Some Leaks, Some Draughts: On Three Unstaged Polish Translations of Harold Pinter’s Plays
Abstrakt
Trochę przecieków, trochę przeciągów. O trzech niezrealizowanych tłumaczeniach sztuk Harolda Pintera
Artykuł omawia przekłady trzech sztuk Harolda Pintera: Pokój, Przyjęcie oraz Światło księżyca, które jak dotąd nie doczekały się scenicznej realizacji w Polsce. Są to jednocześnie sztuki, które z jednej strony reprezentują główne etapy twórczości Pintera, z drugiej zaś stanowią ich ważne wzbogacenie. W świetle dwoistej natury tekstu dramatycznego (będącego jednocześnie utworem literackim oraz scenariuszem potencjalnego przedstawienia) analiza tłumaczeń skupia się zarówno na ich aspektach literackich, jak i teatralnych. Celem artykułu jest ukazanie wyzwań stojących przed tłumaczami Pintera, a także refleksja nad podjętymi przez nich wyborami oraz ich potencjalnymi konsekwencjami dla lektury i realizacji scenicznej. Jest to szczególnie ważne ze względu na fakt, że sam Pinter z determinacją podkreślał wagę tekstu jako jednego z najważniejszych elementów składowych przedstawienia.
Bibliografia
Baker, Mona. “Towards a Methodology for Investigating the Style of a Literary Translator.” Target, 12 (2000), no. 2, pp. 241–66.
Baker, William. Harold Pinter. London, New York: Continuum, 2008.
Bassnett, Susan. “Translating for the Theatre: The Case Against Performability.” TTR: traduction, terminologie, rédaction 4 (1991), no. 1, pp. 99–111.
Batty, Mark. About Pinter: The Playwright and the Work. London: Faber and Faber, 2005.
Beckett, Samuel. Malone umiera. Translated by Marek Kędzierski. Kraków: Oficyna Literacka, 1997.
Billington, Michael. Harold Pinter. London: Faber and Faber, 2007.
Brzozowski, Jerzy. Stanąć po stronie tłumacza. Zarys poetyki opisowej przekładu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011.
Dramat obcy w Polsce 1765–1965: Premiery, Druki, Egzemplarze, edited by Stanisław Hałabuda. Vol. 1, A–K. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2001.
Dramat obcy w Polsce 1765-1965: Premiery, Druki, Egzemplarze, edited by Stanisław Hałabuda. Vol. 2, L–Z. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2004.
Dramat obcy w Polsce 1966-2002: Premiery, Druki, Egzemplarze, edited by Stanisław Hałabuda, Jan Michalik, and Anna Stafiej. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007.
Dramat obcy w Polsce 1765-2002: Przedstawienia, Druki, Egzemplarze, edited by Stanisław Hałabuda, Jan Michalik, and Anna Stafiej. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, sowiniec. nazwa.pl/public_html/dramat_o/index.php. Accessed 20 May 2017.
Esslin, Martin. The Peopled Wound: The Work of Harold Pinter. Garden City, N.Y.: Doubleday & Company, Inc., 1970.
Fernandes, Alinne Balduíno P. “Between Words and Silences: Translating for the Stage and the Enlargement of Paradigms.” Scientia Traductionis, 7 (2010): 119–33.
Grace, Gerald. Catholic Schools: Mission, Markets, and Morality. London: Routledge, 2002.
Grimes, Charles. Harold Pinter’s Politics: A Silence Beyond Echo. Madison, Wis.: Fairleigh Dickinson University Press, 2005.
Hinchliffe, Arnold P. Harold Pinter. Boston: Twayne Publishers, 1981.
Hollis-Merritt, Susan. “Pinter and Politics.” Pinter at 70. A Casebook, edited by Lois Gordon. London: Routledge, 2001, pp. 129–60.
Jakobson, Roman. “On Linguistic Aspects of Translation.” On Translation, edited by Reuben A. Brower. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1959, pp. 232–239
Konert-Panek, Monika. “Angielszczyzna a polszczyzna—foniczne aspekty stylistyki. Wyzwania dla tłumacza.” Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula 39 (2015), pp. 83-94.
Megson, Chris. “‘Who the Hell’s That?’: Pinter’s Memory Plays of the 1970s.” In The Theatre of Harold Pinter, edited by Mark Taylor-Batty. London, New York: Bloomsbury, 2014, pp. , 215–31.
O’Thomas, Mark. “Translation, Theatre Practice, and the Jazz Metaphor.” Journal of Adaptation in Film & Performance 6 (2013), no. 1, pp. 55-64.
Ordóñez, Inmaculada Serón. “Theatre Translation Studies: An Overview of a Burgeoning Field (Part I: Up to the Early 2000s).” Status Quaestionis 5 (2013), pp. 90–129.
Ordóñez, Inmaculada Serón. “Theatre Translation Studies: An Overview of a Burgeoning Field (Part II: From the Early 2000s to 2014).” Status Quaestionis 7 (2014), pp. 28–73.
Page to Stage. Theatre as Translation, edited by Ortrun Zuber-Skerritt. Amsterdam: Rodopi, 1984.
Pavis, Patrice. Dictionary of the Theatre: Terms, Concepts, and Analysis. Translated by Christine Shantz. Toronto: University of Toronto Press, 1998.
Pavis, Patrice. “Problems of Translation for the Stage: Interculturalism and Post-Modern Theatre.” Translated by Loren Kruger. The Play Out of Context. Transferring Plays from Culture to Culture, edited by Hanna Skolnicov and Peter Holland. Cambridge, New York: Cambridge University Press, 1989, pp. 25–44.
Peacock, D. Keith. Harold Pinter and the New British Theatre. Westport, Conn.: Greenwood Press, 1997.
Pinter, Harold. “The Black and White.” Translated by Artur Grabowski. Teatr, 3 (2007). Accessed 13 May 2017. www.teatr-pismo.pl/index.php?sub=archiwum&f=pokaz&nr= 168&pnr=17.
Pinter, Harold. Moonlight. In Plays Four. London: Faber & Faber, 2005, pp. 315–87.
Pinter, Harold. Party Time. In Plays Four. London: Faber & Faber, 2005, pp. 279–314.
Pinter, Harold. Pokój. In Dramaty 1. Komedie zagrożeń. Translated by Marek Kędzierski. Sulejówek: Agencja Dramatu i Teatru ADiT, 2006, pp. 47–79.
Pinter, Harold. Przyjęcie. In Dramaty 3. W imię praw człowieka. Translated by Bolesław Taborski. Sulejówek: Agencja Dramatu i Teatru ADiT, 2006, pp. 173–216.
Pinter, Harold. Światło księżyca. In Dramaty 3. W imię praw człowieka. Translated by Bolesław Taborski. Sulejówek: Agencja Dramatu i Teatru ADiT, 2006, pp. 173–216.
Pinter, Harold. The Room. In Plays One. London: Faber & Faber, 1996, pp. 83–110.
Poważa-Kurko, Barbara. “Przekład elementów specyficznych dla kultury na podstawie tłumaczeń sztuk Harolda Pintera.” Język trzeciego tysiąclecia, edited by Grzegorz Szpila. Kraków: Tertium, 2000, pp. 481-7.
Poważa-Kurko, Barbara. “Tłumaczenia i recepcja sztuk Harolda Pintera w Polsce w latach 1960–1990.” PhD Diss. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2002.
Randaccio, Monica. “Teatralność oraz kategorie czasu i miejsca jako istotne zagadnienia w przekładzie dramatu. ” Przekładaniec 31 (2015), pp. 9–30.
Romanowska, Agnieszka. “Hamlet” po polsku. Teatralność Szekspirowskiego tekstu dramatycznego jako zagadnienie przekładoznawcze. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2005.
Sawicki, Stefan. “Uwagi o analizie utworu literackiego.” Poetyka. Interpretacja. Sacrum. Warszawa: PWN, 1981, pp. 123–153.
Sowa, Aleksandra. “Mroczna gra w prawdę.” Teatr dla Was, 2 August 2014. Accessed 5 April 2017. www.teatrdlawas.pl/recenzje/614-mroczna-gra-w-prawde.
Styan, John Louis. The Dramatic Experience. A Guide to the Reading of Plays. Cambridge, New York: Cambridge University Press, 1975.
Świdziński, Jerzy. “Problemy metodologiczne literackiej i teatralnej teorii dramatu.” Studia Estetyczne 10 (1973), pp. 319–30.
Webb, Simon. The Best Days of Our Lives: School Life in Post-War Britain. Stroud: The History Press, 2013.
White, G.D. Harold Pinter’s Party Time. New York, N.Y.: Routledge, 2016.
Windle, Kevin. “The Translation of Drama.” In The Oxford Handbook of Translation Studies, edited by Kirsten Malmkjær and Kevin Windle. Oxford, New York: Oxford University Press, 2012. http://www.oxfordhandbooks.com/view/10.1093/oxfordhb/9780199239306.001. 0001/oxfordhb-9780199239306-e-012. Accessed 15 March 2017.
Venuti, Lawrence. “Genealogies of Translation Theory: Schleiermacher.” TTR: traduction, terminologie, rédaction 4 (1991), no. 2, pp. 125–50.
Venuti, Lawrence. The Translator’s Invisibility: A History of Translation. London, New York: Routledge 2008.
Zatlin, Phyllis. Theatrical Translation and Film Adaptation: A Practitioner’s View. Clevendon, Buffalo, Toronto: Multilingual Matters, 2005.
Zuber-Skerritt, Ortrun. “Translation Science and Drama Translation.” In Page to Stage. Theatre as Translation, edited by Ortrun Zuber-Skerritt. Amsterdam Rodopi, 1984, pp. 3–11.
Copyright (c) 2017 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
