Les relations sémantiques dans un dictionnaire bilingue basé sur un corpus: problème de typologie

Dariusz Bralewski

Dariusz Bralewski Universytet Łódzki

Słowa kluczowe: leksykografia dwujęzyczna; semantyka; językoznawstwo komputerowe; traduktologia

Abstrakt

Relacje semantyczne w słowniku dwujęzycznym opartym na korpusie tekstów: problem typologii

Artykuł podejmuje próbę opisu relacji semantycznych łączących ekwiwalenty przekładowe pobrane z korpusu bitekstów dla potrzeb słownika dwujęzycznego. Opis oparto na składnikowym modelu znaczenia odwołującym się do rachunku zbiorów. Mimo trudności, które wynikają z niemożności rygorystycznego oddzielenia planu treści komunikatu od jego planu wyrażania, zastosowany model nadaje się – zdaniem autora – do całościowego opisu dwujęzycznych danych leksykalnych, o czym świadczą omówione przykłady.

Artykuł zawiera informacje o rozkładach częstości omawianych relacji semantycznych w części korpusu obejmującej 20 081 jednostek.

Bibliografia

Apresjan Y., 1967, « Przedmiot i metody współczesnej semantyki językoznawczej » [in:] Językoznawstwo strukturalne. Wybór tekstów, red. H. Kurkowskiej i A. Weinsberga, Warszawa 1979, PWN, s. 243-266

Apresjan Y., 2000, Semantyka leksykalna, synonimiczne środki języka, przekł. Z. Kozłowska, A. Markowski, Wrocław, Ossolineum

Bańczerowski et al., 1982, J. Bańczerowski, J. Pogonowski, T. Zgółka, Wstęp do językoznawstwa, Poznań, UAM

Bogacki K., 2000, « La traduction et les limites de la fidélité » [in:] Studia Romanica Posnaniensia, XXV/XXVI, Poznań, s. 29-40

Bogacki K., Karolak S., 1991, « Założenia gramatyki o podstawach semantycznych », [in:] Język a kultura t. 8. Podstawy metodologiczne semantyki współczesnej, dir. I. Nowakowska- Kempna, Wrocław 1992, s. 157-187

Bogusławski A., 1976, « Problem tertium comparationis w porównaniu lingwistycznym » [in:] IDEM, Sprawy słowa, Warszawa, Veda, 1994.

Bogusławski A., 2008, Polsko-rosyjskie materiały leksykograficzne, Łask–Warszawa, Oficyna Wydawnicza LEKSEM

Bralewski D., 2012, Od przekładu do słownika. Korpus równoległy w redakcji słowników tłumaczeniowych [La traduction au service du lexicographe Mise à contribution d’un corpus dans la rédaction d’un dictionnaire bilingue], Łask, Oficyna Wydawnicza LEKSEM.

Bralewski D., 2013 Francusko-polski słownik (graficznych) odpowiedników przekładowych, t. 1 a-ancien, t. 2 anciennement-azyme, Łask, Oficyna Wydawnicza LEKSEM [Dictionnaire des équivalents de traduction (niveau graphique), français-polonais, vol.1 aancien, vol. 2 anciennement-azyme].

Buttler D., 1967, Koncepcje pola znaczeniowego [in:] Wybór literatury do słownictwa, frazeologii i stylistyki cz.1, red. M. Schabowska, Kraków, WSP, 1971. Przedruk z Przeglądu Humanistycznego, 1967, 2

Chlebda W. [dir.], 2014, Polsko-rosyjski słownik par przekładowych, Opole.

DCM – Dictionnaire des combinaisons de mots, dir. D. Le Fur, Le Robert, 2007.

DIM – Dictionnaire des idées par les mots (analogique) dir. D. Delas et Danièle Delas-Demon, Paris, Les usuels du Robert, 1985

EJO – Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Ossolineum, Wrocław, 1993

Gak W.G., Grigorev B.B., 1997, Гак, В. Г., Григорьев Б. Б., Tеория и практикa переводa, французский язык, Москва, « Интердиалект ».

Grad – B. Dupriez, 1984, Gradus, les procédés littéraires (Dictionnaire), coll. 10/18, Paris, Union générale d’Éditions.

Grochowski M., 1982, Zarys leksykologii i leksykografii. Zagadnienia synchroniczne, Toruń, UMK.

Jakobson R., 1964, « Dwa aspekty języka i dwa typy zakłóceń afatycznych » [w:] R. Jakobson i M. Halle, Podstawy języka, Wrocław, Ossolineum.

Kaufman S., 1991, « Kilka uwag na temat zastosowania przekładu w badaniach konfrontatywnych » [in:] Studia linguistica XIV, Wrocław.

Kilgarriff, A. Kossem, I., 2012, « Corpus tools for lexicographers » [in:] S. Granger et M. Paquot [dir.] Electronic Lexicography, Oxford Univ. Press.

Lachur Cz., 2004, Zarys językoznawstwa ogólnego, Opole.

Lewicka H., Bogacki K., 1983, [dir.] Dictionnaire sémantique et syntaxique des verbes français, Warszawa, PWN.

Markowski A, 1992, Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, t. 1-2, Wrocław.

Markowski A., [dir.], 2006, Nauka o języku, Encyklopedia szkolna, Warszawa, WSiP.

Markowski A., 1986, Antonimy przymiotnikowe we współczesnej polszczyźnie na tle innych typów przeciwstawień leksykalnych, Wrocław, Ossolineum.

Piotrowski T., 2001, Zrozumieć leksykografię, Warszawa, PWN.

Polguère A., 2001, Polguère, 2001, Notions de base en lexicologie, Observatoire de Linguistique Sens-Texte, http://www.fas.umontreal.ca/ling/olst

Poli S., Cours de linguistique française. 10. champs sémantiques; http://www.farum.unige.it/ francesistica/pharo-theque/linguisticapoli/10-Lang.htm

RobEle – Le Robert électronique, Paris, 1992.

RobMicro – Le Robert Micro, dictionnaire d’apprentissage de la langue fraçaise, dir. A. Rey, Paris 2006, Le Robert.

SWJP – Słownik współczesnego języka polskiego, t. 1-2, dir. B. Dunaj, Reader’s Digest Przegląd, Warszawa 1998.

Ucherek E., 1982, Pour une description des prépositions susceptible d’applications en didactique des langues étrangères et en lexicographie bilingue, [in:] Beiträge zur Romanischen Philologie XXI/1982, Heft 1.

Ucherek E., 1991, Polsko-francuski słownik przyimków, Warszawa 1995, Wyd. Naukowe PWN.

Ucherek E., 1997, Francusko-polski słownik przyimków, Warszawa-Wrocław, Wyd. Naukowe PWN.

Van Campenhoudt M., 2001, « Pour une approche sémantioue du terme et de ses équivalents » [in:] International Journal of Lexicography, vol. 4 No. 3 , s. 181-209.

Vetulani G., 2001, « Kolokacje werbo-nominalne jako odrębne jednostki języka i ich zastosowanie » [in:] W kręgu języka polskiego, Śląsko-poznańskie kolokwia lingwistyczne, red. E. Jędrzejko, Katowice, Wyd. UŚ.

Vinay J.-P., Darbelnet J., 1958, Stylistique comparée du français et de l’anglais, Paris, Didier, 2003.

Wadas-Woźny H., 2004, Избpaнныe вопросы теории и практики пepeводa, Siedlce, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania.

Wandruszka M., 1973, « Vers une linguistique de la traduction » [in:] Les cahiers internationaux du symbolisme, no 24-25, Mons, pp. 65-85]. Trad. pol., M. Dramińska-Joczowa, O lingwistyce przekładu [in:] Pamiętnik Literacki, LXXII, 1981, z. 1, s. 269-290].

Wawrzyńczyk J., 2000, Teoretyczne i praktyczne aspekty przekładu rosyjsko-polskiego, t. 1, Łódź 2000, t. 2, Łódź 2001.

Wierzbicka A., 1967, O języku dla wszystkich, wyd. II, Warszawa, WP.

Wierzbicka A., 1996, Semantyka, jednostki elementarne i uniwersalne, Lublin 2006, Wyd. UMCS.

Wierzchoń P., 2004, Gramatyka diakrytologiczna. Studium ortograficzno-kwantytatywne, Poznań, Wyd. UAM.

Zawiliński R., 1926, Dobór wyrazów, Wilno.