Poselstwo od wojska koronnego na sejm warszawski 1683 r. jako przykład funkcjonowania patronatu wojskowego Jana III
Abstrakt
Pod koniec stycznia 1683 r. w Warszawie zebrał się sejm, na który przybyła delegacja od wojska koronnego, podjęta w izbie poselskiej 27 lutego, a u królowej Marii Kazimiery 2 marca. Delegację tworzyło 9 osób, w tym ośmiu oficerów – sześciu z zaciągu narodowego i trzech z cudzoziemskiego. Posłom przewodził dowódca królewskiego pułku jazdy, stolnik koronny Aleksander Polanowski. On też w imieniu kolegów, których wymienił imiennie, pokwitował 6 lutego odbiór ze skarbu 9000 zł przeznaczonych na traktamenty (diety poselskie). Dzięki temu pokwitowaniu mogliśmy ustalić nieznany dotąd skład deputacji od armii koronnej. Umożliwiło to przeprowadzenie analizy badawczej, która pokazała, że posłowie od wojska koronnego w 1683 r. pozostawali w kręgu oddziaływań wojskowego patronatu króla Jana III, w związku z tym władca mógł na nich w pełni polegać. Zdobycie sobie wpływu na deputację wojskową przez Jana III stanowiło ostrzeżenie dla opozycji antykrólewskiej, że wojsko koronne w całości popiera politykę monarchy.
Bibliografia
Bobiatyński K., W walce o hegemonię. Rywalizacja polityczna w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1667-1674, Warszawa: Neriton 2016.
Ciesielski T., Armia koronna w czasach Augusta III, Warszawa: DiG 2009.
Chmielewska M., Sejm elekcyjny Michała Korybuta Wiśniowieckiego 1669 roku, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 2006.
Gawron P., Armia koronna w czasie bezkrólewia po śmierci Zygmunta III Wazy, w: Wokół wolnych elekcji w państwie polsko-litewskim XVI–XVIII wieku. O znaczeniu idei wyboru – między prawami a obowiązkami, red. M. Markiewicz, D. Rolnik, F. Wolański, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2016, s. 227-243.
Gawron P., Hetman koronny w systemie ustrojowym Rzeczypospolitej w latach 1581-1646, Warszawa: Neriton 2010.
Hundert Z., Aleksander Polanowski – porucznik husarski oraz pułkownik Jego Królewskiej Miłości, „Studia z Dziejów Wojskowości” 2(2013), s. 41-70.
Hundert Z., Dyslokacja partii wojska koronnego w 1677 roku. Przyczynek do badań pogranicza polsko- -tureckiego oraz organizacji armii w dobie pokoju 1677-1683, „Klio”. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym” 2016, nr 1(36), s. 41-67.
Hundert Z., Działalność wojskowa i polityczna Hieronima Augustyna Lubomirskiego w latach 1669-1673 – glosa do biografii, „Biblioteka Epoki Nowożytnej” V(2017), nr 2: Hortus bellicus. Studia z dziejów wojskowości nowożytnej, s. 385-404.
Hundert Z., Między buławą a tronem. Wojsko koronne w walce stronnictwa malkontentów z ugrupowaniem dworskim w latach 1669-1673, Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V 2014.
Hundert Z., Pozycja Jana III w wojsku koronnym w latach 1674-1683. Utrzymanie czy też utrata wpływów wypracowanych w czasie sprawowania godności hetmańskiej?, w: Król Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1674-1683, red. D. Milewski, Warszawa: UKSW 2016, s. 121-151.
Hundert Z., Wojsko koronne a elekcja 1674 roku, w: Wokół wolnych elekcji w państwie polsko- -litewskim XVI-XVIII wieku. O znaczeniu idei wyboru – między prawami a obowiązkami, red. M. Markiewicz, D. Rolnik, F. Wolański, Katowice: Wydawnictwo UŚ 2016, s. 308-332.
Hundert Z., Wykaz koronnych chorągwi i regimentów w okresie 1 V 1679-30 IV 1683. Przyczynek do organizacji wojska koronnego w dobie pokoju 1677-1683, w: Studia historyczno-wojskowe, t. V, red. M. Nagielski, K. Bobiatyński, P. Gawron, Zabrze–Tarnowskie Góry: Inforteditions 2015, s. 274-287.
Hundert Z., Zaciężne wojsko powiatowe sejmiku wiszeńskiego województwa ruskiego w latach 1671-1673 oraz jego rola w działaniach wojskowych i politycznych Jana Sobieskiego, „Przegląd Historyczny” 108 (2017), z. 4, s. 641-671.
Hundert Z., Związki szlachty województwa mazowieckiego z wojskiem w dobie panowania Jana III Sobieskiego – wybrane przykłady, w: Społeczeństwo polskie i wojsko, red. K. Maksymiuk, D. Wereda, A. Zawadzki, Siedlce: Wydawnictwo UPH 2016, s. 83-97.
Janicka D., Rodzina von der Groeben i jej związki z Polską w XVII wieku, „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie” 1993, nr 1, s. 33-51.
Kołodziej R., „Ostatni wolności naszej klejnot”. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2014.
Konarski K., Polska przed odsieczą wiedeńską 1683 roku, Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V 2017 (reedycja wydania z 1914 r.).
Krakowiak P., Dwa sejmy 1666 roku, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2010.
Крикун М., Між війною ta радою. Козацтво Правобережної України в другій половині XVII та початку XVIII ст. Статті і матеріяли, Київ 2006.
Matwijów M., Ostatnie sejmy przed abdykacją Jana Kazimierza 1667 i 1668, Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum 1992.
Nagielski M., Liczebność i organizacja gwardii przybocznej i komputowej za ostatniego Wazy (1648-1668), Warszawa: Wydawnictwo UW 1989.
Sowa J.J., „Dysponuję krwawą pracę moję”. Testamenty oficerów wojska koronnego z ksiąg grodzkich lwowskich z lat 80. XVII wieku, „Biblioteka Epoki Nowożytnej” V(2017), nr 2: Hortus bellicus. Studia z dziejów wojskowości nowożytnej, s. 583-606.
Stolicki J., Działalność polityczna szlachty ruskiej, ukrainnej i wołyńskiej w latach 1673-1683, Kraków: Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica 2007.
Stolicki J., Działania Jana Sobieskiego w opiniach sejmików ruskich i ukrainnych w latach 1667-1674, „Biblioteka Epoki Nowożytnej” I(2015), nr 2: Sobieski wokół spisków i konfederacji, s. 91-106.
Urwanowicz J., Koła w wojsku Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku: od zgromadzeń samorządowych do aspiracji politycznych, w: Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI – XVIII wieku, red. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce: Wydawnictwo UPH 2013, s. 89-97.
Urwanowicz J., Wojskowe „sejmiki”. Koła w wojsku Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku, Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW 1996.
Wagner M., Armia koronna w latach 1677-1678, w: Król Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1674-1683, red. D. Milewski, Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie 2016, s. 177-200.
Wagner M., Generałowie wojska polskiego w społeczeństwie Rzeczypospolitej czasów Jana III Sobieskiego (1668-1696), w: Społeczeństwo a wojsko (Społeczeństwo Staropolskie. Seria Nowa, t. IV, red. I. Dacka-Górzyńska, A. Karpiński, M. Nagielski), Warszawa: DiG 2015, s. 189-209.
Wagner M., Kampania żwaniecka 1684 roku, Warszawa: Attyka 2013.
Wagner M., Korpus oficerski wojska polskiego w drugiej połowie XVII wieku, Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V 2015.
Wagner M., Słownik biograficzny oficerów polskich drugiej połowy XVII wieku, t. II-III, Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V 2014, 2018.
Wagner M., Zapomniany bohater bitwy wiedeńskiej. Zygmunt Zbierzchowski (około 1635-1691) – porucznik husarski, w: Do szarży marsz, marsz… Studia z dziejów kawalerii, t. IV, red. A. Smoliński, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK 2013, s. 63-79.
Wimmer J., Wiedeń 1683. Dzieje kampanii oraz bitwy, Warszawa: MON 1983.
Copyright (c) 2018 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
