Hiob na stacji kosmicznej. O cielesności, pamięci i oniryzmie w Solaris Stanisława Lema
Abstrakt
Artykuł traktuje o tym, jak temat cielesności, pamięci i snu wpływa na lekturę Lemowskiej Solaris. Rozpoczyna się od ukazania powieści jako tekstu wielointerpretacyjnego i otwartego, następnie przechodzę do kwestii innowacyjności modelu Obcego zaprezentowanego przez Lema. Problemy związane z ciałem, pamięcią i snem generuje w tekście postać Harey: będąca sobowtórem dawno zmarłej narzeczonej głównego bohatera zostaje odtworzona na Solaris poprzez wspomnienia Kelvina. Staram się odpowiedzieć na pytanie, czy kobietę można nazwać istotą ludzką oraz co o tym decyduje. Biologia? Czyn nacechowany etycznie? Opisuję także rolę pamięci w zmianie zachodzącej w głównym bohaterze oraz wspominam o intertekstualnym tropie, jakim jest Kochanka Szamoty Stanisława Grabińskiego.
Bibliografia
Augé M.: Trzy figury zapomnienia, w: tegoż, Formy zapomnienia, tłum. A. Turczyn, Kraków 2009.
Bereś S.: Rozmowy ze Stanisławem Lemem, Kraków 1987.
Błoński J.: Szanse science-fiction. https://solaris.lem.pl/o-lemie/artykuly/60-artykuly/355-szanse-science-fiction [dostęp: 5.12.2018].
Buber M.: Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, tłum. J. Doktór, Warszawa 1992.
Chirpaz F.: Ciało, tłum. J. Migasiński, Warszawa 1998.
Csicsery-Ronay J. Jr: Obcy u Lema, w: Stanisław Lem: pisarz, myśliciel, człowiek, red. J. Jarzębski, A. Sulikowski, Kraków 2003.
Csicsery – Ronay J. Jr: Książka jest Obcym: o pewnych i niepewnych interpretacjach „Solaris” Stanisława Lema, tłum. T. Rachwał, w: Lem w oczach krytyki światowej, oprac. J. Jarzębski, Kraków 1989.
Dajnowski M.: Kalejdoskop „Solaris”, w: tegoż, Pejzażysta Lem: szkice z motywiki, Gdańsk 2010.
Drwięga M.: Ciało człowieka. Studium z antropologii filozoficznej, Kraków 2005.
Geier M.: Fantastyczny ocean Stanisława Lema (przyczynek do semantycznej interpretacji powieści Science Fiction „Solaris), w: Lem w oczach krytyki śwatowej, oprac. J. Jarzębski Kraków 1989.
Glasenapp M.: Femina astralis – kobiecość w powieściach fantastycznonaukowych Stanisława Lema, w: Stanisław Lem: pisarz, myśliciel, człowiek red. J. Jarzębski, A. Sulikowski, Kraków 2003.
Grochowski G.: Lepienie Golema, „Teksty Drugie” 2002, nr 6.
Jarzębski J.: Wszechświat Lema, Kraków 2003.
Kucharczyk Ł.: Kobieta i gwiazdy. Elementy gatunku romansowego w twórczości Stanisława Lema, w: Męskie światy w życiu kobiet. Literatura − historia − język, red. B. Walęciuk-Dejneka, Kraków 2018.
Kucharczyk Ł.: Granice interpretacji na przykładzie „Solaris” Stanisława Lema, „Spotkania Humanistyczne” 2016, nr 6.
Kopania J.: Etyczny wymiar cielesności, Kraków 2002.
Lacocque A., Ricoeur P.: Myśleć biblijnie, tłum. E. Mukoid, M. Tarnowska, Kraków 2003.
Lem S.: Posłowie do „Niesamowitych opowieści” S. Grabińskiego, w: tegoż, Mój pogląd na literaturę: rozprawy i szkice, Warszawa 2009.
Lem S.: Rozważania sylwiczne CXXIV, „Odra” 2003, nr 9.
Lem S.: Solaris, Kraków 2008.
Lem S.: Stacja Solaris, w: tegoż, Krótkie zwarcia, Kraków 2004.
Lévinas E.: Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. M. Kowalska, Warszawa 2014.
Merleau-Ponty M.: Fenomenologia percepcji, tłum. M. Kowalska, J. Migasiński, Warszawa 2001.
Okopień-Sławińska A.: Sny i poetyka, „Teksty” 1973, nr 2(8).
Płaza M.: O poznaniu w twórczości Stanisława Lema, Wrocław 2006.
Ricoeur P.: O sobie samym jako innym, tłum. B. Chełstowski, oprac. M. Kowalska, Warszawa 2003.
Smuszkiewicz A.: Stereotyp fabularny fantastyki naukowej, Wrocław 1980.
Steinmüller K.: Personoidy u Lema, w: Lem w oczach krytyki światowej, oprac. J. Jarzębski, Kraków 1989.
Stoff A.: Powieści fantastyczno-naukowe Stanisława Lema, Warszawa 1983.
Sulikowski A.: Stanisław Lem a myślenie teologiczne, w: Stanisław Lem: pisarz, myśliciel, człowiek, red. J. Jarzębski, A. Sulikowski, Kraków 2003.
Starczewska K.: Wzory miłości w kulturze Zachodu, Warszawa 1975.
Szczepan-Wojnarska A.: Wybaczyć Bogu. Hiob w literaturze podejmującej tematykę II wojny światowej, Kraków 2008.
Zaleski M.: Formy pamięci, Gdańsk 2004.
Copyright (c) 2020 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
