Jakim językiem mówią głusi? – język migowy i polszczyzna w wypowiedziach głuchych

Abstrakt

Niniejszy artykuł omawia problem różnych sposobów komunikacji osób głuchych w Polsce. Celem tekstu jest jednak nie tyle zaprezentowanie różnych sposobów komunikacji, ile ukazanie sposobów wartościowania tych systemów komunikacyjnych przez ich użytkowników – osoby niesłyszące i niedosłyszące. Zebrane do analizy opinie pochodzą z forum deaf.pl, a także czasopisma „Świat Ciszy” oraz innych tekstów pisanych przez głuchych. Przeprowadzone analizy pokazują, iż głusi w swoich wypowiedziach odnoszą się do trzech sposobów komunikacji – polszczyzny, polskiego języka migowego PJM, a także systemu językowo-migowego stanowiącego subkod języka polskiego. Wartościowanie tych systemów jest w zgromadzonym materiale niezwykle czytelne. Głusi bowiem bezspornie pozytywnie aksjologizują PJM jako własny język, a zarazem symbol przynależności do społeczności głuchych, natomiast polszczyznę, a także jej wizualny subkod SJM postrzegają negatywnie jako język obcy, trudny, narzucony przez większość. Tak wyraźna negatywna ocena polszczyzny i SJM wpływa także na trudności w pozytywnym postrzeganiu zjawiska dwujęzyczności i dwukulturowości głuchych w Polsce.