Oświeceni latarni się nie boją. Szkic polemiczny
Abstrakt
Autor podejmuje polemikę z tezami Grzegorza Zająca, wyłożonymi w artykule Oświeconych nie trzeba oświecać – refleksje o szkole, powadze czytania i szaleństwie ideologii („Roczniki Humanistyczne” 67(2019), z. 1, s. 25-38). Polemika dotyczy rzekomego ideologicznego redukcjonizmu interpretacyjnego i instrumentalizacji literatury we współczesnej, postmodernistycznej nauce o literaturze ze względu na jej podatność na ideologizację. Podczas gdy G. Zając opowiada się za powrotem do lektury nastawionej na jakości estetyczne literatury jako sztuki, sytuując się na pozycji sprzed „upadku” dyskursu literaturoznawczego, autor artykułu proponuje uznanie tego „upadku” za fakt i skonfrontowanie się z krajobrazem „po upadku”. W konfrontacji tej, mającej skłonić do dyskusji nad różnymi zestawami wartości, leżącymi u podstaw poszczególnych nurtów współczesnych badań literackich, istotną rolę zdaniem autora może odegrać rozumiana po neoarystotelesowsku „Tradycja”, którą w swojej przełomowej książce Trzy antagonistyczne wersje dociekań moralnych Alasdair MacIntyre przeciwstawia modernistycznej „Encyklopedii” i postmodernistycznej „Genealogii”.
Bibliografia
Buryła S.: O potrzebie badań nad męskością, „Teksty Drugie” 2015, nr 2, s. 455-463.
Eco U., Rorty R., Culler J., Brooke-Rose Ch.: Interpretacja i nadinterpretacja, red. S. Collini, tłum. T. Bieroń, Kraków 1996.
Iwanowicz M.: Uczniowska awersja do lektur szkolnych jako problem dydaktyczny i wychowawczy, „Acta Universitatis Lodziensis”. Folia Litteraria Polonica 8(2006), s. 551-564.
Januszkiewicz M.: Prawda i literatura, w: Prawda w literaturze, red. A. Tyszczyk, J. Borowski, I. Piekarski, Lublin 2009, s. 101-123.
Kalin A.: Poprawność polityczna Murzynka Bambo i Małpki Fiki-Miki (wariacje języka teorii w badaniach postkolonialnych – studium przypadków), „Literaturoznawstwo” 2012-2013, nr 6-7, s. 73-94.
Karcz A.: Kryzys badań literackich a po-poststrukturalistyczne propozycje, „Teksty Drugie” 2001, nr 2, s. 156-167.
Karcz A.: Literatura a ideologia. Debata w Ameryce, „Teksty Drugie” 1994, nr 4, s. 117-128.
Kieniewicz J.: Tezy do dyskusji, w: Debaty IBI AL, t. I: 2008, red. J. Kieniewicz [et al.], Warszawa 2008, s. 109-112.
Kundera M.: Żart, przeł. E. Witwicka, Warszawa 1970.
Macintyre A.: Trzy antagonistyczne wersje dociekań moralnych: Encyklopedia, Genealogia i Tradycja, przekł. M. Filipczuk, red. J. Zybel, posłowie M. Żardecka-Nowak, Warszawa 2009.
Markowski M.P.: Antropologia, humanizm, interpretacja, w: Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd Polonistów Kraków, 22-25 września 2004, t. I, red. M. Czermińska [et al.], Kraków 2005, s. 283-292.
Nycz R.: W stronę humanistyki innowacyjnej: tekst jako laboratorium. Tradycje, hipotezy, propozycje, „Teksty Drugie” 2013, nr 1-2, s. 239-255.
Oczko P., Nastulczyk T.: „Tradycyjni” czy „nowocześni”? O metodologicznych dylematach współczesnych badaczy staropolszczyzny. Część pierwsza: uwagi ogólne i przypadek krytyki, „Terminus” 15(2013), nr 3 (28), s. 359-382.
Rosner K.: Hermeneutyczny model obcowania z tekstem literackim, w: Problemy teorii literatury, seria 4, red. H. Markiewicz, Wrocław 1998, s. 296-304.
Sawicki S.: Uwagi o „prawdziwościowej” interpretacji literatury, w: Prawda w literaturze, red. A. Tyszczyk, J. Borowski, I. Piekarski, Lublin 2009, s. 33-44.
Skórczewski D.: Postkolonializm jako metoda: konserwatywna czy „postępowa”? Wstępne oczyszczenie przedpola, w: Perspektywy postkolonializmu w Polsce, Polska w perspektywie postkolonialnej, red. J. Kieniewicz, (Debaty „Artes Liberales”, t. X), Warszawa 2016, s. 119-145.
Skórczewski D.: „Sen srebrny Salomei”, czyli parada hybryd, „Pamiętnik Literacki” 102(2011), z. 1, s. 47-75.
Skórczewski D.: Teoria – literatura – dyskurs. Pejzaż postkolonialny, Lublin 2013.
Sławiński J.: Funkcje krytyki literackiej, w: tegoż, Prace wybrane, t. II: Dzieło − język − tradycja, Kraków 1998, s. 159-183.
Słowacki postkolonialny, red. M. Kuziak, Bydgoszcz 2010.
Stróżewski W.: O prawdziwości dzieła sztuki. Prawdziwościowa interpretacja dzieła sztuki literackiej, w: tegoż, Wokół piękna. Szkice z estetyki, Kraków 2002, s. 231-256.
Śliwerski B.: Dokąd zmierza polska edukacja?, „Neodidagmata” 2011-2012, nr 33/34, s. 65-76.
Copyright (c) 2020 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
