Transformacje języka polityki a media (1918-1939): Prezydenckie przemówienia radiowe i dyskurs publiczny II RP
Abstrakt
Celem artykułu jest ukazanie komunikacyjnych i kulturowych aspektów transformacji języka polityki, jakie nastąpiły pod wpływem rozwoju technologii medialnych oraz procesów społecznych XX wieku i kształtowały dyskurs publiczny. Analizie poddane zostało zjawisko, jakim jest język polityki czy – szerzej – komunikacji politycznej w kontekście mediów masowych. Wykorzystując elementy analizy treści, autorka podjęła próbę analizy i interpretacji materiału historycznego. Oglądowi zostały poddane komunikaty medialne, których nadawcami są czołowi politycy II RP, oraz ich podejście do nowych mediów epoki. Dokonując analizy dyskursu polityki początków odrodzonej polskiej państwowości i zastanawiając się nad różnicami w procesie komunikowania względem współczesności, autorka próbuje wskazać kierunki przemian komunikacji politycznej i języka polityki, które pojawiły się w XX wieku i częściowo trwają do dziś, choć zmieniły się media i technologie upowszechniania informacji oraz autoprezentacji politycznej.
Bibliografia
Borkowski I.: Świt wolnego słowa. Język propagandy politycznej 1981-1995, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2003.
Bralczyk J.: Język polityki i polityka językowa, „Socjolingwistyka” 1 (1977), s. 92-97.
Bralczyk J.: O języku naszej propagandy, „Zeszyty Prasoznawcze” 1981, nr 3, s. 11-22.
Bralczyk J.: O rytuale propagandowym, „Zeszyty Prasoznawcze” 1986, nr 2, s. 21-26.
Briggs A., Burke P.: Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, przeł. J. Jedliński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2010
Dawidziak-Kładoczna M.: „Cherlacy z sercem oziębłym”. O języku pism i mów Józefa Piłsudskiego, Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM 2004.
Dawidziak-Kładoczna M.: Językowe aspekty kultury politycznej Sejmu Wielkiego, Częstochowa: Wydawnictwo Akademii Jana Długosza 2012.
Dijk T.A. van: Badania nad dyskursem, w: Dyskurs jako struktura i proces, red. T.A. van Dijk, tłum. G. Grochowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2001.
Dobek-Ostrowska B.: Propaganda jako forma komunikowania, w: B. Dobek-Ostrowska, J. Fras, B. Ociepka, Teoria i praktyka propagandy, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 1999, s. 7-28.
Fras J.: Język propagandy politycznej, w: B. Dobek-Ostrowska, J. Fras, B. Ociepka, Teoria i praktyka propagandy, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 1999, s. 84-110.
Górska-Olesińska M.: Słowo w sieci. Elektroniczne dyskursy, (seria: Studia i Monografie, 427), Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2009.
Historie dobrze opowiadane od 90 lat: 1924 Przed mikrofonem Marszałek Józef Piłsudski, Polskie Radio, online: https://www.polskieradio.pl/231/4402/Ksiazka/Rok1925/2 (dostęp: 10 I 2018).
Kamińska-Szmaj I.: Agresja językowa w życiu publicznym. Leksykon inwektyw politycznych 1918-2000, (seria: Acta Universitatis Wratislaviensis, 2975), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2007.
Kita M.: Dyskurs radiowy, w: Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Universitas 2013, s. 313-346.
Kleszczowa K.: Poziomy zmian językowych, w: taż, Tajemnice dynamiki języka. Księga jubileuszowa, (seria: Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 2901), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2012, s. 75-88.
Lazarsfeld P.F.: Radio and the printed page, New York: Duell, Sloan and Pearce 1940, online: https://archive.org/details/radiotheprintedp00lazarich (dostęp: 10 I 2018).
Levinson P.: Miękkie ostrze. Naturalna historia i przyszłość rewolucji informacyjnej, przeł. H. Jankowska, Warszawa: Wydawnictwo MUZA S.A. 1999.
Levinson P.: Telefon komórkowy. Jak zmienił świat najbardziej mobilny ze środków komunikacji, przeł. H. Jankowska, wstęp T. Goban-Klas, Warszawa: Wydawnictwo MUZA S.A. 2006.
Loewe I.: Gatunki perswazyjne w komunikacji społecznej, „Roczniki Humanistyczne” 60 (2012), z. 6: Jezykoznawstwo, s. 169-179.
McLuhan M.: Understanding Media. The Extensions of Man, Introduction L.H. Lapham, Cambridge, MA–London: The MIT Press 1994 (1964).
Mościcki I.: Przemówienia przez radio Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej prof. Ignacego Mościckiego w rocznicę imienin Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego 1936-1937-1938, Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy 1938, online: https://polona.pl/item/przemowienia-przez-radio-prezydenta-rzeczypospolitej-polskiej-prof-ignacego-moscickiego,NzU4NjQ5MzU/19/#index (dostęp: 15 grudnia 2017).
Ong W.J.: Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, tłum., wstęp, red. J. Japola, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2011.
Piłsudski J.: Przemówienie Marszałka Józefa Piłsudskiego na rzecz Uniwersytetu im. Batorego w Wilnie, nagranie dźwiękowe, płyta gramofonowa: Parlophon, 5 września 1924, online: https://www.youtube.com/watch?v=oOcBRyQtb_w&t=48s (dostęp: 10 I 2018).
Pisarek W.: Szkic wstępu do politolingwistyki, „Prace Filologiczne” 33 (1986), s. 55-60.
Raleigh T.: Elementarne zasady polityki, przeł. J. Nowak, Warszawa: Gebethner i Wolff, Kraków: G. Gebethner 1906, online: https://polona.pl/item/elementarne-zasady-polityki,MjQ0MDY1NzM/ 6/#item (dostęp: 15 XII 2017).
Rogalska M.: Głos Pana Marszałka, serwis internetowy Muzeum Piłsudskiego w Sulejówku, http://muzeumpilsudskiblog.pl/glos-pana-marszalka/ (dostęp: 10 I 2018).
Sieradzka-Baziur B.: Język polityki – dotychczasowe prace oraz perspektywy badawcze, „Horyzonty Polityki” 2 (2011), nr 2, s. 89-110.
Walczak B.: Co to jest język polityki?, w: Język a kultura, t. 11: Język polityki a współczesna kultura polityczna, red. J. Anusiewicz, B. Siciński, Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej 1994, s. 15-20.
Welles O.: Wojna światów [adaptacja powieści G.H. Wellsa], audycja radiowa CBS, Merkury Theatre, 30 października 1938, materiał dostępny online w Internet Archive, https://archive.org/details/WarOfTheWorlds1938RadioBroadcast256kbps (dostęp: 10 I 2018).
Wilk E.: Nawigacje słowa. Strategie werbalne w przekazach audiowizualnych, Kraków: Wydawnictwo RABID 2000.
Winkin Y.: Antropologia komunikacji. Od teorii do badań terenowych, tłum. A. Karpowicz, wstęp W.J. Burszta, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2007.
Żydek-Bednarczuk U.: Dyskurs medialny, w: Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Universitas 2013, s. 179-198.
Żydek-Bednarczuk U.: Dyskurs medialny w analizie interdyscyplinarnej, w: Zjawiska językowe we współczesnych mediach, red. B. Skowronek, E. Horyń, A. Walecka-Rynduch, Kraków: Collegium Columbinum 2016, s. 13-24.
Żydek-Bednarczuk U.: Wprowadzenie do lingwistycznej analizy tekstu, Kraków: Universitas 2005.
Copyright (c) 2018 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
