Elementy konstruktywistyczne w twórczości Iannisa Xenakisa (1922-2001)
Abstrakt
Iannis Xenakis (1922-2001) był kompozytorem nietuzinkowym. Zamiast studiów w konserwatorium muzycznym wybrał Politechnikę Narodową w Atenach. Zamiast przepisywać fugi J.S. Bacha, kreślił na papierze milimetrowym innowacyjne szkice architektoniczne. Milan Kundera nazwał go prorokiem bezuczuciowości, zaś Artur Honegger odmówił jego próbom kompozytorskim miana muzyki. W środowisku drugiej awangardy Xenakis zyskał sobie jednak niekwestionowaną, wiodącą pozycję za sprawą innowacyjnych technik kompozytorskich, opartych zarówno na regułach matematycznych (probabilistyka, teoria zbiorów i in.), jak i na kształtującej się wówczas technologii informacyjnej. Prezentowany artykuł ukazuje twórczość artysty w odniesieniu do założeń rosyjskiego konstruktywizmu – nurtu, który, choć rozwinął się w innym środowisku, okazał się jednak zaskakująco zbieżny z stylem Xenakisa, ukazując pewne uniwersalne tendencje w XX-wiecznej sztuce awangardowej.
Bibliografia
Bois M., Iannis Xenakis: The Man and his Music. A Conversation with the Composer and a Description of his Works, Westport 1980.
Arsenault L., Iannis Xenakis’s Achorripsis: The Matrix Game, „Computer Music Journal” 26(2002), nr 1.
Droba K., Górecki Henryk Mikołaj, w: E. Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, t. efg, Kraków 1986, s. 420-433.
Exarchos D., Stamos I., Iannis Xenakis’s Writing and Outside-Time Musical Structures, Thessaloniki 2008.
Fleuret M. (red.), Regars sur Iannis Xenakis, Paris 1981.
Harley J., Xenakis: His Life in Music, New York 2004.
Hoffmann P., Spatial Aspects in Xenakis’ Instrumental Works, Athens 2005.
Ingberman S., ABC: international constructivist architecture, 1922-1939, Cambridge, 1994.
Krzymowska-Szacoń K., Constructivism in the Works of Iannis Xenakis as a New Link between Avant-garde Art and Music, http://btc.web.auth.gr/_assets/_papers/krzymowska.pdf [28.08.2019].
Lodder C., Russian Constructivism, London 1983.
Solomos M., The unity of Xenakis’ instrumental and electroacoustic music. The case of „brownian movements”, “Perspectives of New Music” 39(2001), nr 1, s. 244-254.
Tołłoczko Z., Tołłoczko T., W kręgu architektury konstruktywistycznej, neokonstruktywistycznej i dekonstruktywistycznej, Kraków 1999.
Turowski A., Między sztuką a komuną, Kraków 1998.
Turowski A., Budowniczowie świata: Z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej, Kraków 2000.
Varga B.A., Conversation with Iannis Xenakis, London 1996.
Xenakis I., Formalized Music: Thought and Mathematics in Music, New York 1992.
Xenakis I., La crise de la musique sérielle, „Gravesaner Blätter” 1955, nr 1.
Xenakis I., Le Corbusier, The Monastery of La Tourette, Princeton 1987.
Copyright (c) 2019 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
