Peter Bichsels Poetik des Erzählens im Lichte der Erkenntnisse der Geschichtenphilosophie, der Theorie der narrativen Identität und der narrativen Psychologie

Abstrakt

Poetyka Petera Bichsla w świetle perspektywy poznawczej filozofii historii, teorii tożsamości narracyjnej i psychologii narracyjnej

Pojęcie historii i opowiadanie historii o własnym życiu stanowią centralne zagadnienia poetyki Petera Bichsla. Historia w jego ujęciu rozumiana jest jako refleksja człowieka o nim samym oraz próba subiektywnego wyjaśnienia zdarzeń z własnego życia poprzez samodzielnie konstruowane opowiadania, które zbliżają człowieka do lepszego zrozumienia siebie. Tak rozumiana historia urasta do rangi antropologicznej konstanty, co umożliwia jej interpretację z perspektywy zarówno psychologicznej, jak i filozoficznej.

Literacki program Bichsla został w niniejszym artykule wyjaśniony w oparciu o założenia dynamicznie rozwijającej się w ostatnich kilkunastu latach psychologii narracyjnej, która narrację traktuje jako sposób rozumienia rzeczywistości, a opowiadaniom o własnym życiu przypisuje funkcję terapeutyczną, z perspektywy filozoficznej natomiast w oparciu o twierdzenia filozofii historii Wilhelma Schappa, ujmującej człowieka jako uwikłanego w historie własne oraz innych ludzi, i w oparciu o teorię tożsamości narracyjnej Paula Ricœura, zakładającej, że człowiek konstruuje własną tożsamość poprzez tworzenie opowiadań o własnym życiu.

Peter Bichsels Poetik des Erzählens im Lichte der Erkenntnisse der Geschichtenphilosophie, der Theorie der narrativen Identität und der narrativen Psychologie

Der Begriff der Geschichte und das Erzählen von Geschichten über eigenes Leben sind die Hauptfragen der Poetik von Peter Bichsel. Der Autor versteht die Geschichte als Reflexion des Menschen über sich selbst und als Versuch subjektiver Deutung der Ereignisse in Erzählungen über eigenes Leben, was seiner Ansicht nach zum besseren Selbstverständnis führt. So begriffene Geschichte avanciert zu einer anthropologischen Konstante, was ihre Deutung aus der psychologischen und philosophischen Perspektive zulässt.

Die Erzählpoetik von Bichsel wurde im vorliegenden Beitrag in Anlehnung an Erkenntnisse der sich in den letzten Jahren dynamisch entwickelnden narrativen Psychologie erklärt, die Erzählung als Mittel zum Verständnis der Wirklichkeit betrachtet und den Erzählungen über eigenes Leben eine therapeutische Funktion zuschreibt. Aus den philosophischen Perspektive dagegen in Anlehnung an Behauptungen der Geschichtenphilosophie von Wilhelm Schapp, die den Menschen als (Mit)Verstrickten in eigene Geschichten und in Geschichten anderer Menschen auffasst. Und in Anlehnung an die Theorie der narrativen Identität von Paul Ricœur, nach der der Mensch durch Erzählungen über eigenes Leben eigene Identität konstruiert.