A Supradenominational Model of Activity of Silesian Organ Builders in the 19th and Early 20th Centuries on the Example of the Activities of Moritz Robert Müller, Carl Volkmann and Ernst Kurzer
Abstract
Since the Reformation in the 16th century, Silesia became and remained a place of coexistence of many Christian denominations. In the past, differences between particular denominations generated all sorts of tensions and even conflicts. However, in many dimensions of social, economic and cultural life, there was “practical ecumenism.” Its essence was the fact of supradenominational actions being the moment of cooperation regardless of one’s faith. That, among others, happened in the field of organ construction which contributes to an extraordinary cultural richness of the tradition of Lower and Upper Silesia.
This article presents examples of this mode of operation from the 19th and the beginning of the 20th centuries. For example, a Wrocław’s builder Moritz Robert Müller was chosen from among Lower Silesian organ makers, and from the group of Upper Silesian organ makers, two cooperating builders from Gliwice served as examples: Carl Volkmann and Ernst Kurzer. They all built organs in both Catholic and Evangelical churches. The work model they used shows that in the then environment, very sensitive to music, it was not the organ builder’s religion that mattered, but only his competence.
References
Archiwum Państwowe, Gliwice, USC Gliwice. Księga zgonów, rok 1884, nr 529.
Brylla W.J., Müller, Orgelbauer-Familie in Breslau, w: Lexikon norddeutscher Orgelbauer, red. W. Hackel, U. Pape, t. 2, Pape Verlag, Berlin 2012, s. 262-263.
Burgemeister L., Der Orgelbau in Schlesien, Verlag Wolfgang Weidlich, Frankfurt am Main 19732.
Czacharowski L., Organmistrzowie śląscy i śląskie firmy organowe działające w Wielkim Księstwie Poznańskim, w: Organy na Śląsku II, red. J. Gembalski, Akademia Muzyczna, Katowice 2000, s. 227-298.
Drożdżewska A., Życie muzyczne na Uniwersytecie Wrocławskim w XIX i w I połowie XX wieku. Edukacja muzyczna – działalność naukowa – ruch koncertowy, Wydawnictwo UWr, Wrocław 2012.
Gembalski J., Działalność organmistrzowska Carla Volkmanna na Górnym Śląsku, w: Kultura muzyczna na Śląsku, red. M. Bieda, H. Bias, Akademia Muzyczna, Katowice 2011, s. 29-41.
Gembalski J., Inskrypcje i tabliczki firmowe jako źródło w badaniach nad organami śląskimi, w: Organy na Śląsku V, red. Tenże, Akademia Muzyczna, Katowice 2014, s. 47-65.
Gembalski J., Niezachowane organy zabytkowe na terenie Archidiecezji Katowickiej, w: Organy na Śląsku III, red. Tenże, Akademia Muzyczna, Katowice 2004, s. 11-83.
Gembalski J., Organy kościoła w Dąbrówce Wielkiej, „Wiadomości Dekanalne” 1996, nr 36, s. 4.
Gembalski J., Z historii organów w kościołach Bierunia Starego, Społeczny Komitet 600-lecia Bierunia, Bieruń 2010.
Gołos J., Warszawskie organy. Historia i zabytki, t. 2, Zabytki, Fundacja Artibus, Warszawa 2004.
Jaskóła P., Unio cum Christo. Wybrane zagadnienia z problematyki ewangelickiej, Redakcja Wydawnictw WT UO, Opole 2017.
Koenig F., Budownictwo organowe na Górnym Śląsku od połowy XIX w. do roku 1945. Ewolucja rozwiązań konstrukcyjnych i estetyki brzmieniowej na przykładzie instrumentów w kościołach diecezji gliwickiej, Redakcja Wydawnictw WT UO, Opole 2019.
Koenig F., Działalność gliwickiego organmistrza Ernsta Kurzera, w: Organy na Śląsku IV, red. J. Gembalski, Akademia Muzyczna, Katowice 2012, s. 31-45.
Koenig F., Kulturowa i muzyczna wartość organów Moritza Roberta Müllera z roku 1844 zachowanych w kościele św. Katarzyny w Toszku. Dzieło restauracji organów w latach 2010–2012, w: Śląskie organy III, red. G. Poźniak, P. Tarlinski, Redakcja Wydawnictw WT UO, Opole 2013, s. 65-95.
Koenig F., Organy katedry gliwickiej, Wydawnictwo Epigraf, Gliwice 2008.
Łyjak W.Z., Śląscy budowniczowie na Mazowszu, w: Organy na Śląsku, red. J. Gembalski, Akademia Muzyczna, Katowice 1984, s. 137-204.
Pawlak I., Dzieje organów katedralnych w Gnieźnie, w: Tenże, De musica sacra, red. S. Ganczarski, t. 1, Wydawnictwo Biblios, Tarnów 2013, s. 353-373.
Raba B., Romantyczna fantazja organowa w twórczości kompozytorów śląskich, Wydawnictwo UWr, Wrocław 2014.
Reichling A., Verzeichnis der Orgelbauer, „Acta Organologica” 1985, nr 18, s. 306-338.
Różak W., Organy kościoła p.w. Wszystkich Świętych w Gliwicach. Historia budowy i estetyka brzmienia, w: Organy na Śląsku II, red. J. Gembalski, Akademia Muzyczna, Katowice 2000, s. 105-130.
St. Peter-Paul. Gleiwitz, [brak redaktora, miejsca i roku wydania].
Szymański W., Wkład Carla Volkmanna z Gliwic w górnośląskie budownictwo organowe, w: Śląskie Organy III, red. G. Poźniak, P. Tarlinski, Redakcja Wydawnictw WT UO, Opole 2013, s. 127-137.
Unverricht H., Zum Begriff Der Breslauer oder Schlesischen Schule in der Kirchen- und Orgel, w: Tenże, De musica in Silesia, red. P. Tarlinski, Redakcja Wydawnictw WT UO, Opole 2007, s. 561-564.
Copyright (c) 2019 Roczniki Humanistyczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
