Les modèles de formation de noms aux prises avec les taxonomies biologiques. Exemples polonais et français
Abstrakt
Modele słowotwórcze rzeczowników w zmaganiach z taksonomiami biologicznymi. Przykłady polskie i francuskie
Artykuł zawiera refleksję na temat metod opisu nazw w taksonomiach biologicznych i w terminologii. Istotnym dla opisu są poziomy w systematyce organizmów oraz hierarchie konceptualne (relacje hiperonimiczne i hiponimiczne) w terminologii. Wyróżnione są terminy z poziomu podstawowego (gatunku) jako nazywające pojedyncze okazy oraz terminy podstawowe (poziom rodzaju), stanowiące bazę dla tworzenia nowych słów. Widoczne są dwie tendencje w modelach słowotwórczych terminologii biologicznej: rzeczowniki derywowane nazywają pojęcia z poziomu nadrzędnego rodziny i rzędu, rzeczowniki złożone endocentryczne nazywają pojęcia z poziomu podrzędnego gatunku. Zestawienie opisu tworzenia nazw przez biologów z metodologią opisu językoznawczego pozwoli specjalistom bardziej świadomie posługiwać się językiem a językoznawcom lepiej poznawać i rozumieć opisywane elementy rzeczywistości.
Les modèles de formation de noms aux prises avec les taxonomies biologiques. Exemples polonais et français
L’article donne une réflexion sur les méthodes de la description des noms dans les taxonomies biologiques et dans la terminologie. Pour cette description il importe de prendre en considération les rangs dans la systématique biologique et les hiérarchies conceptuelles (relation hyperonymiques et hyponymiques) dans la terminologie. Sont mis en évidence les termes du niveau de base (espèce) en tant que dénominations des organismes vivants réels, et les termes de base (au niveau du genre) pour la formation des nouvelles dénomination. Dans les modèles de la formation des termes biologiques sont constatées deux tendances : les noms dérivés dénomment les concepts du niveau supérieur de la famille et de l’ordre, les noms composés endocentriques dénomment les concepts du niveau inférieur de l’espèce. Le rapprochement de la description des dénominations par les biologues et de la méthode de la description linguistique permettra aux spécialistes de se servir de la langue avec plus de conscience et aux linguiste de mieux connaitre et comprendre les éléments de lla réalité décrits.
Bibliografia
Bartmiński Jerzy, 1991, „Miejsce hiperonimu w definicji leksykograficznej”, [in :] Words are Physisians for an Ailing Mind. Księga ku czci prof. A. Bogusławskiego. (dir). Maciej Grochowski and Daniel Weiss, München, „Sangers Slavistische Sammlung” Bd 17, 45-50.
Depecker Loïc, 2003, Entre signe et concept : éléments de terminologie générale, Paris, Presses Sorbonne Nouvelle. (Réimpression 2009).
Jraissati Yasmine, 2009, Couleur, culture et cognition : examen epistémologique de la théorie des termes basiques, Thèse de doctorat, Institut Jean Nicot, École des Hautes Études en Sciences Sociales
Kleiber Georges, 1990, La sémantique du prototype, Paris, PUF.
Krąpiec Mieczysław, 1995, Język i świat realny, Lublin, wyd. II, 2015.
Lerat Pierre, 1995, Les langues spécialisées. Paris, PUF.
Lerat Pierre, 2010, “Variabilité et harmonisation terminologique”; Publifarum (www.publifarum. farum.it, n° 12, Atti Convegno Assiterm 2009).
Matile Loïc, Tassy Pascal, Goujet Daniel, 1987, Introduction à la systématique zoologique, Paris, Editions Météorologiques, traduit en polonais 1993, Wstęp do systematyki zoologicznej : koncepcje, zasady, metody, Warszawa: PWN.
Mayr Ernst, 1970, Populations, Species, and Evolution : An Abridgment of Animal Species and Evolution, Cambridge (Massachusetts), The Belknap Press of Harvard University Press
Moeschler Jacques et Anne Reboul, 1998, La pragmatique aujourd’hui, Paris, Seuil.
Otman Gabriel, 1996, Les représentation sémantiques en terminologie, Paris, Masson.
Rastier François, 2001, Sémantique et recherches cognitives, Paris, PUF, (2e éd.).
Sfar Inès, 2013, Les collocations dans le discours spécialisé : le cas de la terminologie ornithologique, Language Design, 14 : 19-38.
Śliwa Dorota, 2011 « Les inférences à fondement lexical – pour une dimension ontologique de la sémantique lexicale », Actes du Colloque « La ‘logique’ du sens : de la sémantique à la lexicographie : débat critique autour des propositions de Robert Martin », Metz 2011, Recherches Linguistiques, 32, 229-238.
Śliwa Dorota, 2013, Formation des noms et des termes composés français et polonais : de la cognition à la traduction, Lublin, TN KUL.
Śliwa Dorota (à paraître), „Greka i łacina w globalizacji terminów nauk przyrodniczych – polskie i francuskie nazwy ryb i dziesięcionogów w rozporządzeniach UE”, UAM, Poznań.
Tillier Simon, 2005 « Terminologie et nomenclatures scientifiques : l’exemple de la taxonomie zoologique », Langages, 157, 104-117, DOI : 10.3917/lang.157.0104.
Copyright (c) 2016 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
