Serbskie tłumaczenie dramatu Op Hoop van Zegen Hermana Heijermansa

Słowa kluczowe: Herman Heijermans, teatr niderlandzki, recepcja, analiza przekładu, strategie translatorskie

Abstrakt

Sto lat po wystawieniu sztuki Hermana Heijermansa pt. Op hoop van zegen (Nadzieja) w Serbskim Teatrze Narodowym w Nowym Sadzie po raz pierwszy ukazało się drukiem serbskie tłumaczenie tego dramatu, dotąd istniejące wyłącznie w wersji odręcznej. Jak wykazały badania, przekład ten powstał przed premierą w 1905 roku w Teatrze Narodowym w Belgradzie, a tłumacz posłużył się jako tekstem źródłowym niemieckim przekładem Franziski de Graaff. Dokładna analiza przekładu ujawnia strategie translatorskie tłumacza, jak również pokazuje drobne zmiany, wprowadzone przez samego tłumacza lub zaczerpnięte z innego źródła. Dowiadujemy się także, że niektóre fragmenty tekstu oryginalnego zostały skreślone bez wyjaśnienia przyczyn takiej decyzji tłumacza.

Jeśli chodzi o recepcję spektakli, nieliczne recenzje na ich temat świadczą o tym, że dramat Heijermansa nie odniósł spektakularnego sukcesu. Anonimowy recenzent obwiniał autora głównie za jego uproszczoną krytykę kapitalizmu. Dwóch innych widziało problem głównie w słabej inscenizacji i niewłaściwej obsadzie.

Niemniej jednak wydaje się, że Heijermans pozostawił kilka śladów w historii serbskiej recepcji, co wynika głównie z jego sławy w Niemczech. Wszak kulturom peryferyjnym łatwiej jest dotrzeć do siebie poprzez centralnych mediatorów.

Bibliografia

‘Beogradski orfeum’. Beogradske novine, 30 nov. 1917, p. 3. www.istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp|issue:NLS_00014_19171130|page:3|query:hejermansa.

‘Beleške’. Delo, 1 jul. 1905, p. 279. www.istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp|issue:UB_00048_19050701|article:page279|page:284

‘Herman Hejermans’. Politika, 23 aug. 1905, p. 3. www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1905/08/23#page/2/mode/1up.

‘Nada’. Politika, 24 aug. 1905, p. 3. www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1905/ 08/24#page/1/mode/1up.

‘NADA (Op Hoop van Zegen)’. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta.

www.www.snp.org.rs/enciklopedija/?p=7747.

‘Nada: holandska ribarska drama u četiri čina’. Digitalna zbirka i katalog Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti. www.dizbi.hazu.hr/a/?pr=i&id=26086.

‘Opet Nada’. Politika, 25 aug. 1905, p. 3. www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1905/08/25#page/1/mode/1up.

‘Prva premijera’. Politika, 27 aug. 1904, p. 3. www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1904/08/27#page/1/mode/1up.

‘Repertoar’. Politika, 25 aug. 1904, p. 3. www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1904/08/25#page/2/mode/1up.

‘Smrt Hermana Hejermansa’. Vreme, 14 dec. 1924, p. 5. www.istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp|issue:UB_00043_19241214|page:6|query:%D1%85%D0%B5%D1%98%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81.

‘Taksa za ranjenike’. Politika, 24 jan. 1904, p. 3. www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1904/01/24#page/1/mode/1up.

‘Umetnost. “Nada.”’ Nova iskra, aug. 1905, p. 254. www.istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp|issue:UB_00036_19050801|page:33|query:%D1%85%D0%B5%D1%98%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81.

‘Večernje zabave. Nada’. Politika, 23 Aug. 1905, p. 3. www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1905/08/23#page/2/mode/1up.

Grit, Diederik. ‘De vertaling van realia’. Filter. Tijdschrift over vertalen, vol. 4, nr. 4, 1997, pp. 42-48.

Hećimović, Branko, redacteur. Repertoar hrvatskih kazališta. Knjiga prva. Globus, 1990. 1362 D. www.dizbi.hazu.hr/a/?pr=iiif.v.a&id=215062&tify={%22pages%22:[92],%22panX%22:0.576,%22panY%22:0.898,%22view%22:%22info%22,%22zoom%22:0.573}.

Lazarević, Branko. ‘Hronika pozorišta’. Delo, vol. 12, nr. 42 (1 jan. 1907), pp. 412-424.

www.istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp|issue:UB_00048_19070101|page:420|query:%D1%85%D0%B5%D1%98%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BE%D0%B2.

Neubauer, John. ‘Midden-Europese en Nederlandstalige literaturen. Asynchrone affiniteiten en synchrone tegenstellingen’. Van Eeden tot heden: literaire dwarsverbanden tussen Midden-Europa en de Lage Landen, geredigeerd door Kris Van Heuckelom, Dieter De Bruyn en Carl De Strycker. Academia Press, 2013, pp. 13-41. Lage Landen Studies 5.

Novaković-Lopušina, Jelica. ‘Predgovor uz “Nadu” Hermana Hejermansa’. Erazmo, vol. 12, 2019, p. 11-13.

Novaković-Lopušina, Jelica. Uvod u holandsku i flamansku književnost 1. Arius & Partenon, 2012.

Odavić, R. J. ‘Umetnost. “Pozorišni godišnjak sezona 1904-1905”.’ Nova iskra, vol. 11, nr. 7, 1905, pp. 347-349. www.istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#.panel:pp|issue:UB_00036_19051101|page:30|query:%D1%85%D0%B5%D1%98%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81.

Petrović, Živojin. Repertoar Narodnog pozorišta u Beogradu 1868-1914. Muzej pozorišne umetnosti Srbije, 1993.

Rádai, Andrea. De receptie van Herman Heijermans’ toneelstukken in de eerste helft van de twintigste eeuw in Boedapest. AMOS, 2006. www.comenius.ned.univie.ac.at/uploads/media/AMOS-Scripties_2006.pdf.

Sedláčková, Lucie. ‘Circulatie van Nederlandstalig toneelin Tsjechië, 1898–1989’. Neerlandica Wratislaviensia, vol. 28, 2018, pp. 165-181.

Opublikowane
2022-11-14