Manifestations of colloquialism in functional texts based on private correspondence of Henryk Sienkiewicz
Abstract
The article contains the analysis of informal lexis used in Henryk Sienkiewicz’s private letters. Selected material encompasses entire preserved correspondence between the writer and his family (1401 letters). Collected vocabulary and phraseology of common provenance revealed several features of the language of Sienkiewicz’s letters, especially in terms of writer’s preferences in the selection of verbal layer as well as its form and function. Important part of conclusions and observations pertains to the colloquialism that is specific to letters (being functional texts) in diachrony.
The material-based research is preceded by an overview of (selected) issues relating to the concept of colloquialism (development of studies on colloquialism, bibliography, opinions, standpoints) in the 20th century and today.
References
Bartmiński J.: Ekspresywność języka a mowa potoczna, w: Poetyka i stylistyka słowiańska. Materiały Konferencji Komisji Poetyki i Stylistyki Słowiańskiej Międzynarodowego Komitetu Slawistów, Warszawa, 18-20 kwietna 1972, red. S. Skwarczyńska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1973.
Bartmiński J.: Styl potoczny, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2001, s. 115–134.
Bartmiński J.: Niebrzegowska-Bartmińska S.: Tekstologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2009.
Boniecka B.: Lingwistyka tekstu. Teoria i praktyka, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1999.
Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H.: Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej, t. 1-2, Warszawa: PWN 1972-1973.
Buttler D.: Miejsce języka potocznego wśród odmian współczesnej polszczyzny, w: Język literacki i jego warianty, red. S. Urbańczyk, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1982, s. 17-28.
Data K.: Struktura tekstu listowego, „Język Polski” 69 (1989), z. 3–5, s. 142-152.
Engelking A., Markowski, A., Weiss A.: Kwalifikatory w słownikach – próba systematyzacji, „Poradnik Językowy” 1989, z. 5, s. 301-314.
Furdal A.: Klasyfikacja odmian współczesnego języka polskiego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1973.
Język potoczny jako przedmiot badan językoznawczych, red. S. Gajda, Z. Adamiszyn, Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im Powstańców Śląskich w Opolu, Instytut Filologii Polskiej 1991.
Język w przestrzeni społecznej, red. S. Gajda, K. Rymut, U. Żydek-Bednarczuk, Opole: Uniwersytet Opolski 2002.
Klemensiewicz Z.: O różnych odmianach współczesnej polszczyzny: próba charakterystyki odmian współczesnej polszczyzny z uwzględnieniem przypuszczalnych warunków ich początkowego rozwoju, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953.
Kultura komunikacji potocznej w językach słowiańskich, red. A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska, (seria: Kultura Komunikacji Językowej 5), Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje 2018.
Kurkowska H., Skorupka S.: Stylistyka polska. Zarys, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2001.
Lubaś W.: Istota potoczności, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 40 (1986), s. 85-89.
Lubaś W.: Polskie gadanie. Podstawowe cechy i funkcje potocznej odmiany polszczyzny, (seria: Studia i monografie, 326), Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2003.
Mariak L.: Formy adresatywne w nagłówkach i formułach kończących listy Henryka Sienkiewicza do żon, „Roczniki Humanistyczne” 61 (2013), z. 6, s. 155-165.
Mariak L.: Nagłówki i formuły kończące w listach Henryka Sienkiewicza do żon (struktura, funkcja i forma gramatyczna), w: Tekst – akt mowy – gatunek wypowiedzi, red. U. Sokólska, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 2013, s. 127-141.
Mariak L.: Funkcja ekspresywna leksyki z zakresu medycyny w listach prywatnych Henryka Sienkiewicza, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 21 (41) (2014), z. 2, s. 53–71.
Mariak L.: Funkcja informacyjna leksyki z zakresu medycyny w listach prywatnych Henryka Sienkiewicza, w: Leksyka języków słowiańskich w badaniach synchronicznych i diachronicznych, red. M. Gębka-Wolak, J. Kamper-Warejko, A. Moroz, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2014, s. 217-241.
Mariak L.: Właściwości leksykalne języka familijnego Henryka Sienkiewicza (na podstawie korespondencji prywatnej), w: Język nasz ojczysty w sferze życia rodzinnego, red. B. Taras, W. Kochmańska, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2016, s. 15–29.
Markowski A.: Polszczyzna końca XX wieku, Warszawa: Wiedza Powszechna 1992.
Mazur J.: Organizacja tekstu potocznego: na przykładzie języka polskiego i rosyjskiego, Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 1986.
Mączyński J.: Lexicon Latino-Polonicum ex optimis Latinae linguae scriptoribus concinnatum, online: http:??www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication?id=9337& (dostęp: 21.02.2018).
Ożóg K.: Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów: Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne „Fraza” 2001.
Potoczność w języku i kulturze, red. J. Anusiewicz, F. Nieckula, (seria: Język a kultura, t. 5), Wrocław: Wiedza o Kulturze 1992.
Potoczność a zachowania językowe Polaków, red. B. Boniecka, S. Grabias, Lublin: DGM Informationsgesselschaft 2007.
Przejawy potoczności w tekstach artystycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra: Wydawnictwo Szkoły Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu Zielonogórskiego 2001.
Rzepka W.R., Walczak B.: Polszczyzna potoczna z perspektywy diachronicznej, w: Język potoczny jako przedmiot badan językoznawczych, red. S. Gajda, Z. Adamiszyn, Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im Powstańców Śląskich w Opolu, Instytut Filologii Polskiej 1991, s. 23-31.
Sienkiewicz H.: Listy, Tom II. Część pierwsza: Jadwiga i Edward Janczewscy, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1996; Tom II. Część druga: Jadwiga i Edward Janczewscy, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1996; Tom II. Część trzecia: Jadwiga i Edward Janczewscy, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1996; Tom IV. Część pierwsza: Maria z Szetkiewiczów Sienkiewiczowa – Maria z Wołodkowiczów Sienkiewiczowa – Maria z Babskich Sienkiewiczowa (1888–1907), oprac. M. Bokszczanin, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2008; Tom IV. Część druga: Maria z Babskich Sienkiewiczowa (1908–1913), oprac. M. Bokszczanin, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2008; Tom IV. Część trzecia: Henryk Józef Sienkiewicz – Jadwiga Sienkiewiczówna – Helena Sienkiewiczówna – Lucjan Sienkiewicz, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2008.
Skorupka S.: Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. 1-2. Warszawa: Wiedza Powszechna 1989.
Skubalanka T.: Ekspresywność języka a mowa potoczna, w: Poetyka i stylistyka słowiańska. Materiały Konferencji Komisji Poetyki i Stylistyki Słowiańskiej Międzynarodowego Komitetu Sławistów, Warszawa, 18-20 kwietna 1972, red. S. Skwarczyńska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1973, s. 177-183.
Skubalanka T.: Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, (seria: Vademecum Polonisty), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1984.
Skwarczyńska S.: Teoria listu, Lwów: Towarzystwo Naukowe we Lwowie 1937.
Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. I-VIII, Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego 1900–1927.
Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. I–XI, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna i Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1958–1969.
Słownik polszczyzny potocznej, red. J. Anusiewicz J, J. Kawiński, Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN 1996.
Urbańczyk S.: Rozwój języka narodowego. Pojęcie i terminologia, w: Z dziejów powstawania języków narodowych i literackich, red. Z. Stieber, Warszawa: PWN 1956.
Warchala J.: Kategoria potoczności w języku, (seria: Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 2209), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2003.
Wilkoń A.: Typologia odmian współczesnej polszczyzny, (seria: Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 865), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1987.
Zgółka T.: Parametry zróżnicowania językowego, „Nurt” 1988, nr 10 (278), s. 39-42.
Zgółkowie H. i T.: Językowy savoir-vivre. Praktyczny poradnik posługiwania się polszczyzną w sytuacjach oficjalnych i towarzyskich, Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW 1992.
Copyright (c) 2018 Roczniki Humanistyczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
