Obraz Polski i społeczeństwa polskiego w przededniu powstania styczniowego (1863-1864) w dramacie Studenten van Warschau. Poolsche tafereelen (Warszawscy uczniowie. Sceny polskie) (1879) Albrechta Rodenbacha
Abstrakt
Artykuł przedstawia badania nad wizerunkiem Polski pod zaborem rosyjskim i społeczeństwa polskiego tuż przed wybuchem powstania styczniowego (1863-1864) w dramacie flamandzkiego pisarza Albrechta Rodenbacha pt. Studenten van Warschau. Poolschetaferelen (Warszawscy uczniowie. Sceny polskie, 1879). Po przedstawieniu genezy zainteresowania Rodenbacha sytuacją Polski pod zaborami i kontaktów autora z Polakami zarysowano główne ścieżki interpretacji, które obierali dotąd badacze zajmujący się tym utworem. Następnie, posługując się warsztatem imagologii literackiej i kulturowej, przeprowadzono analizę stworzonego przez Rodenbacha obrazu literackiego Polski i jej społeczeństwa okresu rozbiorów na kilku płaszczyznach: geografii, topografii, języka, kultury, społeczeństwa, polityki i wojskowości. Dzięki nowej lekturze, bardziej niż dotychczas ukierunkowanej na wątki polskie, udało się wyjaśnić szereg kwestii przedtem nieporuszanych w literaturze przedmiotu. Przeprowadzona analiza potwierdza, a w wielu miejscach pozwala lepiej uzasadnić ocenę, że Albrecht Rodenbach dysponował bogatym rozumieniem polskiej kultury i społeczeństwa połowy XIX wieku.
Bibliografia
Anczyc, Władysław Ludwik, en Aleksander Słapa. Pieśni zbudzonych i inne poezye. Kazimierz Sechorz, 1916.
Annuaire de l’ Université Catholique de Louvain. Vanlinthout frères, 1881 en 1885.
Baur, Frank. Albrecht Rodenbach, het leven, de persoonlijkheid. Lannoo, 1960.
Bavink, W. H. De Poolsche opstand (1863): van zijn begin tot aan het einde, benevens eene korte levensschets van den gewezen dictator, generaal Marian Langiewicz en den graaf Andreas Zamoyski, en eene beknopte beschrijving der stad Warschau. W. J. Kat, 1864.
Boryś, Wiesław. Słownik etymologiczny języka polskiego. Wydawnictwo Literackie, 2010.
Davies, Norman. God’s playground. A history of Poland. Deel 2: 1795 to the present. Oxford UP, 2013.
Elias, Hendrik Jozef. Geschiedenis van de Vlaamse gedachte. Deel 3: Verwezenlijkingen en ontgoochelingen. De scheiding der wegen 1860-1883. De Nederlandse Boekhandel, 1964.
Galek, Czesław. ‘Wychowanie młodzieży szkolnej w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku w świetle literatury memuarystycznej i beletrystycznej’. Szkolnictwo, opieka i wychowanie w Królestwie Polskim: od jego ustanowienia do odzyskania przez Polskę niepodległości 1815-1918, geredigeerd door Hanna Markiewiczowa en Iwona Czarnecka. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2016, pp. 238-248.
Goddeeris, Idesbald. ‘Wielobarwne polonofilstwo i całkowita neutralność: belgijskie reakcje na polskie powstanie 1863 roku’. Rok 1863 w kilku odsłonach, geredigeerd door Eugeniusz Niebelski, 2e ed., Wydawnictwo KUL, 2017, pp. 117-131.
Grab, Tadeusz. ‘Kosa – zwycięska broń polskich wizji zbrojnych XIX wieku’. Rok 1863 w kilku odsłonach, geredigeerd door Eugeniusz Niebelski, 2e ed., Wydawnictwo KUL, 2017, pp. 13-34.
Kieniewicz, Stefan. Powstanie styczniowe. Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987.
Kieniewicz, Stefan. ‘Tomasz Łubieński’. Polski Słownik Biograficzny, deel 17. PAN, 1973, pp. 502-505.
Koch, Jerzy. ‘“Vooruit naar Krakau!” Multatuli’s Poolse plannen’. Hollands Maandblad, nr. 531, 1992, pp. 28-34.
Leerssen, Joep. ‘Imagology: History and method’. Imagology: The Cultural Construction and Literary Representation of National Characters: A Critical Survey, geredigeerd door Manfred Beller en Joep Leerssen, Rodopi, 2007, pp. 17-32. www.imagologica.eu. Geraadpleegd op 19 sept. 2020.
Lewandowska, Grażyna et al., redacteuren. Powstanie styczniowe w ilustracjach prasowych z epoki. Wystawa wirtualna ze zbiorów Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy, Biblioteki Głównej Województwa Mazowieckiego. Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy/Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego, 2014.
Poznański, Karol. ‘Krótko o działalności oświatowej Pawła Muchanowa w Królestwie Polskim w latach 1842-1861’. Szkolnictwo, opieka i wychowanie w Królestwie Polskim: od jego ustanowienia do odzyskania przez Polskę niepodległości 1815-1918, geredigeerd door Hanna Markiewiczowa en Iwona Czarnecka, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2016, pp. 11-34.
Rodenbach, Albrecht. Verzamelde werken. Eeuwfeest-uitgave, 1856-1956. Deel 3: Gudrun en dramatische fragmenten, geredigeerd door Frank Baur. Lannoo, 1960.
Rodenbach, Ferdinand. Albrecht Rodenbach en de Blauwvoeterij. Deel 1. S. L. Van Looy, 1909.
Skrudlik, Mieczysław. Cudowny obraz najśw. Maryi Panny Ostrobramskiej: historia, ikonografia, cześć, bezdroża kultu i fałszywego nabożeństwa. Dobra Prasa, 1938.
Sterckx, Jo. Beelden van Polen en Midden- en Oost-Europa in de Nederlandsecultuur. Adam Mickiewicz UP, 2016.
Styk, Maria B. Belgia w relacjach Polaków: antologia (XVI-XX w.). Towarzystwo Naukowe KUL, 1999.
T’Sjoen, Yves, en Linde de Potter. ‘“Fata morgana’s van de auteursintentie”: Intentieprocessen als valkuil voor biografisch en teksteditorisch onderzoek’. Werkwinkel, vol. 8, nr. 1, 2013, pp. 29-43.
Van de Wijer, Ingrid. ‘Rodenbachs “Studenten van Warschau” (1879). Niet iedere gelijkenis met bestaande personen en toestanden is louter toevallig’. Wetenschappelijke tijdingen, vol. 49, 1980, kol. 205-226.
Vanlandschoot, Romain. Albrecht Rodenbach. Biografie. Lannoo, 2002.
Vos, Louis, en Idesbald Goddeeris. Een geschiedenis van Polen: de strijd van de witte adelaar. Acco, 2011.
Ramotowska, Franciszka, e.a., redacteuren. Warszawa przedstyczniowa: przebudzenie: „rewolucja moralna”. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2018.
Woordenboek der Nederlandsche Taal. www.gtb.ivdnt.org/search. Geraadpleegd op 29 jan. 2021.
Copyright (c) 2022 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
