Artifact Theory: Towards a Critique of the Iconicity of the Ancient Greeks

Keywords: artifact, image, iconicity, visuality, chōros culture, diakrisis culture, critical approach

Abstract

The artifact theory is part of the author’s project of iconicity criticism presented in his book Reliefy rozmazane. Rzeczy i obrazy w kulturze dawnej Grecji [Smeared Reliefs: Things and Images in Ancient Greek Culture] (2020). It aims to remodel foxed thinking about products of Greek culture from the archaic and classical periods in the perspective from the category of the image entangled in philosophical discourse, and thus having an unclear and historically variable status. The category of artifact, proposed in place of the image encompasses all artistic products and social activities, practices, and the games associated with them, as well as their worldview motivations. The artifact is thus a kind of socially embedded dynamic iconic entity. The notation in partial italics is meant to distinguish this concept from the archaeological artifact, the thing in its purely material physical dimension. The artifact category also emphasises the processual character of the perception of things in ancient cultures, e.g. the becoming instead of the being. According to the theory presented, a vessel, a statue, or a painting has not as much a visual dimension as a performative and agentive one; it is a form of interference in the world. The dynamics of looking at things was, moreover, dependent on the environment, which is revealed, for example, in the different way in which Homer’s Telemachus looked at artifacts in the palace of Menelaus and in that of Nestor. This difference is presented by the author within the framework of two distinguished types of culture chōros (χῶρος) and diakrisis (διάκρισις).

In the second part of the article, the status of iconicity in archaic culture is redefined using a critical approach. It is a cognitive strategy aimed at revealing and characterizing the games and social practices behind the forms of artistic disposition inherent in Greek culture. Iconicity in the critical perspective is not so much the result, or outcome of something serving aesthetic purposes, but rather one of the activities that make up what a given statue or painting is as a state of affairs (Sachverhalt).

References

Bałus, Wojciech. „Czytać czy widzieć? O granicach lektury obrazów”. Kultura: pamięć i zapomnienie. Księga poświęcona pamięci Profesora Piotra Kowalskiego, red. Katarzyna Konarska, Bartosz Jastrzębski i Arkadiusz Lewicki. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012, ss. 49-59.

Bomhard, Allan. A Comprehensive Introduction to Nostratic Comparative Linguistics. With Special Reference to Indo-European. [brak wydawcy] 2018.

Borowicz, Sebastian. „Widok i zbliżenie. O nieoczywistości powierzchni greckiej wazy”. Międzyliteratura jako przestrzeń dialogu. Studia dedykowane pamięci Profesor Anny Pilch, red. Anna Włodarczyk, Sebastian Borowicz i Karolina Wawer. Wydawnictwo UJ 2022, ss. 51-78.

Borowicz, Sebastian. Reliefy rozmazane. Rzeczy i obrazy w kulturze dawnej Grecji. Wydawnictwo UJ, 2020.

Borowicz, Sebastian. Reliefy rozmazane. Rzeczy i obrazy w kulturze dawnej Grecji – abstrakt książki: www.academia.edu/44658692/Reliefy_rozmazane_Rzeczy_i_obrazy_w_kulturze_dawnej_Grecji_abstrakt_ksi%C4%85%C5%BCki_

Borowicz, Sebastian. „(Post-)archaiczność obrazu”. Przestrzenie Teorii, nr 33, 2020, ss. 149-167.

Borowicz, Sebastian. „Demon interpretacji. Obraz jako tekst ikoniczny w studiach filologicznych”. Ikoniczne i literackie teksty w przestrzeni współczesnej dydaktyki, red. Anna Pilch i Marta Rusek. Wydawnictwo UJ, 2015, ss. 27-42.

Buczyńska-Garewicz, Hanna. Miejsca, strony, okolice. Przyczynek do fenomenologii przestrzeni. Universitas, 2006.

Carruesco, Jesús. „Choral Performance and Geometric Patterns in Epic Poetry and Iconographic Representations”. The Look of Lyric: Greek Song and the Visual, red. Vanessa Cazzato, André Lardinois. Brill, 2016, ss. 69-107.

Collingwood, Robin. The Idea of History. Clarendon Press, 1946.

Fanfani, Giovanni. „Weaving a Song: Convergences in Greek Poetic Imagery Between Textile and Musical Terminology. An Overview on Archaic and Classical Literature”. Textile Terminologies from the Orient to the Mediterranean and Europe, 1000 BC to 1000 AD, red. Salvatore Gaspa, Cécil Michel i Marie-Louise Nosch. Zea Books, 2017, ss. 421-436.

Heidegger, Martin. Bycie i czas. Tłum. Bogdan Baran. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994.

Heidegger, Martin. Pytanie o rzecz. Przyczynek do Kantowskiej nauki o zasadach transcendentalnych, tłum. Janusz Mizera. Wydawnictwo KR, 2002.

Heidegger, Martin. Wyzwolenie. Tłum. Janusz Mizera. Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 2001.

Hodder, Ian. Czytanie przeszłości. Współczesne podejścia do interpretacji w archeologii. Tłum. Elżbieta Wilczyńska. Obserwator, 1995.

Hoły-Łuczaj, Magdalena. „Heideggerowski zwrot: jedność bycia i nieantropocentryczna filozofia człowieka”. Acta Universistatis Lodziensis. Folia Philosophica, nr 26, 2013, ss. 95-112.

Kmita, Jerzy. O kulturze symbolicznej. Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1982.

Kowalski, Andrzej Piotr. „Kulturoznawcza genealogia kategorii materialności rzeczy”. Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, red. Jacek Kowalewski, Wojciech Piasek i Marta Śliwa. Instytut Filozofii UWM, 2008, ss. 16-26.

Kowalski, Andrzej Piotr. „Archeologia kulturoznawcza. Projekt dyskursu negatywistycznego”. Antropologia zamierzchłych znaczeń. Centrum Badań Antropologii Historii, 2014, ss. 27-41.

Kowalski, Andrzej Piotr. „Ornament z odciskami sznura na ceramice neolitycznej. Interpretacja antropologiczno-semiotyczna”. Antropologia zamierzchłych znaczeń. Centrum Badań Antropologii Historii, 2014, ss. 323-332.

Kowalski, Andrzej Piotr. „Rola dziegciu i kory w zdobnictwie naczyń neoliotycznych. Uwagi lingwistyczno-estetyczne”. Antropologia zamierzchłych znaczeń. Centrum Badań Antropologii Historii, 2014, ss. 332-342.

Kowalski, Andrzej Piotr. „Synkretyzm kultury pierwotnej a interpretacje archeologiczne”. Antropologia zamierzchłych znaczeń. Centrum Badań Antropologii Historii, 2014, ss. 43-55.

Leeuw, Gerard van der. Fenomenologia religii. Tłum. Jerzy Prokopiuk. Książka i Wiedza, 1997.

LeVen, Pauline. „The Colors of Sound: Poikilia and Its Aesthetic Contexts”. Greek and Roman Musical Studies, nr 1, 2013, ss. 229-242.

Łukasiewicz, Dariusz. „Kategoria stanu rzeczy w Badaniach logicznych Edmunda Husserla”. Kwartalnik Filozoficzny, t. 24, nr 3, 1996, ss. 63-87.

Nacher, Anna. Media lokacyjne. Ukryte życie obrazów. Wydawnictwo UJ, 2016.

Nerczuk, Zbigniew. Miarą jest każdy z nas. Projekt zwolenników zmienności rzeczy w Platońskim „Teajtecie” na tle myśli sofistycznej. Wydawnictwo Naukowe UMK, 2009.

Nycz, Ryszard. „Lekcja Adorna: tekst jako sposób poznania albo o kulturze jako palimpseście”. Teksty Drugie, nr 3, 2012, ss. 34-50.

Nycz, Ryszard. Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki. Instytut Badań Literackich, 2017.

Olechnicki, Krzysztof. „Uwagi o kulturze wizualnej w ujęciu socjologiczno-antropologicznym”. Dyskurs, nr 16, 2013, ss. 6-16.

Stachiewicz, Krzysztof. „Martina Heideggera myślenie gruntu etyki”. Etyka, nr 37, 2004, ss. 127-138.

Stobiecka, Monika. Natura artefaktu, kultura eksponatu. Projekt krytycznego muzeum archeologicznego. Instytut Badań Literackich, 2020.

Thomas, Rosalind. „Prose Performance Texts: Epideiksis and Written Publication in the Late Fifth and Early Fourth Centuries”. Written Texts and Rise of Literate Culture in Ancient Greece, red. Harvey Yunis. Cambridge University Press, 2003, ss. 162-188.

Whitley, James. „Homer’s Entangled Objects: Narrative, Agency and Personhood In and Out of Iron Age Texts”. Cambridge Archaeological Journal, t. 23, nr 3, 2013, ss. 395-416.

Yunis, Harvey. „Writing for Reading: Thucydides, Plato and the Emergence of the Critical Reader”. Written Texts and Rise of Literate Culture in Ancient Greece, red. Harvey Yunis. Cambridge University Press, 2003, ss. 189-212.

Żelazna, Jolanta. „Pytanie Heideggera: Co to znaczy «myśleć istotnie»”. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filozofia, t, 14, nr 250, 1993, ss. 91-112.

Published
2022-04-12
Section
Articles