Experience in the Pedagogical Reflection on Family

Main Article Content

Leszek Waga

Abstrakt

Doświadczenie w pedagogicznej refleksji nad rodziną


Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie krótkiego zarysu stosowania pojęcia „doświadczenie” w pedagogicznej refleksji nad rodziną oraz wskazanie na potrzebę wielowątkowego i integralnego rozumienia tego pojęcia.


Najpierw zaprezentowane są sposoby rozumienia pojęcia „doświadczenie” w pedagogicznej refleksji nad rodziną. Potem ukazana jest rola nabywanego w rodzinie doświadczenia jako bazy do kształtowania dalszych doświadczeń przez dzieci. Później omawiany jest związek istniejący między doświadczeniami odbieranymi przez zmysły a przeżyciami w kontekście życia rodzinnego. W dalszej kolejności przeanalizowany jest szczególny rodzaj doświadczenia – przeżycie wartości samego siebie z jego odniesieniami do rozwoju dziecka w rodzinie. W ostatnim punkcie jest omówiona rola przedmiotowej strony doświadczeń dziecka w rodzinie, czyli znaczenie środowiska rodzinnego jako miejsca powstawania i nabywania doświadczeń.

Article Details

Dział
Artykuły

Bibliografia

Ablewicz, K. (2003). Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej. Studium sytuacji wychowawczej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Adamski, F. (2006). Rodzinna socjalizacja. In: T. Pilch (ed.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku (vol. 5, p. 393–396). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Baran, B. (1981). Rola więzi społeczno-emocjonalnej w kształtowaniu osobowości dziecka (Studium porównawcze osobowości dzieci wychowywanych w państwowych domach dziecka i w rodzinach). Warszawa–Poznań: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Szczecinie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Baran, B. (1985). Wyobrażenia o własnej przeszłości dzieci wychowywanych poza rodziną. W: M. Tyszkowa (ed.), Rozwój dziecka w rodzinie i poza rodziną (p. 203–227). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Braun-Gałkowska, M. (1997). Rodzina jako wartość. Ateneum Kapłańskie, 2–3(531–532), 200–208.
Chmaj, L. (1960). Antoni Makarenko. Warszawa: „Książka i Wiedza”.
Czajkowska, A. (2005). Procesy emocjonalne. In: W. Pilecka, G. Rudkowska, L. Wrona (eds.), Podstawy psychologii. Podręcznik dla studentów kierunków nauczycielskich (p. 197–211). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Dewey, J. (1963). Education and Experience. New York: Macmillan Publishing Company.
Dewey, J. (1967a). Zainteresowanie i wysiłek w związku z wychowaniem woli. In: Idem, Wybór pism pedagogicznych (p. 17–53). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich–Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Dewey, J. (1967b). Moje pedagogiczne credo. In: Idem, Wybór pism pedagogicznych (p. 3–16). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich–Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Dewey, J. (1972). Demokracja i wychowanie. Wprowadzenie do filozofii wychowania. Wrocław– Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich–Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Dewey, J. (1975). Sztuka jako doświadczenie. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Dębowski, J. (2001). Świadomość. Poznanie. Naoczność poznania. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Dzierzbicka, W. (1963). Metoda projektów. In: W. Dzierzbicka, S. Dobrowolski (eds.), Eksperymenty pedagogiczne w Polsce w latach 1900 – 1939 (p. 302–334). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich–Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Grabowiec, A. (2011). Samoocena dzieci krzywdzonych w rodzinie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Grzywak-Kaczyńska, M. (2008). Trud rozwoju. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Gutek, G.L. (2003). Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Hajduk, Z. (2005). Ogólna metodologia nauk. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Janke, A.W. (1997). Rodzina jako przestrzeń doświadczania wartości samego siebie. In: A.M. Tchorzewski (ed.), Doświadczanie wartości samego siebie w procesach edukacyjnych (p. 54–62). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy.
Jankowska, D. (2001). Teoria wiedzy i nauki Floriana Znanieckiego – w świetle współczesnych dyskusji nad możliwościami naukowego poznania. In: A. Bogaj (ed.), Rozwój pedagogiki ogólnej. Inspiracje i ograniczenia kulturowe oraz poznawcze (p. 182–190). Warszawa–Kielce: Akademia Świętokrzyska im. J. Kochanowskiego w Kielcach–Wydawnictwo Instytutu Badań Edukacyjnych w Warszawie.
Jarosz, K. (2015). Miejsce międzypokoleniowego uczenia się w procesie hominizacji. Rocznik Andragogiczny, 22, 163–180.
Jeleńska, L. (1930). Sztuka wychowania. Warszawa: „Nasza Księgarnia”, Spółka Akc. Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych.
Jurga, M. (1985). Doświadczenie społeczne i rozwój osobowości wychowanek domów dziecka. In: M. Tyszkowa (ed.), Rozwój dziecka w rodzinie i poza rodziną (p. 153–202). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Kamiński, S. (1992). Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kornas-Biela, D. (2002). Wokół początku życia ludzkiego. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Kornas-Biela, D. (2005). Okres prenatalny. In: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (eds.), Psychologia rozwoju człowieka, t. 2, Charakterystyka okresów życia człowieka (p. 17–46). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kornas-Biela, D. (2009). Pedagogika prenatalna. Nowy obszar nauk o wychowaniu. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Krawczyk-Bocian, A. (2013). Doświadczanie zdarzeń krytycznych. Narracje biograficzne Dorosłych Dzieci Alkoholików. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Krąpiec, M.A. (1976). Doświadczenie i metafizyka. Roczniki Filozoficzne, 1, 5–16.
Krąpiec, M.A. (2001). Doświadczenie. In: A. Maryniarczyk (ed.), Powszechna Encyklopedia Filozofii, vol. 2 (p. 673–676). Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Kunowski, S. (2000). Podstawy współczesnej pedagogiki. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Kuźma, J. (2003). Prawa i dobro dziecka – deklaracje i rzeczywistość. In: J. Wilk (ed.), W służbie dziecku, vol. 1: Stulecie dziecka – blaski i cienie (p. 73–86). Lublin: Katedra Pedagogiki Rodziny KUL.
Lewin, A. (1977). Zasady wychowawcze Makarenki. In: W. Okoń (ed.), Szkoły eksperymentalne w świecie 1900 – 1975 (p. 365–383). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Łubniewski, W. (1972). Wstęp. In: S. Szacki, Pisma pedagogiczne (p. V-LXVIII). Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich–Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Łuczyński, A. (2008). Dzieci w rodzinach zastępczych i dysfunkcjonalnych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Makarenko, A. (1956). Książka dla rodziców. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Melosik, Z. (1995). Pragmatyzm i edukacja w Stanach Zjednoczonych: między poglądami J. Deweya a współczesną rzeczywistością. In: J. Rutkowiak (ed.), Odmiany myślenia o edukacji (p. 93–117). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Nowak, M. (2000). Podstawy pedagogiki otwartej. Ujęcie dynamiczne w inspiracji chrześcijańskiej. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Nowak, M. (2008). Teorie i koncepcje wychowania. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Opozda, D. (2007). Doświadczenie miłości w relacji wychowawczej siłą rozwoju rodzica i dziecka. In: A. Rynio (ed.), Wychowanie chrześcijańskie między tradycją a współczesnością (p. 471–479). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Piecuch, J. (2004). Doświadczenie Boga. Propozycja Bernharda Weltego na tle sporu o pojęcie doświadczenia fenomenologicznego. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Rynio, A. (1997). Doświadczanie wartości własnej osoby drogą rozwoju religijnego. In: A.M. Tchorzewski (ed.), Doświadczanie wartości samego siebie w procesach edukacyjnych (p. 79–83). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy.
Stępień, A.B. (1974). Rola doświadczenia w punkcie wyjścia metafizyki. Zeszyty Naukowe KUL, 4, 29–37.
Stępień, A.B. (2001). Wstęp do filozofii. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Szabelska, G. (1997). Doświadczanie przemocy jako przeszkoda w przeżywaniu pozytywnej wartości samego siebie. In: A. M. Tchorzewski (ed.), Doświadczanie wartości samego siebie w procesach edukacyjnych (p. 145–149). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy.
Trempała, E. (1993). Szkoła a edukacja równoległa (nieszkolna). Poglądy, doświadczenia, propozycje. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy.
Twardowski, K. (1997). O czynnościach i wytworach. Kilka uwag z pogranicza psychologii, gramatyki i logiki. In: T. Rzepa (ed.), Psychologia w szkole lwowsko-warszawskiej. Twardowski. Witwicki. Baley. Błachowski. Kreutz. Lewicki. Tomaszewski (p. 109–141). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tyszkowa, M. (1985). Rola rodziny w kształtowaniu się wyobrażeń o własnej przyszłości i aspiracji życiowych dzieci i młodzieży. In: Eadem (ed.), Rozwój dziecka w rodzinie i poza rodziną (p. 69–100). Poznań: Wydawnictwo Nauko-we Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Waga, L. (2005). Znaczenie kontaktu dotykowego dla rozwoju sfery emocjonalnej dziecka. Lublin: mps KUL.
Waga, L. (2007). Znaczenie doświadczenia w wychowaniu religijnym w ujęciu Luigiego Giussaniego. In: A. Rynio (ed.), Wychowanie chrześcijańskie między tradycją a współczesnością (p. 963–975). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Waga, L. (2016a). Rola doświadczenia w tworzeniu wiedzy pedagogicznej. Lublin: mps KUL.
Waga, L. (2016b). Wychowawczy potencjał doświadczenia bliskości między rodzicami i dziećmi w wybranych oddziaływaniach rodzicielskich. In: R. Chałupniak, T. Michalewski, E.K. Smak (eds.), Wychowanie w rodzinie: od bezradności ku możliwościom (p. 143-153). Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego UO.
Waga, L. (2019). Typologies of the Understanding of the Experience Notion in Pedagogy. Przegląd Badań Edukacyjnych, 28(1), 149–160. http://dx.doi.org/10.12775/PBE.2019.008.
Wery, A. (1988). Wychowanie w rodzinie. In: M. Debesse, G. Mialaret (eds.), Rozprawy o wychowaniu, t. 1: Filozoficzne, psychologiczne i socjologiczne aspekty wychowania (p. 107–137). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Wilk, J. (1987). Znaczenie pierwszych doświadczeń dla religijnego wychowania małego dziecka w rodzinie. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Wilk, J. (2002). Pedagogika rodziny. Zagadnienia wybrane. Lublin: Instytut Pedagogiki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Wydawnictwo Poligrafia Salezjańska.
Wojaczek, M. (2011). Rozwój więzi z dzieckiem w prenatalnym okresie życia. In: E. Lichtenberg-Kokoszka, E. Janiuk, J. Dzierżanowski (eds.), Ciąża czy stan błogosławiony? Zagadnienia interdyscyplinarne (p. 81–91). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Woleński, J. (2007). Epistemologia. Poznanie. Prawda. Wiedza. Realizm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wolsza, K. (1999). Rola doświadczenia transcendentalnego w poznaniu filozoficznym. Opole: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego.
Wolsza, K. (2011). Zarys teorii podstawowego doświadczenia filozoficznego. In: Idem, Religijne wymiary doświadczenia i myślenia (p. 11–27). Opole: Wydawnictwo i Drukarnia Świętego Krzyża w Opolu.
Wysocka, E. (2007). Człowiek a środowisko życia. Podstawy teoretyczno-metodologiczne diagnozy. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Znaniecki, F. (2009). Metoda socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.