Autonomia jako zadanie (auto)edukacyjne młodzieży
Article Sidebar
Opublikowane:
gru 29, 2020
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Słowa kluczowe:
autonomia, młodzież, edukacja, autoedukacja
Main Article Content
Abstrakt
Jedną z konsekwencji życia we współczesnej rzeczywistości, którą można określić mianem ambiwalentnej, heterogenicznej i nieprzewidywalnej, jest szeroko rozumiana indywidualizacja. Przejawia się ona w niemalże wszystkich sferach funkcjonowania jednostki. W wielu ujęciach teoretycznych podmiotowi przypisuje się główną odpowiedzialność za powodzenie życiowe, rozwój kariery czy też kształtowanie tożsamości. Prawidłowość ta skłania do bliższego przyjrzenia się kategorii „autonomii”. Jej analiza może okazać się szczególnie interesująca w przypadku młodych ludzi, przed którymi stawia się liczne zadania mające prowadzić do osiągnięcia przez nich statusu dorosłości. W niniejszym artykule podjęto próbę uzasadnienia tezy, że autonomia stanowi zadanie (auto)edukacyjne młodzieży, analizowana jako jeden z zasadnych wymiarów podmiotowości człowieka, będący jednocześnie celem rozwoju i naturalną potrzebą okresu adolescencji. W tym kontekście rozpatrywana jest zarówno pod względem wyzwań, jakie jej kształtowanie stawia przed edukacją, jak i pewnych jednostkowych zobowiązań mających znaczenie dla procesu krystalizacji własnego „ja” młodego człowieka.
Article Details
Numer
Dział
Artykuły
Bibliografia
Allport, G.W. (1988). Osobowość i religia, tłum. H. Bartoszewicz. Warszawa: PAX.
Anderson, C.J. (2003). The psychology of doing nothing: Forms of decision avoidance from reason and emotion. Psychological Bulletin, 129, 139-167.
Arnett, J.J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55, 469-480.
Aviram, A. (1993). Personal Autonomy and the Flexible School. International Review of Education, 39(5), 419-433.
Aviram, A. (2000). Autonomia i zaangażowanie: dopełniające się ideały, tłum. G.T. Wysocka. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Socjologia Wychowania, 14(339), 79-94.
Brzezińska, A.I., Kaczan, R., Piotrowski, K., Rękosiewicz, M. (2011). Odroczona dorosłość: fakt czy artefakt? Nauka, 4, 67-107.
Brzezińska, A.I., Piotrowski, K. (2009). Diagnoza statusów tożsamości w okresie adolescencji, wyłaniającej się dorosłości i wczesnej dorosłości za pomocą Skali Wymiarów Rozwoju Tożsamości (DIDS). Studia Psychologiczne, 47(3), 93-109.
Burszta, W. (2004). Tożsamość narracyjna w dobie ekranu. W: W. Bolecki, R. Nycz (red.), Narracje i tożsamość, t. 1 (s. 26-37). Warszawa: Instytut Badań Literackich.
Cabała, A., Latoń, D., Latusek, A., Sobiło, B. (2003). Nowy słownik wyrazów obcych. Kraków: Zielona Sowa.
Cybal-Michalska, A. (2006). Rozwój autentycznego ,,Ja” – elastyczne i otwarte formy jednostkowej identyfikacji. W: A. Cybal-Michalska (red.), Jednostka, społeczeństwo i edukacja w globalnym świecie (s. 23-35). Leszno-Poznań: Wyższa Szkoła Humanistyczna.
Cybal-Michalska, A. (2006). Tożsamość młodzieży w perspektywie globalnego świata. Studium socjopedagogiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Cybal-Michalska, A. (2013). Młodzież akademicka a kariera zawodowa. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Czerpaniak-Walczak, M. (1999). Podmiotowość jako kategoria pedagogiczna u edukacyjna. W: E. Kubiak-Szymborska (red.), Podmiotowość w wychowaniu. Między ideą a realnością (s. 76-90). Bydgoszcz: Wers.
Deci, E.L., Ryan, R.M. (2000). The „what” and „why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
Derr, C.B. (1988). Managing the new careerist. The diverse career success orientation of today’s workers. San Francisco, Jossey-Bass.
Erikson, E.H. (1986). Identity: Youth and Crisis. New York–London: W.W. Norton.
Fatyga, B. (2009). Diagnoza społeczna młodzieży: skład społeczny i style życia. W: G. Zielińska (red.), Polityka młodzieżowa (s. 11-45). Warszawa: Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu.
Havighurst, R.J. (1981). Developmental tasks and education. New York: Longman.
Jankowski, D. (2003). Autoedukacja. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 1 (s. 232-239). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Jezierska, B. (2003). Autonomia. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 1 (s. 244–246). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Kant, I. (2002). Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. M. Wartenberg. Warszawa: Altaya.
Kirk, J.J., Kirk, L.D. (1995). Training games for career development quarterly. New York: Wiley.
Kloczkowski, M. (2005). Orientacje społeczne i zawodowe kadry Wojska Polskiego w okresie transformacji systemowej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Kohlberg, L. (1981). Essays on moral development, t. 1: The Philosophy of Moral Development: Moral Stages and Idea of Justice. New York: Harper and Row.
Kohlberg, L., Mayer, R. (2000). Rozwój jako cel wychowania, tłum. P. Kwieciński, A. Nalaskowski. W: Z. Kwieciński (red.), Alternatywy myślenia o/dla edukacji (s. 75-79). Warszawa: IBE.
Kwieciński, Z. (2011). Cztery i pół. Preliminaria. Liminaria. Varia. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Kwieciński, Z. (2012). Pedagogie postu. Preteksty. Konteksty. Podteksty. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Lumpkin, G.T., Dess, G.G. (1996). Clarifying the Entrepreneurial Orientation Construct and Linking It to Performance. Academy of Management Review, 21(1), 135-172.
Łapiński, B. (1988). Rola rodziny w osiąganiu autonomii przez dziecko w okresie dorastania. Psychologia wychowawcza, 31(5), 499-507.
MacDougall, M. (2008). Ten tips for promoting autonomous learning and effective engagement in the teaching of statistic to undergraduate medical students involved in short-term research projects. Journal of Applied Quantitative Methods, 3(3), 223-240.
Marcia, J.E. (1980). Identity in adolescence. W: J. Adelson (red.), Handbook of adolescent psychology (s. 159-187). New York: John Wiley and Sons.
Meighan, R. (1991). Edukacja elastyczna. Jutro twojego dziecka decyduje się dzisiaj, tłum. A. Nalaskowski. Toruń: Stowarzyszenie „Nasza Szkoła”.
Merino, R., Gracia, M. (2006). Emancipation enlargement and the acquisition of autonomy by young people in Catalonia. Young, 14(1), 33-47.
Merton, R.K. (1982). Teoria socjologiczna i struktura społeczna, tłum. E. Morawska, J. Wertenstein-Żuławski. Warszawa: PWN.
Myszka-Strychalska, L. (2018). Orientacje prorozwojowe współczesnej młodzieży. W: A. Cybal-Michalska, B. Kanclerz, L. Myszka-Strychalska, P. Peret-Drążewska (red.), Młodzież we współczesnej rzeczywistości społeczno-kulturowej (s. 23-51). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Niemirowski, T. (2015). Pojęcie rozwoju w psychologii rozwojowej. Horyzonty Psychologii, 5(1), 13-28.
Niezgoda, M. (2014). Młodzież. Kłopotliwa kategoria socjologiczna. Jagiellońskie Studia Socjologiczne, 1, 13-34.
Noom, M.J., Deković, M., Meeus, W.H.J. (1999). Autonomy, attachment and psychosocial adjustment during adolescence: a double-edged sword? Journal of Adolescence, 22(6), 771-783.
Norbert, E. (2008). Społeczeństwo jednostek, tłum. J. Stawiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Okoń, W. (2007). Nowy słownik wyrazów pedagogicznych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Oleszkowicz, A., Senejko, A. (2013). Psychologia dorastania. Zmiany rozwojowe w dobie globalizacji. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Oleś, P. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Reykowski, J. (1989). Podmiotowość – szkic problematyki. W: P. Buczkowski, R. Cichocki (red.), Podmiotowość: możliwość, rzeczywistość, konieczność (s. 199-212). Poznań: Wydawnictwo Nakom.
Ryan, R.M., Deci, E.L. (2008). A self-determination theory approach to psychotherapy: The motivational basis for effective change. Canadian Psychology, 49(3), 186-193.
Sabaj-Sidur, M. (2018). Nadzieja na sukces i samoocena młodzieży a spostrzeganie postaw rodziców. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Schein, E.H. (1993). Career anchors. Discovering your real values. San Diego: Pfeiffer.
Siadak, G. (2011). Autoedukacja wyzwaniem XXI wieku – rola uczelni wyższej w procesie samokształcenia studentów. Forum Dydaktyczne, 7-8, 119-127.
Singelis, T.M. (1994). The measurement of independent and interdependent self-construals. Personality and Social Psychology Bulletin, 20(5), 580-591.
Skłodowski, H., Kucharski, T. (2000). Kwestionariusze wykorzystywane w poradnictwie zawodowym. Łódź–Toruń: H. Skłodowski, T. Kucharski.
Steiner, R. (1998). O wychowaniu dziecka z punktu widzenia wiedzy duchowej, tłum. E. Łyczewska. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.
Stojanowska, E., Baj, M. (2016). Zadowolenie ze studiów u osób z różnym nasileniem orientacji społecznych Ja. Rola doświadczenia zdobywanego na studiach. Studia Psychologia UKSW, 16(2), 23-42.
Szafraniec, K. (2014). W oczekiwaniu na bunt młodych. Rocznik Lubuski, 40(2a), 57-71.
Sztompka, P. (2004). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak.
Trempała, J., Czyżowka, D. (2002). Rozwój moralny. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Rozwój funkcji psychicznych, t. 3 (s. 106-130). Warszawa: PWN.
Wrzesień, W. (2011). Dziś prawdziwej młodzieży już nie ma. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 73(2), 359-371.
Wrzesień, W. (2017). Współczesne oblicza anomii. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 79(4), 285-304.
Anderson, C.J. (2003). The psychology of doing nothing: Forms of decision avoidance from reason and emotion. Psychological Bulletin, 129, 139-167.
Arnett, J.J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55, 469-480.
Aviram, A. (1993). Personal Autonomy and the Flexible School. International Review of Education, 39(5), 419-433.
Aviram, A. (2000). Autonomia i zaangażowanie: dopełniające się ideały, tłum. G.T. Wysocka. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Socjologia Wychowania, 14(339), 79-94.
Brzezińska, A.I., Kaczan, R., Piotrowski, K., Rękosiewicz, M. (2011). Odroczona dorosłość: fakt czy artefakt? Nauka, 4, 67-107.
Brzezińska, A.I., Piotrowski, K. (2009). Diagnoza statusów tożsamości w okresie adolescencji, wyłaniającej się dorosłości i wczesnej dorosłości za pomocą Skali Wymiarów Rozwoju Tożsamości (DIDS). Studia Psychologiczne, 47(3), 93-109.
Burszta, W. (2004). Tożsamość narracyjna w dobie ekranu. W: W. Bolecki, R. Nycz (red.), Narracje i tożsamość, t. 1 (s. 26-37). Warszawa: Instytut Badań Literackich.
Cabała, A., Latoń, D., Latusek, A., Sobiło, B. (2003). Nowy słownik wyrazów obcych. Kraków: Zielona Sowa.
Cybal-Michalska, A. (2006). Rozwój autentycznego ,,Ja” – elastyczne i otwarte formy jednostkowej identyfikacji. W: A. Cybal-Michalska (red.), Jednostka, społeczeństwo i edukacja w globalnym świecie (s. 23-35). Leszno-Poznań: Wyższa Szkoła Humanistyczna.
Cybal-Michalska, A. (2006). Tożsamość młodzieży w perspektywie globalnego świata. Studium socjopedagogiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Cybal-Michalska, A. (2013). Młodzież akademicka a kariera zawodowa. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Czerpaniak-Walczak, M. (1999). Podmiotowość jako kategoria pedagogiczna u edukacyjna. W: E. Kubiak-Szymborska (red.), Podmiotowość w wychowaniu. Między ideą a realnością (s. 76-90). Bydgoszcz: Wers.
Deci, E.L., Ryan, R.M. (2000). The „what” and „why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
Derr, C.B. (1988). Managing the new careerist. The diverse career success orientation of today’s workers. San Francisco, Jossey-Bass.
Erikson, E.H. (1986). Identity: Youth and Crisis. New York–London: W.W. Norton.
Fatyga, B. (2009). Diagnoza społeczna młodzieży: skład społeczny i style życia. W: G. Zielińska (red.), Polityka młodzieżowa (s. 11-45). Warszawa: Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu.
Havighurst, R.J. (1981). Developmental tasks and education. New York: Longman.
Jankowski, D. (2003). Autoedukacja. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 1 (s. 232-239). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Jezierska, B. (2003). Autonomia. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 1 (s. 244–246). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Kant, I. (2002). Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. M. Wartenberg. Warszawa: Altaya.
Kirk, J.J., Kirk, L.D. (1995). Training games for career development quarterly. New York: Wiley.
Kloczkowski, M. (2005). Orientacje społeczne i zawodowe kadry Wojska Polskiego w okresie transformacji systemowej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Kohlberg, L. (1981). Essays on moral development, t. 1: The Philosophy of Moral Development: Moral Stages and Idea of Justice. New York: Harper and Row.
Kohlberg, L., Mayer, R. (2000). Rozwój jako cel wychowania, tłum. P. Kwieciński, A. Nalaskowski. W: Z. Kwieciński (red.), Alternatywy myślenia o/dla edukacji (s. 75-79). Warszawa: IBE.
Kwieciński, Z. (2011). Cztery i pół. Preliminaria. Liminaria. Varia. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Kwieciński, Z. (2012). Pedagogie postu. Preteksty. Konteksty. Podteksty. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Lumpkin, G.T., Dess, G.G. (1996). Clarifying the Entrepreneurial Orientation Construct and Linking It to Performance. Academy of Management Review, 21(1), 135-172.
Łapiński, B. (1988). Rola rodziny w osiąganiu autonomii przez dziecko w okresie dorastania. Psychologia wychowawcza, 31(5), 499-507.
MacDougall, M. (2008). Ten tips for promoting autonomous learning and effective engagement in the teaching of statistic to undergraduate medical students involved in short-term research projects. Journal of Applied Quantitative Methods, 3(3), 223-240.
Marcia, J.E. (1980). Identity in adolescence. W: J. Adelson (red.), Handbook of adolescent psychology (s. 159-187). New York: John Wiley and Sons.
Meighan, R. (1991). Edukacja elastyczna. Jutro twojego dziecka decyduje się dzisiaj, tłum. A. Nalaskowski. Toruń: Stowarzyszenie „Nasza Szkoła”.
Merino, R., Gracia, M. (2006). Emancipation enlargement and the acquisition of autonomy by young people in Catalonia. Young, 14(1), 33-47.
Merton, R.K. (1982). Teoria socjologiczna i struktura społeczna, tłum. E. Morawska, J. Wertenstein-Żuławski. Warszawa: PWN.
Myszka-Strychalska, L. (2018). Orientacje prorozwojowe współczesnej młodzieży. W: A. Cybal-Michalska, B. Kanclerz, L. Myszka-Strychalska, P. Peret-Drążewska (red.), Młodzież we współczesnej rzeczywistości społeczno-kulturowej (s. 23-51). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Niemirowski, T. (2015). Pojęcie rozwoju w psychologii rozwojowej. Horyzonty Psychologii, 5(1), 13-28.
Niezgoda, M. (2014). Młodzież. Kłopotliwa kategoria socjologiczna. Jagiellońskie Studia Socjologiczne, 1, 13-34.
Noom, M.J., Deković, M., Meeus, W.H.J. (1999). Autonomy, attachment and psychosocial adjustment during adolescence: a double-edged sword? Journal of Adolescence, 22(6), 771-783.
Norbert, E. (2008). Społeczeństwo jednostek, tłum. J. Stawiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Okoń, W. (2007). Nowy słownik wyrazów pedagogicznych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Oleszkowicz, A., Senejko, A. (2013). Psychologia dorastania. Zmiany rozwojowe w dobie globalizacji. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Oleś, P. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Reykowski, J. (1989). Podmiotowość – szkic problematyki. W: P. Buczkowski, R. Cichocki (red.), Podmiotowość: możliwość, rzeczywistość, konieczność (s. 199-212). Poznań: Wydawnictwo Nakom.
Ryan, R.M., Deci, E.L. (2008). A self-determination theory approach to psychotherapy: The motivational basis for effective change. Canadian Psychology, 49(3), 186-193.
Sabaj-Sidur, M. (2018). Nadzieja na sukces i samoocena młodzieży a spostrzeganie postaw rodziców. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Schein, E.H. (1993). Career anchors. Discovering your real values. San Diego: Pfeiffer.
Siadak, G. (2011). Autoedukacja wyzwaniem XXI wieku – rola uczelni wyższej w procesie samokształcenia studentów. Forum Dydaktyczne, 7-8, 119-127.
Singelis, T.M. (1994). The measurement of independent and interdependent self-construals. Personality and Social Psychology Bulletin, 20(5), 580-591.
Skłodowski, H., Kucharski, T. (2000). Kwestionariusze wykorzystywane w poradnictwie zawodowym. Łódź–Toruń: H. Skłodowski, T. Kucharski.
Steiner, R. (1998). O wychowaniu dziecka z punktu widzenia wiedzy duchowej, tłum. E. Łyczewska. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.
Stojanowska, E., Baj, M. (2016). Zadowolenie ze studiów u osób z różnym nasileniem orientacji społecznych Ja. Rola doświadczenia zdobywanego na studiach. Studia Psychologia UKSW, 16(2), 23-42.
Szafraniec, K. (2014). W oczekiwaniu na bunt młodych. Rocznik Lubuski, 40(2a), 57-71.
Sztompka, P. (2004). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak.
Trempała, J., Czyżowka, D. (2002). Rozwój moralny. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Rozwój funkcji psychicznych, t. 3 (s. 106-130). Warszawa: PWN.
Wrzesień, W. (2011). Dziś prawdziwej młodzieży już nie ma. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 73(2), 359-371.
Wrzesień, W. (2017). Współczesne oblicza anomii. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 79(4), 285-304.