Innovation in Initial Diagnosis Stimulating the Development of Moral Reasoning in Pedagogical Counseling

Abstrakt

Innowacje w diagnozie wstępnej stymulujące rozwój rozumowania moralnego w poradnictwie pedagogicznym

Wyzwalanie potencjału rozwojowego uczniów, także w sferze moralności, jest jednym z głównych zadań edukacji. Myślenie refleksyjne jest bardzo ważne w pracy z nastolatkami, szczególnie w kierunku rozumowania moralnego. Ważniejsze jest jednak, aby zacząć od diagnozy, która oprócz niezbędnych informacji o dziecku będzie, już na tym wstępnym etapie, stymulować proces rozwoju rozumowania moralnego. Zadając specjalne pytania, pomagamy pobudzić refleksję u dziecka i dowiadujemy się, jak myśli i jakie ma problemy. Wydaje się, że w pracy pedagogicznej musimy stworzyć solidne podstawy w postaci siatki pojęć moralnych, a to wymaga czasu i pogłębionej diagnozy wstępnej. Pełniąc funkcje dydaktyczne, edukacyjne, opiekuńcze i profilaktyczne, oprócz nauczycieli szkoła zatrudnia pedagogów do wykonywania tych zadań. Ważnym elementem ich pracy jest niewątpliwie stawianie diagnoz, co potwierdzają przepisy wynikające z ustawy i wykonawcze obowiązujące w ich pracy. Oczekuje się, że szkoła, oprócz przekazywanej wiedzy, rozwinie u młodych ludzi pożądany poziom kompetencji aksjologicznych, talenty i predyspozycje, różne rodzaje umiejętności, zwłaszcza o charakterze społecznym – kreatywność, wrażliwość i pożądane postawy moralne. Zmiany zachodzące we współczesnym świecie, w tym w Polsce, spowodowały na wielu poziomach, także w edukacji, kryzys moralny, w wyniku którego wiele osób nie potrafi się odnaleźć, nie wierzy we własne możliwości. Większość badań pokazuje, w jaki sposób ludzie rozumieją problemy moralne, ale nie pokazuje, jak udoskonalić pracę z nastolatkami w tym zakresie. Badacze problemu rozumowania moralnego zwracają uwagę na rozwiązywanie dylematów moralnych jako na ważny element w rozwoju młodzieży. Autorzy zainteresowani rozumowaniem moralnym pokazują np. że pokolenie milenialsów wykazuje różnice w rozumowaniu moralnym w zależności od płci, inteligencji, doświadczenia zawodowego i kierunku studiów, jednak niekoniecznie w oczekiwany sposób. Różnice w rozumowaniu moralnym stwierdzono przy rozważaniu kontekstu przedstawionych dylematów etycznych. Ponadto, porównanie z innymi badaniami pokazuje, że np. pokolenie milenialsów biznesu ma tendencję do myślenia na niższych poziomach rozumowania moralnego niż studenci niebędący przedsiębiorcami, a także w porównaniu ze studentami lat 60. i 70. XX wieku (wyżu demograficznego) oraz lat 80. i 90. XX wieku (Generacja Xers). W literaturze możemy znaleźć refleksję, że potrzebna jest skuteczna metoda szkolenia, która poprawia zdolność pracowników do podejmowania etycznych decyzji, np. program szkolenia w zakresie etyki oparty na grach mógłby skutecznie rozwijać rozumowanie moralne i kształtować poglądy moralne lepiej niż zwykły program treningowy. Celem tego artykułu jest ukazanie innowacyjności i wartości w samodzielnie skonstruowanym narzędziu badawczym – kwestionariusz do wstępnej diagnozy, który może stymulować proces rozwijania rozumowania moralnego nastolatków w poradnictwie pedagogicznym. Autorka tego artykułu stawia tezę, że nawet na poziomie diagnozy wstępnej możemy stymulować osobę, zachęcać i wyzwalać efekty. W artykule argumentowano, że w sytuacji opiekuńczo-wychowawczej, która jest domeną działalności pedagoga, kluczową rolę odgrywają wiedza, umiejętności, doświadczenia życiowe, kompetencje moralne, bowiem to one ułatwiają  stymulowanie rozwoju rozumowania moralnego młodych ludzi.