Par n on entend... i inne czasownikowe łączniki definicyjne w tekstach prawa oraz ich polskie ekwiwalenty
Abstrakt
W badaniach definicji, tak często spotykanej w wielu dyscyplinach, rzadko podejmuje się problematykę predykatowych (czasownikowych) łączników definicyjnych w wypowiedzeniach definicyjnych, mimo iż są one istotne dla dobrego zrozumienia definiendum. Językoznawcy, głównie w środowiskach francuskojęzycznych, podejmują analizę tych łączników w perspektywie zastosowania ich do automatycznej ekscerpcji definicji w tekstach. Prawnicy, choć definiowanie jest jedną z głównych aktywności w redakcji tekstów prawa, nie zadają sobie pytania o te czasowniki. Niniejszy artykuł wychodzi naprzeciw potrzebie ujęcia interdyscyplinarnego tego zagadnienia. W pierwszej części przypomniane są najważniejsze informacje dotyczące znaku językowego i znaczenia, typologii definicji leksykalnych wywodzących się z filozofii, wypowiedzeń i predykatów definicyjnych w ujęciu onomazjologicznym i semazjologicznym. W drugiej części omówione są terminy jednostek językowych w tekstach prawa i specyfika definicji legalnych, a następnie predykaty francuskie i polskie będące łącznikami definicyjnymi w wypowiedzeniach definicji legalnych wyekscerpowanych ręcznie z francuskiej i polskiej wersji kodeksu prawa kanonicznego. Zestawienie ekwiwalentnych konstrukcji tych predykatów ukazuje z jednej strony charakterystyczne dla każdego języka konstrukcje składniowe, z drugiej strony odrębność tych predykatów w języku prawa w odniesieniu do predykatów definicyjnych w języku ogólnym. Analiza tych przykładów daje konkretne wskazówki do tłumaczenia na język polski predykatów definicyjnych we francuskich definicjach legalnych.
Bibliografia
Arystoteles [Aristote]. « Organon (II Peri hermeneias) ». Tomasz z Akwinu [Thomas d’Aquin]. Komentarz do « Hermeneutyki » Arystotelesa, trad. du latin par Andrzej P. Stefańczyk. PTTA, 2013.
Auger, Alain. Repérage des énoncés d’intérêt définitoire dans les bases de données textuelles, thèse de doctorat. Université de Neuchâtel, 1997.
Bautro, Eugeniusz. Idea lingwistyki i semantyki prawniczej. Nakładem autora, 1935.
Bergel, J.-L. Typologie des définitions dans le Code civil. R.R.J., 1986.
Boulnois, Olivier. « La métaphysique selon saint Thomas d’Aquin ». Thomas d’Aquin. Cerf, 2010.
Cartier, Emmanuel. « Extraction automatique de relations sémantiques dans les définitions: approche hybride, construction d’un corpus de relations sémantiques pour le français ». Conférence annuelle Traitement Automatique des Langues Naturelles, Jun 2015, Caen, France. halshs-01412736.
Cornu, Gérard. « Les définitions dans la loi ». Langage du droit et traduction : Essais de jurilinguistique, éd. Jean-Claude Gémar, Linguatech, 1982 [s.p.].
Cornu, Gérard. Linguistique juridique. Montchrestien, 1990 [2e éd., 2000; 3e éd., 2005].
Devinat, Mathieu. « Les définitions dans les codes civils ». Les Cahiers de droit, vol. 46, no 1-2), 2005, pp. 519-531. DOI: 10.7202/043851ar.
De Stefani, Elwys, & Paul Sambre. « L’exhibition et la négociation du savoir dans les pratiques définitoires: l’interaction autour du syndrome de fatigue chronique dans un groupe d'entraide ». Langages, vol. 204, 2016, pp. 27-42.
Eisenmann, Charles. « Quelques problèmes de méthodologie des définitions et des classifications en science juridique ». Ecrits de théorie du droit, de droit constitutionnel et d’idées politiques. Textes réunis par Charle Leben. Editions Panthéon-Assas, 2002, pp. 289-305
Frege, Gottlob. « Über Sinn und Bedeutung». Zeitschrift für Philosophie und philosophische Kritik, N. F., Bd. 100/1, 1892, pp. 25-50.
Gémar, Jean-Claude, & Nicolas Kasirer, éditeurs. Jurilinguistique: entre langues et droits. Bruylant & Thémis, 2005
Gémar, Jean-Claude. Langage du droit et traduction, essais de jurilinguistique. Linguatech, 1982.
Gény, François. Science et technique en droit privé positif. Recueil Sirey, 1921.
Gilson, Étienne. Linguistique et philosophie. Essais sur les constantes philosophiques du langage. Vrin, 1969.
Hałasz, Artur. Definicje pojęć prawnych w ustawodawstwie dotyczącym podatków obrotowych. Uniwersytet Wrocławski, 2019.
Heikki, Mattila. Jurilinguistique comparée. Editions Yvon Blais, 2012.
Krąpiec, Mieczysław Albert. Język i świat realny. Redakcja Wydawnictw KUL 1985 [3e éd. PTTA, 2015].
Lang, Wiesław, Jerzy Wróblewski & Sylwester Zawadzki. Teoria państwa i prawa. Państwowe Wydanictwo Naukowe [PWN], 1986.
Lerat, Pierre. « Terminologie juridique ». International Journal fort the Semiotics of Law – Revue internationale de Sémiotique juridique, vol. 34, 1173-1213, 2021. DOI: 10.1007/s11196-020-09794-7.
Maryniarczyk, Andrzej. « Analogiczna teoria znaczenia terminów językowych. Elementy metafizyki języka », Roczniki Humanistyczne, vol. 68, z. 8, 2015, ss. 21-36. DOI 10.18290/ rh.2015.63.8-3.
Martin, Robert. « La définition ‘naturelle’ ». La définition. Larousse, 1990, pp. 86-96.
Pieńkos, Jerzy. Podstawy juryslingwistyki: Język w prawie – prawo w języku. MUZA S.A., 1999.
Pottier, Bernard. Recherches sur l’analyse sémantique en linguistique et en traduction mécanique. La Faculté des lettres et sciences huamines de l’Université de Nancy, 1963.
Putnam, Hilary. The Meaning of “Meaning”. University of Minnesota Press, 1975.
Rebeyrolles, Josette, & Ludovic Tanguy. « Repérage automatique de structures linguistiques en corpus: le cas des énoncés définitoires ». Cahiers de Grammaire, vol. 25, 2000, pp. 153-174.
Rey-Debove, Josette. Le métalangage: Étude linguistique du discours sur le langage. Le Robert, 1978.
Riegel, Martin. « Définition directe et indirecte dans le langage ordinaire: les énoncés définitoires copulatifs ». Langue Française, vol. 73, 1987, pp. 29-53.
Riegel, Martin. « La définition, acte du langage ordinaire – De la forme aux interprétations ». La définition, éd. Jacques Chaurand & Francine Mazière, Larousse, 1990, pp. 97-110.
Rouvière, Frédéric. « Les pièges des définitions en droit ». Les definitions. Les artifices du droit. II, éd. Anne-Blandine Caire & Cyrille Dunot, Centre Michel de l’Hospital (P.U. Clermont) LGDJ, 2019, pp. 113-130.
Sambre, Paul. Emergence et conceptualisation de la définition en langue naturelle. Une étude de cas sur Internet en néerlandais et en français. Thèse de doctorat, Département de Linguistique, KULeuven, 2005.
Searle, J.R. Sens et expression. Etude de théorie des actes de langage. Editions de Minuit, 1982.
Śliwa, Dorota. « Parlons cerises : les prédicats et les relations dans les définitions lexicographiques et dans les énoncés définitoires ». Białostockie Archiwum Językowe, no 15, 2015, pp. 413-428.
Śliwa, Dorota. « Les catégorisations scientifiques doivent-elles avoir un impact sur les définitions lexicographiques ? ». Langue Française, no 207/1, 2020, pp. 107-122.
Śliwa, Dorota. « Une introduction à l’analyse des verbes polonais de perception auditive słyszeć et słuchać et leurs traductions en français ». Le 50e anniversaire de la Philologie romane à Łódź. L’art de vivre/de survivre/de revivre. Approches linguistiques. Uniwersytet Łódzki, 2022, pp. 275-286.
Śliwicka, Anna. « Język prawny i język prawniczy jako przedmiot badań językoznawczych i prawoznawczych w latach 1935-1999 ». Prace Językoznawcze, t. 20, 2018, 20/3, pp. 151-164. DOI: 10.31648/pj.4547.
Van Hoecke, Mark. « Définitions légales et interprétations de la loi ». Droit et société, no 1988, pp. 93-101
Wróblewski, Bronisław. Język prawny i prawniczy. Polska Akademia Umiejętności, 1948.
Wróblewski, Jerzy. « Les langages juridiques: une typologie ». Droit et société, no 8, 1988, pp. 13-27
Copyright (c) 2022 Roczniki Humanistyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
