120 lat polskiej obecności w Argentynie (1897-2017). Historia i teraźniejszość

Piotr Wasilewski

doi:10.18290/rh.2019.67.2-9

Piotr Wasilewski Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2019.67.2-9

Słowa kluczowe: Polonia; historia Polonii; emigracja; Argentyna; duchowieństwo

Abstrakt

Początki polskiej emigracji do Argentyny sięgają XIX wieku. Polacy emigrowali do tego dalekiego, zamorskiego kraju najpierw jako osoby indywidualne, a następnie w większych grupach. Możemy wyodrębnić kilka fal polskiej emigracji zbiorowej do Argentyny: przedwojenną, czyli z okresu zaborów, ze szczególnym uwzględnieniem 1897 roku, międzywojenną i powojenną, zwłaszcza z lat 1945-1950. W artykule dokonano zestawienia informacji na temat historycznych aspektów opisywanego zjawiska, wyjaśniono przyczyny wyjazdów, podkreślono znaczenie roli duchowieństwa, wymieniono najważniejsze miejsca osiedlania się Polaków oraz sposoby i formy podtrzymywania polskiej tożsamości narodowej zarówno w przeszłości, jak i w teraźniejszości.

Bibliografia

AAN, PUPP Łódź, t. 1, k. 274 UE – „Wskazówki dla wychodźców z Argentyny” 1926.

Brożek A., Polityka imigracyjna w państwach docelowych emigracji polskiej (1850-1939), w: Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych, red. A. Pilch, Warszawa: PWN 1984, s. 120-140.

Czajkowski J., 25 lat Ochronki i Szkoły Polskiej w Azara, Posadas: Territorio Misiones 1932.

Dittler M.T., De sol a sol, Buenos Aires: Prometeo 2007.

Dittler M.T., Las amapolas rojas, Buenos Aires: Ediciones Continente 2014.

Janowska H., Emigracja z Polski w latach 1918-1939, w: Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych, red. A. Pilch, Warszawa: PWN 1984, s. 326-450.

Klarner-Kosińska I., Emigracja z Królestwa Polskiego do Brazylii 1890-1914, Warszawa: Książka i Wiedza 1975.

Kołodziej E., Dzieje Polonii w zarysie, 1918-1939, Warszawa: Książka i Wiedza 1991.

Kraszewski P., Polska emigracja zarobkowa w latach 1870-1939. Praktyka i refleksje, Poznań: Zakład Badań Narodowościowych PAN 1995.

Kuczynski E., Memorias de un Inmigrante Polaco, Adrogué (Bs. As.) 2005.

Lewicki T., Nie damy pogrześć mowy… Polscy salezjanie wśród rodaków w Ameryce Południowej, Warszawa: ATK 1986.

Ludwik Krzywicki. Praca zbiorowa poświęcona jego życiu i twórczości, Warszawa 1938.

Łukasz D., Stemplowski R., Polskie osadnictwo chłopskie w argentyńskim Misiones od końca XIX w. do lat trzydziestych XX w., w: Dzieje Polonii w Ameryce Łacińskiej, red. M. Kula, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1983, s. 246-308.

Malinowski M., Ruch polonijny w Argentynie i Brazylii w latach 1989-2000, Warszawa: CESLA 2005.

Memorias e itinerarios de vida. Inmigración polaca en la Argentina, oprac. K. Wardyga, Buenos Aires: Antiqua 2016.

Polska emigracja, cz. I, red. A. Paczkowski, B. Puszczewicz, Warszawa 1990.

Polonia argentyńska w piśmiennictwie polskim. Antologia, red. M. Bryszewska, J. Gmitruk, J. Mazurek, Buenos Aires–Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego 2004.

Popielarczyk-Pałęga A., Szczerbiński M., Misjonarz, historyk, społecznik. Życie i działalność ojca doktora Antoniego Herkulana Wróbla, w: Polski misjonarz na ziemi argentyńskiej. Studia historyczne i politologiczne. Tom dedykowany ojcu doktorowi Antoniemu Herkulanowi Wróblowi OFM, red. M. Szczerbiński, K. Wasilewski, Gorzów Wielkopolski: Stowarzyszenie Naukowe „Polska w świecie” 2011, s. 21-43.

Popielarczyk-Pałęga A., Tożsamość Polonii argentyńskiej po roku 1945 – próba konstrukcji modelu przemian, w: Polski misjonarz na ziemi argentyńskiej. Studia historyczne i politologiczne. Tom dedykowany ojcu doktorowi Antoniemu Herkulanowi Wróblowi OFM, red. M. Szczerbiński, K. Wasilewski, Gorzów Wielkopolski: Stowarzyszenie Naukowe „Polska w Świecie” 2011, s. 325-337.

Pyzik S., Los polacos en la República Argentina 1812-1900. Algunos antecedentes históricos y geográficos, Buenos Aires 1944.

Pyzik S., Los Polacos en la República Argentina y América del Sur desde el año 1812, Buenos Aires 1966.

Smolana K., Polonia w Argentynie. Rys historyczny, w: Dzieje Polonii w Ameryce Łacińskiej, red. M. Kula, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1983, s. 215-217.

Thomas W.I., Znaniecki F., Chłop polski w Europie i Ameryce, t. V, Warszawa: LSW 1976.

Twaróg J., Schematyzm duchowieństwa polskiego w Argentynie. Księża diecezjalni, ojcowie i bracia zakonni, siostry zakonne, Buenos Aires 2017.

Wajszczuk A., Los chicos de Varsovia, Buenos Aires: Sudamericana 2017.

Włodek J., Argentyna i emigracja, Warszawa 1923.

Włodek J., Emigracja polska do Argentyny, Warszawa 1923.

Wróbel A.H., Fundatorzy polskiego ośrodka katolickiego ojców Bernardynów w Martin Coronado (Argentyna), w: Magia sportu i słowa. Tom studiów dedykowany redaktorowi Bohdanowi Tomaszewskiemu, red. A. Dobrowolska, M. Szczerbiński, G. Wieczorek, Gorzów Wielkopolski: ZWKF AWF 2008, s. 453-466.

Wróbel A.H., Rola duszpasterstwa polonijnego w krzewieniu kultury polskiej w Argentynie, w: Polonijna panorama. Szkice poświęcone pamięci Bolesława Wierzbiańskiego, red. W. Piątkowska-Stepaniak, M. Masnyk, Opole: UO 2008, s. 153-161.

Wróbel H., 50 lat przy ołtarzu. Jesień mego kapłaństwa, Buenos Aires: Klasztor oo. Bernardynów 2010.

Wróbel H., Historia duszpasterstwa polskiego w Argentynie w latach 1897-1997, Buenos Aires 2002.