Wiedza o kulturze kluczem do rozumienia i interpretacji tekstu literackiego we współczesnej praktyce dydaktycznej

Abstrakt

Artykuł jest poświęcony roli wiedzy na temat kultury rosyjskiej, którą traktuję jako warunek konieczny do właściwego rozumienia i interpretacji tekstów literackich. Ponieważ „myślimy o sobie w kategoriach własnej kultury” (A. Guriewicz), istotne jest, aby student miał wiedzę na temat kontekstu kulturowego, w jakim rozwijała się i funkcjonowała literatura rosyjska na przestrzeni wieków. Kulturowe kompetencje powinny wypływać z wiedzy dotyczącej kulturotwórczej roli prawosławia, historii Rosji oraz specyfiki jej życia społeczno-politycznego. Wymienione czynniki zdeterminowały rozwój określonych kategorii kulturowych (cierpienie i ofiara, los, przestrzeń, Wschód i Zachód, soborowość, prawo i inne), tworzących właściwy dla rosyjskiej kultury „układ współrzędnych”, zgodnie z którym uczestnicy wschodniego kręgu kulturowego postrzegają, rozumieją, definiują i doświadczają otaczającą ich rzeczywistość. Najwierniejszy jej obraz przedstawia literatura, której lektura powinna zawierać świadomość odmienności kulturowej poznawanych tekstów oraz umiejętność wskazania, rozumienia i interpretacji zgodnej z „kulturowym DNA”. Taki ogląd literatury umożliwia tzw. kulturowy zwrot teorii, wzbogacający literaturoznawstwo o nowe języki, dzięki którym literaturę można czytać na nowo i interpretować ją w różnych kontekstach.

Роль культурного контекста в понимании и интерпретации русской литературы в современном дидактическом процессе

Статья посвящается вопросу роли культурного контекста в процессе чтения, понимания и интерпретации текстов русской литературы. А. Гуревич считает, что «думаем о себе в категориях собственной культуры», поэтому студент должен знать культурные условия, в которых развивалась и функционировала русская литература на протяжении веков.

Итак, студент должен осознавать и учитывать особую роль и значение православия в истории России, а также в формировании её общественно-политической и культурной жизни. Определяющая роль православия отразилась в культурных категориях (страдание и жертва, судьба, пространство, соборность, право, Восток-Запад и др.), которые создали определённую «систему координат», при помощи которой русские воспринимают окружающую их действительность. Литература, отражающая духовный, интеллектуальный и исторический опыт народа, даёт студенту возможность погрузиться в другое культурное пространство, узнать его «культурную ДНК». Современный подход к анализу литературного произведения должен учитывать широкий культурный фон (антропологическую, общественную, этническую перспективу художественного текста), и является возможным благодаря т.н. «культурному повороту», который значительно обогащает литературоведение и открывает новую перспективу для дидактического процесса.