Nazwy własne w Kronikach Jakuba Wędrowycza Andrzeja Pilipiuka

Izabela Domaciuk-Czarny

doi:10.18290/rh.2018.66.6-2

Izabela Domaciuk-Czarny Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.6-2

Słowa kluczowe: onomastyka literacka; nurty nazewnictwa literackiego; funkcje nazw własnych; nazwy geograficzne; nazwy osobowe; etnonimy; intertekstualność

Abstrakt

Nazewnictwo Kronik Jakuba Wędrowycza związane jest z fikcją mimetyczną, realistycznym nurtem onimii literackiej i z poetyką realizmu magicznego. Kroniki, jako przykład popularnej literatury współczesnej, podlegają kategorii groteski, wyzyskują czarny humor, łączą realizm ze zjawiskami nadnaturalnymi, preferują aktualność zdarzeń i odniesienia intertekstualne. Realistyczna warstwa onimiczna pełni w zbiorze swe typowe funkcje: nazwy geograficzne lokalizują akcję na pograniczu polsko-ukraińskim (Wojsławice, Stary Majdan, Uchanie), pełnią też funkcję lokalizacji w czasie (Związek Radziecki, RFN), semantyczną (wąwóz Szubienica). Nawy osobowe oraz etnonimy również są typowe, ich struktura podlega zasadzie prawdopodobieństwa, pełnią pragmatyczne funkcje w dziele literackim w oficjalnej lub potocznej odmianie językowej (por. Szkopy, Niemcy, Semen Paczenko, Józef/Józwa, Maciuś, Skorliński). Nazwy własne Kronik to formy uwikłane w gry językowe, groteskowe, humorystyczne, przełamujące nastrój grozy i tajemniczości w obliczu działań i charakterystyki głównego bohatera, Jakuba Wędrowycza.

Bibliografia

Cieślikowa A.: Rodzaje ekspresji w tworzeniu nazw osobowych, „Polonica” 15 (1991), s. 111–118.

Czapliński P.: Efekt bierności. Literatura w czasie normalnym, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2004.

Czyżewski F.: Fonetyka i fonologia gwar polskich i ukraińskich południowo-wschodniego Podlasia, (seria: Rozprawy Slawistyczne, 3), Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej 1994.

Domaciuk-Czarny I.: Nazwy własne w przestrzeni literackiej i wirtualnej typu fantasy, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2015.

Głowiński M.: Groteska jako kategoria estetyczna, w: Groteska, red. M. Głowiński, (seria: Tematy teoretycznoliterackie, 4), Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria 2003, s. 5-15.

Graf M.: W ponowoczesnym supermarkecie czy onimicznym śmietniku? O roli nazewnictwa w polskiej prozie współczesnej, „Roczniki Humanistyczne” 55 (2007), z. 6, s. 47-57.

Lemann N.: Historia magica – epicka historiografia w prozie realizmu magicznego, w: Realizm magiczny. Teoria i realizacje praktyczne, red. J. Biedermann, G. Gazda, I. Hübner, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2007, s. 63-73.

Olkusz K.: „Potwornie śmieszne”, czyli oswojona groza w cyklu o Jakubie Wędrowyczu Andrzeja Pilipiuka, „Literatura Ludowa” 53 (2009), nr 2, s. 19-38.

Pilipiuk A.: Kroniki Jakuba Wędrowycza, Lublin: Fabryka Słów 2014.

Pilipiuk A.: Wojsławice. Skarby naszej pamięci. Wspomnienie o miasteczku, Lublin: Petit Skład Druk Oprawa Sk 2012.

Rutkiewicz-Hanczewska M.: Genologia onimiczna. Nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno- komunikatywnej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2013.

Rutkowski M.: Apelatywna interpretacja nazw własnych w tekście, w: Onimizacja i apelatywizacja, red. Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 2006, s. 201-212.

Rutkowski M.: Humor w nazwach własnych, w: Munuscula linguistica in honorem Alexandrae Cieślikowa oblata, red. K. Rymut, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk 2006, s. 397-409.

Rutkowski M.: Nazwa w systemie – nazwa w tekście. Kilka uwag o poziomach interpretacji nazw własnych, w: Niejedno ma imię… Prace onomastyczne i dialektologiczne dedykowane Profesor Ewie Wolnicz-Pawłowskiej, red. E. Dzięgiel, T. Korpysz, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie 2013, s. 323-329.

Tokarz B.: Mimesis – realizm – magia, w: J. Realizm magiczny. Teoria i realizacje praktyczne, red. Biedermann, G. Gazda, I. Hübner, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2007, s. 5-17.

Trębicki G.: Fantasy. Ewolucja gatunku, Kraków: Universitas 2009.

Tymiakin L.: Intencje i gatunkowe realizacje wypowiedzi humorystycznej (aspekty wybrane), w: Humor w perspektywie kulturowo-językowej, red. M. Karwatowska, L. Tymiakin, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2013, s. 165-178.

Унбегаун Б.О. [Unbegaun B. O.]: Русские фамилии [Russkije familii], Москва: Прогресс [Moskva: Progress] 1989.

Zych P., Vargas W.: Bestiariusz słowiański. Rzecz o skrzatach, wodnikach i rusałkach, Olszanica: Bosz 2015.