Wypowiedzi definiujące anglicyzmy w internetowych artykułach informacyjnych

Cecylia Galilej

doi:10.18290/rh22708.2

Cecylia Galilej Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-6379-9361

Słowa kluczowe: anglicyzm, definicja, definiendum, definiens, sem, artykuł internetowy

Abstrakt

Do współczesnej polszczyzny przenika coraz więcej wyrazów zapożyczonych z języka angielskiego. Leksemy te nazywają zjawiska społeczne, gospodarcze, kulturowe, które pojawiają się na świecie, a później także w Polsce. Część z nich ma polskie odpowiedniki, inne (jeszcze) nie, funkcjonują więc w oryginalnej, obcojęzycznej postaci. Niniejszy artykuł przedstawia sposoby definiowania anglicyzmów w internetowych artykułach informacyjnych w celu wyjaśnienia ich znaczeń odbiorcom nowych mediów (m.in. typy definiowania zapożyczeń i ich wyznaczniki językowe, rodzaje semów wykorzystywane w definicjach). Analiza koncentruje się wokół opisu wewnętrznej struktury wypowiedzi definiującej: definiendum, łącznika definicyjnego i przede wszystkim definiensa, który jest podstawowym przekaźnikiem znaczenia leksemu. Jak dowodzą badania, dziennikarze stosują różne sposoby definiowania anglicyzmów, np. definiowanie słownikowe, klasyczne, kontekstowe; częściowe, całościowe; wyraźne, metaforyczne. Internetowe wypowiedzi definicyjne cechują się różnorodnością językową (leksykalną, składniową, strukturalną, stylistyczną), stosowaną przez nadawcę medialnego w celu wyjaśnienia znaczenia zapożyczenia, a także – co ważne dla tekstu medialnego – uatrakcyjnienia formy przekazu.

Bibliografia

Ajdukiewicz, Kazimierz. Logika pragmatyczna. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975.

Bajerowa, Irena. Zarys historii języka polskiego 1939-2000. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003.

Bańko, Mirosław, Maria Krajewska i Elżbieta Sobol (red.). Słownik języka polskiego. Su¬plement. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992.

Bartwicka, Halina. „Analiza semowa jako instrument doboru ekwiwalentów w słowniku dwujęzycznym”. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia filologiczne, z. 45: Filologia Rosyjska (19), 1999, ss. 107-115.

Bielińska, Monika, redaktor. Leksykografia. Słownik specjalistyczny. Wydawnictwo Univer¬sitas, 2020.

Charciarek, Andrzej. Polskie wyrażenia metatekstowe o funkcji fatycznej i ich odpowiedniki czeskie i rosyjskie. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010.

Doroszewski, Witold. Z zagadnień leksykografii polskiej. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1954.

Doroszewski, Witold, redaktor. Słownik języka polskiego, t. I-XI. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958-1969.

Doroszewski, Witold, redaktor. Słownik poprawnej polszczyzny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.

Dubisz, Stanisław. „Rozwój współczesnej polszczyzny”. Przegląd Humanistyczny, z. 5, 1995, ss. 69-88.

Dubisz, Stanisław, redaktor. Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1-4. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003.

Dunaj, Bogusław, redaktor. Słownik współczesnego języka polskiego. Wydawnictwo Wilga, 1996.

Dunaj, Bogusław. „Tendencje rozwojowe najnowszej leksyki polskiej”. Współczesna leksyka, red. Kazimierz Michalewski, cz. I, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2001, ss. 76-84.

Gajewska, Urszula. „Metatekstowe sygnalizatory tematu rozważań w encyklikach Jana Paw¬ła II”. SŁOWO. Studia językoznawcze, 8, 2017, as. 58-72. DOI: 10.15584/slowo.2017.8.04

Galilej, Cecylia. „O sposobach kształtowania nagłówków w dwu popularnych tygodnikach na Zamojszczyźnie – ‘Tygodniku Zamojskim’ i ‘Kronice Tygodnia’ (cz. I)”. Zamojski Kwartalnik Kulturalny, nr 2 (123), 2015, ss. 73-75; O sposobach kształtowania nagłówków w dwu popularnych tygodnikach na Zamojszczyźnie – ‘Tygodniku Zamojskim’ i ‘Kronice Tygodnia’ (cz.I I)”. Zamojski Kwartalnik Kulturalny, nr 3 (124) 2015, ss. 93-97.

Grochala, Beata. „Intertekstualność w nagłówkach ‘Gazety Wyborczej’”. Tekst w mediach, red. Kazimierz Michalewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2002, ss. 222-229.

Grochowski, Maciej. Zarys leksykologii i leksykografii. Zagadnienia synchroniczne. Uni¬wersytet Mikołaja Kopernika, 1982.

Kamińska-Szmaj, Irena, redaktor. Słownik wyrazów obcych. Wydawnictwo Europa, 2002.

Kasiak, Mateusz. „Pozyskiwanie odbiorcy w tytułach prasowych. Analiza wybranych przy¬kładów z tygodników opinii”. Acta Humana, t. 7, 2016, ss. 119-131.

Kawka, Maciej. „Metatekst i metajęzyk w ‘Panu Kleksie’ Jana Brzechwy”. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny, z. 138, 1991, Prace Pedagogiczne 12, ss. 121-144.

Kotarbiński, Tadeusz. Kurs logiki dla prawników. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1955.

Kotarbiński, Tadeusz. Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk. Ossolineum, 1961.

Kwiatkowski, Tadeusz. Wykłady i szkice z logiki ogólnej. Wydawnictwo UMCS, 2008.

Mańczak-Wohlfeld, Elżbieta. Angielskie elementy leksykalne w języku polskim. Wydawnictwo Universitas, 1994.

Mańczak-Wohlfeld, Elżbieta. Angielsko-polskie kontakty językowe. Wydawnictwo Uni¬wersytetu Jagiellońskiego, 2006.

Mańczak-Wohlfeld, Elżbieta. „Projekt global Anglicism Database (GLAD) – stan prac”. Wybrane zagadnienia lingwistyki tekstu, analizy dyskursu, komunikacji między¬kulturowej. In memoriam Profesor Anny Duszak (1950-2015), red. Urszula Okulska, Urszula Topczewska i Anna Jopek-Bosiacka, Instytut Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego, 2018.

Mańczak-Wohlfeld, Elżbieta. Słownik zapożyczeń angielskich w polszczyźnie. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.

Mańczak-Wohlfeld, Elżbieta. Tendencje rozwojowe współczesnych zapożyczeń angielskich w języku polskim. Wydawnictwo Universitas, 1995.

Markowski, Andrzej. „Zapożyczenie”. Nauka o języku, red. Andrzej Markowski, Wydaw¬nictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, 2006, s. 316-317.

Markowski, Andrzej. Wykłady z leksykologii. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.

Mikołajczak-Matyja, Nawoja. Definiowanie pojęć przez przeciętnych użytkowników i przez leksykografów. Wydawnictwo Sorus, 1998.

Naruszewicz-Duchlińska, Alina. „Inforozrywka (infotainment) w portalach informacyjnych tvn.24.pl i tvn.info”. Prace Językoznawcze, t. 15/3, 2013, ss. 65-73.

Okoń, Wincenty. Słownik pedagogiczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.

Olszański, Leszek. Dziennikarstwo internetowe. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2006.

Ostromęcka-Frączak, Bożena. „‘Co Sejm pichci’, czyli o niekonwencjonalności nagłówków w ‘Gazecie Wyborczej’”. Humor i karnawalizacja we współczesnej komunikacji językowej, red. Jan Mazur, Magdalena Rumińska, Wydawnictwo UMCS, 2007, s. 51-60.

Ożóg, Kazimierz. „Atrakcyjna amerykanizacja w kulturze polskiej i w języku polskim”. Skład¬nia, stylistyka, struktura tekstu, red. Maria Krauz i Kazimierz Ożóg, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2002, s. 18-26.

Ożóg, Kazimierz. „Operatory metatekstowe w polszczyźnie potocznej”. Tekstologia, red. Jerzy Bartmiński i Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, cz. II, Wydawnictwo UMCS, 2004, s. 134-144.

Ożóg, Kazimierz. Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo Fraza, 2001.

Ożóg, Kazimierz. „Zmiany we współczesnym języku polskim i ich kulturowe uwarun¬kowania”. Acta Universitatis Wratislavensis, nr 3060, Język a Kultura, t. 20, 2008, ss. 59-79.

Pałuszyńska, Edyta. Nagłówki w „Gazecie Wyborczej” (ekspresywna leksyka, frazematyka, metaforyka). Wydawnictwo Piktor, 2006.

Pawłowska, Ilona. „Nagłówek w sieci: budowa i funkcja nagłówków prasowych na przykładzie internetowego portalu miejskiego e-sosnowiec.pl”. Rocznik Prasoznawczy, t. 4, 2010, ss. 105-118.

Piotrowski, Tadeusz. Zrozumieć leksykografię. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.

Pisarek, Walery, redaktor. Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka polskiego na przełomie tysiącleci. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1999.

Pluskota, Jolanta. „Metatekst w tekstach felietonów Stefana Kisielewskiego”. Tekstologia, red. Jerzy Bartmiński i Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, cz. II, Wydawnictwo UMCS, 2004, s. 162-174.

Seretny, Anna. Definicje i definiowanie. Wydawnictwo Nomos, 1998.

Słownik języka polskiego PWN [wersja elektroniczna], sjp.pwn.pl.doroszewski/lista. Dostęp 5.07.2022.

Surendra, Anna. Moda językowa na zapożyczenia angielskie w prasie kobiecej. Wydawnictwo Naukowe SILVA RERUM, 2019.

Szober, Stanisław. Słownik poprawnej polszczyzny. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969.

Szymczak, Mieczysław, redaktor. Słownik języka polskiego, t. 1-3. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992.

Szymoniak, Krzysztof. „Między gazetą a Internetem – nowe gatunki dziennikarskie, paragatunki czy hybrydy?”. Język, Komunikacja, Informacja, t. 3, 2008, ss. 121-138.

Tokarski, Jan, redaktor. Słownik wyrazów obcych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979.

Waszakowa, Krystyna. „Derywowane anglicyzmy jako wyraz ekspansji słownictwa po¬tocznego i środowiskowego w języku mediów ostatniego ćwierćwiecza”. Slavia Meridionalis, t. 9, 2009, ss. 89-102.

Waśkiel, Jacek. „Jak napisać dobry artykuł”. Zarabiaj na pisaniu.com, zarabiaj napisaniu. com/jak-napisac-artykul. Dostęp 5.07.2022.

Weber, Marek. Anglicyzmy w polskim socjolekcie informatycznym. Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, 2008.

Wieluniecka, Aleksandra. „Ekspansja anglicyzmów w języku reklamy prasowej”. Linguistica Copernicana, t. 4, nr 2, 2010, ss. 263-272.

Wierzbicka, Anna. „Metatekst w tekście”. Tekstologia, red. Jerzy Bartmiński i Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, cz. II, Wydawnictwo UMCS, 2004, ss. 109-120.

Wiśniewska-Białas, Hanna. Wpływ języka angielskiego na polszczyznę blogów. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.

Wiśniewski, Artur. „Kilka uwag na temat obiektów odniesienia wyrażenia metajęzyk”. Prace Językoznawcze, z. 16/3, 2014, ss. 73-83.

Witalisz, Alicja. „Nowsze anglosemantyzmy w języku polityki”. Język Polski, z. 5, 2004, ss. 340-346.

Witalisz, Alicja. Przewodnik po anglicyzmach w języku polskim. Biblioteczka Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego nr 27, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, 2016.

Wolny-Zmorzyński, Kazimierz, Andrzej Kaliszewski i Wojciech Furman. Gatunki dzien¬nikarskie. Teoria, praktyka, język. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2009.

Zabawa, Marcin. „Jeszcze o nowych zapożyczeniach semantycznych w polszczyźnie”. Poradnik Językowy, z. 9, 2008, ss. 28-41.

Zgółkowa, Halina, redaktor. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 1-50. Wydaw¬nictwo Kurpisz, 1994-2005.

Żmigrodzki, Piotr, redaktor. Wielki Słownik Języka Polskiego [wersja elektroniczna], wsjp.pl. Do¬stęp 5.07.2022.

Żmigrodzki, Piotr. Wprowadzenie do leksykografii polskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2009.