano na to, co jest istotne w przygotowaniu wychowawców do spełniania swej roli w duchu miłosierdzia, scharakteryzowano istotę miłosiernej postawy wychowawcy oraz jej cechy (przejawy praktycznego realizowania czynnej miłości). Realizację miłosierdzia w relacjach wychowawca–osoba z niepełnosprawnością opisano przez odwołanie do rozumienia miłosierdzia jako rahămim (łono matki, i tej miłości, jaka towarzyszy matce wobec swojego dziecka). Podkreślono również, że w relacji wychowawczej, która podporządkowana jest zasadzie miłości miłosiernej, nie ma dobroczyńcy i „dobro-biorcy”, są dwie równe sobie w godności ludzkiej osoby, z których każda daje i otrzymuje miłosierdzie, chociaż o innym charakterze, w innej formie. Skupiono się również na problemach związanych z wychowaniem do miłosierdzia osób z niepełnosprawnością oraz koniecznością samowychowania w tym zakresie.

Article Details

Dział
Artykuły

Bibliografia

Benedykt XVI (2005). Encyklika Deus caritas est. Watykan, 25.12.2005.
Benedykt XVI (2013). Orędzie Ojca świętego na XXI Światowy Dzień Chorego. Watykan, 2.01.2013.
Chrostowski, W. (2016). Uczynki miłosierdzia. Kraków: Biały Kruk.
Danielewicz, Z. (2005). Kenoza a miłosierdzie Boże. W: R. Niparko, J. Skrzypczak (red.), G. Janikula (współpr.), Miłosierdzie w filozofii i religiach (t. 1, s. 81-88). Poznań: UAM.
Domagała-Zyśk, E. (2005). Pedagog wobec osoby niepełnosprawnej i chorej w nauczaniu Jana Pawła II. W: M. Nowak, C. Kalita (red.), Pedagogiczna inspiracja w nauczaniu Jana Pawła II (s. 438-454). Biała Podlaska: PWSZ im. Papieża Jana Pawła II.
Domagała-Zyśk, E. (2010). Chrześcijańska pedagogika niepełnosprawności – współczesne wyzwania. W: J. Michalski, A. Zakrzewska (red.), Pedagogika chrześcijańska. Tradycja, współczesność, nowe wyzwania (s. 495-509). Toruń: Adam Marszałek.
Dudzikowa, M. (2006). Akceptacja osoby ucznia – analogią miłosierdzia. W: R. Niparko, J. Skrzypczak (red.), G. Janikula (współpr.), Pedagogika miłosierdzia w praktyce edukacyjnej (t. 3, s. 53-63). Poznań: UAM.
Dziewiecki M.: Wychowawcy i miłosierdzie, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/P/PR/db201511_milosierdzie.html (dostęp: 28.02.2016).
Fiedler-Rawecka, A. (2010). Miłosierdzie wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną? W: G. Janikula (red.), Miłosierdzie w duszpasterstwie i praktyce poradnianej (t. 6, s. 67-74). Poznań: UAM.
Frąckowiak, T. (2005). Miłosierdzie a sens życia dla drugiego. W: R. Niparko, J. Skrzypczak (red.), G. Janikula (współpr.), Miłosierdzie w filozofii i religiach (t. 2, s. 99-108). Poznań: UAM.
Furmanek, W. (2004). „Miłosierdzie” i „cywilizacja miłości” kategoriami współczesnej pedagogiki. W: R. Niparko, J. Skrzypczak (red.), G. Janikula, K. Szczeszek (współpr.), Miłosierdzie jako wartość w języku współczesnej edukacji (t. 1, s. 51-67). Poznań: UAM.
Hryniewicz, W. (2004). Miłosierdzie jako zasada pedagogiczna. W: R. Niparko, J. Skrzypczak (red.), G. Janikula, K. Szczeszek (współpr.), Miłosierdzie jako wartość w języku współczesnej edukacji (t. 1, s. 97-108). Poznań: UAM.
Jan Paweł II (1980). Encyklika Dives in misericordia. Rzym, 30.11.1980.
Jan Paweł II (1984). List apostolski Salvifici doloris Ojca Świętego Jana Pawła II. Rzym, 11.02.1984.
Jan Paweł II (1997). Przemówienie w czasie spotkania z osobami starszymi, chorymi i ułomnymi w Haus der Barmherzigkeit w Wiedniu, 11 IX 1983. W: Jan Paweł II. Ewangelia cierpienia. Wybór homilii, przemówień i dokumentów (s. 79). Kraków: Znak.
Jan Paweł II (1999). Tajemnice cierpienia wyjaśnia tylko Chrystus. Przesłanie papieskie do chorych. Meksyk, 24.01.1999.
Janik, S. (2005). Miłosierdzie źródłem postaw nauczyciela wobec uczniów. W: R. Niparko, J. Skrzypczak (red.), G. Janikula (współpr.), Miłosierdzie w filozofii i religiach (t. 2, s. 143-148). Poznań: UAM.
Kiciński, J., Gołubców, P., Radecki, A., Miłosierdzie w codzienności: czyn – słowo – modlitwa. Wrocław: TUM.
Klimaszewski, S. (2016). Uczynki miłosierdzia. Warszawa: PROMIC.
Komorowska, B. (2004). Wartość miłosierdzia w rozwiązywaniu trudności wychowawczych. W: R. Niparko, J. Skrzypczak (red.), G. Janikula, K. Szczeszek (współpr.), Miłosierdzie jako wartość w języku współczesnej edukacji (t. 1, s. 131-140). Poznań: UAM.
Kornas-Biela, D. (2001). Osoba niepełnosprawna, chora, cierpiąca: nauczanie Jana Pawła II. W: D. Kornas-Biela (red.), Rodzina: źródło życia i szkoła miłości (s. 357-384). Lublin: TN KUL.
Kornas-Biela, D. (2014). Cierpienie rodziny z osobą z niepełnosprawnością. W: J. Kossewska (red.), Osoba ze stanami ze spektrum autyzmu. Możliwości aktywnego życia (s. 125-145). Kraków: JAK.
Kowalik, S., Wilski, M. (2006). Miłosierdzie w rehabilitacji osób niepełnosprawnych. W: R. Niparko, J. Skrzypczak (red.), G. Janikula (współpr.), Pedagogika miłosierdzia w praktyce edukacyjnej (t. 3, s. 23-37). Poznań: UAM.
Kowalska, F. (1993). Dzienniczek. Miłosierdzie Boże w duszy mojej. Warszawa: PROMIC.
List Pasterski Episkopatu Polski Wychowanie naśladowaniem miłosiernej miłości Boga. Warszawa, 19.08.2016.
Łuczak, J. (2006). Miłosierdzie w niesieniu opieki paliatywnej nad chorymi i umierającymi. W: R. Niparko, J. Skrzypczak (red.), G. Janikula (współpr.), Pedagogika miłosierdzia w praktyce edukacyjnej (t. 3, s. 9-21). Poznań: UAM.
Maciejewski, R. (2010). Miłosierdzie wobec chorych psychicznie – specyfika, konteksty, kontrowersje. W: G. Janikula (red.), Miłosierdzie w duszpasterstwie i praktyce poradnianej (t. 6, s. 39-49). Poznań: UAM.
Militello, C. (2016). Uczynki miłosierdzia: współczucie i pielęgnowanie tego, co ludzkie. Tł. W. Dzieża. Pelplin: „Bernardinum”.
Opaliński, T. (2015). Miłosierdzie: wyobraźnia zamieniona w czyn. Wrocław: TUM.
Papież Franciszek (2015). Bulla papieża Franciszka Misericordiae vultus. Rzym, 11.04.2015.
Papież Franciszek (2015). Orędzie Franciszka na Światowy Dzień Młodzieży w Krakowie. Watykan, 15.08.2015.
Papież Franciszek (2015). Orędzie Ojca Świętego Franciszka na Wielki Post 2016 roku. Watykan, 4.10.2015.
Papież Franciszek. Miłosierdzie to imię Boga. Rozmowa z Andreą Torniellim (2016). Kraków: Znak.
Pusty, D. (2007). Miłosierdzie Boże w praktyce edukacyjnej Nauczyciela z Nazaretu. W: G. Janikula, R. Niparko (red.), Miłosierdzie w praktyce szkolnej i poza szkolnej (t. 4, s. 45-56). Poznań: UAM.
Sekściński A: Bóg miłosierny w Starym Testamencie? http://biblia.wiara.pl/doc/423078.Bog-Milosierny-w-Starym-Testamencie/2 (dostęp: 27.02.2016).
Talarska, D. (2006). Znaczenie miłosierdzia dla dziecka niepełnosprawnego i jego rodziców. W: R. Niparko, J. Skrzypczak (red.), G. Janikula (współpr.), Pedagogika miłosierdzia w praktyce edukacyjnej (t. 3, s. 39-43). Poznań: UAM.
Urs von Balthasar, H., Giussani, L. (2003). Miejsce chrześcijanina w świecie. Tł. K. Kubis, A. Porębski. Kraków: WAM.
Vanier, J. (1999). Każda osoba jest historią świętą. Tł. K. P. Wierzchosławscy. Poznań: „W drodze”.
Wawrzyniak-Beszterda, R. (2006). (Nie)miłosierny język nauczycieli. Z perspektywy uczniów. W: R. Niparko, J. Skrzypczak (red.), G. Janikula (współpr.), Pedagogika miłosierdzia w praktyce edukacyjnej (t. 3, s. 72-79). Poznań: UAM.
Zabielski, J. (2005). Miłosierdzie jako normatyw życia chrześcijańskiego. W: R. Niparko, J. Skrzypczak (red.), G. Janikula (współpr.), Miłosierdzie w filozofii i religiach (t. 2, s. 89-99). Poznań: UAM.