From Humanistic to Theological Values. On Literary References in the Homilies and Pronouncements of John Paul II

Keywords: John Paul II, belles-lettres, truth, goodness, beauty, theological virtues

Abstract

The author of this article shows two types of values that are present in those pronouncements when the Pope recalls examples from belles­lettres. First and foremost, he speaks of the humanistic values rooted in the philosophy of the essence, namely the truth, goodness and beauty that are widely found in works of both less and more well-known authors of different nations. The aforementioned values, having a transcendent backdrop, open up the theological world. Some of those references unveil the three theological virtues which actually represent Christian axiology. For the Pope, the belles­lettres works become locus theologicus. In his pronouncements, the Pope not only mentions various authors from the particular nations he visited (e.g. Rabindranath Tagore from India, Jon Svensson from Island), but also those authors whose works now belong to the whole world (such as Fyodor Dostoyevsky, mentioned in Australia, or St. Augustine in France and Brazil). Recalling those authors and their works, the Pope connected with those nations he visited, and created a special place in order to bring to those nations the greatest works of world literature. He was adamant that humanistic and theological values can be placed equally next to each other.

References

Augustyn. Wyznania. Tłum. Zygmunt Kubiak, Instytut Wydawniczy PAX, 1987.

Chlebowski, Piotr. „Rzecz o wolności słowa jako problem genologiczny”. Studia Norwidiana, t. 11, 1998, ss. 53–75.

Czuj, Jan. „Wstęp”. Augustyn. Wyznania. Tłum. Jan Czuj, De Agostini–Altaya, 2001.

Dostojewski, Fiodor. Idiota. Powieść w czterech częściach, [Dzieła Fiodora Dostojewskiego, t. VII cz. 3 rozdz. V]. Przeł. Jerzy Jędrzejewicz, przejrzał i popr. Zbigniew Podgórzec, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987.

Gąsiorowski, Maciej L. „«Mistrzowie podejrzeń» według Ricoeura”. Edukacja Filozoficzna. Rekonstrukcje. Interpretacje. Przeglądy, vol. 57, 2014, www.edukacja-filozoficzna.uw.edu.pl/index_pliki/ef57/08-gasiorowski.pdf. Dostęp 15.04.2020.

Góralczyk, Paweł. „Cnoty”. LDK, ss. 142–145.

Kaucha, Krzysztof. „Argument kaloniczny na wiarygodność chrześcijaństwa”. Ethos, nr 1–2 (73–74), 2006, ss. 135–147.

Kheriaty, Aaron, i John Cihak. Katolicki przewodnik po depresji. Tłum. Jakub Kołacz, Wydawnictwo M, 2013.

Kiełbasa, Jan. „Pierwsze i najpowszechniejsze: jedność, prawda, dobro i inne transcendentalia w metafizyce św. Tomasza z Akwinu”. Przegląd Tomistyczny, t. XIX, 2013, ss. 251–280.

Krawczyk, Zofia. „Rabindranath Tagore – poszukiwanie prawdy i piękna w teorii i w Szkole Poety”. Kwartalnik Pedagogiczny, nr 4(246), 2017, www.wuw.pl/data/include/cms/Kwartalnik_Pedagogiczny_4_2017.pdf#page=96. Dostęp 22.04.2020.

Maryniarczyk, Andrzej. „Prawda”, www.ptta.pl/pef/pdf/p/prawda.pdf. Dostęp 11.03.2020.

„Modlitwa franciszkańska”, [podaję za stroną:] www.panewniki.pl/duchowosc,modlitwy_franciszkanskie,48.html. Dostęp 22.04.2020.

Modlitwy o pokój, oprac. Stanisław Przepierski OP, Wydawnictwo 3DOM, 2014.

Moskwa, Jacek. Droga Karola Wojtyły, t. 2: Zwiastun wyzwolenia, Świat Książki, 2010.

Nawrocki, Witold. „Literatura islandzka”. Dzieje literatur europejskich, t. 2, red. Władysław Floryan, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983.

Niezgoda, Cecylian. Śladami Franciszka. Wybór pism. Przygotowanie i wstęp o. Zdzisław Kijas, Bratni Zew, 1995.

Norwid, Cyprian. Promethidion. Rzecz o dwóch dialogach z epilogiem. Wstęp i oprac. Stefan Sawicki, Universitas, 1997.

Norwid, Cyprian. „Rzecz o wolności słowa”, cz. I, wspolnotapolska.org.pl/kultura/literatura/norwid/rzecz-o-wolnosci-slowa.pdf. Dostęp 13.03.2020.

Obrzędy sakramentu małżeństwa dostosowane do diecezji polskich. Księgarnia św. Jacka, 2019.

Paprocki, Henryk. „Dostojewski pisarzem rozpaczy czy pisarzem nadziei?”, www.liturgia.cerkiew.pl/texty.php?id_n=104&id=113. Dostęp 25.03.2020.

Peguy, Charles. Przedsionek tajemnicy drugiej cnoty. Przeł. Leon Zaręba, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, 2007, issuu.com/wkb-krakow/docs/peguy_wklad_240s. Dostęp 19.04.2020.

Pereira, Katarzyna Rodrigo. „Stare i nowe: Charles Peguy – człowiek niemożliwej syntezy”. Collectanea Theologica, 69/2, 1999, ss. 71–88, bazhum.muzhp.pl/media//files/Collectanea_Theologica/ Collectanea_Theologica-r1999-t69-n2/Collectanea_Theologica-r1999-t69-n2-s71-88/Collectanea_Theologica-r1999-t69-n2-s71-88.pdf. Dostęp 15.04.2020.

Pereira, Katarzyna Rodrigo. „Szema Karola Péguy. Człowiek pogranicza”. Roczniki Humanistyczne, t. 48, z. 5, 2000, ss. 5–24, www.ojs.tnkul.pl/index.php/rh/article/view/4429/4431. Dostęp 15.04.2020.

Sawicki, Stefan. „Wstęp”. C. Norwid. Promethidion. Rzecz o dwóch dialogach z epilogiem. Wstęp i oprac. Stefan Sawicki, Universitas, 1997.

Seul, Anastazja. „Odwołania Jana Pawła II do literatury pięknej podczas pielgrzymek do krajów anglojęzycznych”. Słowo kaznodziejskie i literackie, red. Jerzy Sikora, Wydawnictwo Naukowe UKSW, 2018.

Seul, Anastazja. „Prawda. Dobro. Piękno. W kręgu literackich i nieliterackich wartości zapisanych w wypowiedziach Jana Pawła II wygłoszonych we Wrocławiu (21 czerwca 1983; 31 maja – 1 czerwca 1997”. Wrocławski Przegląd Teologiczny, 27, nr 1, 2019, ss. 97–122.

Seul, Anastazja. Literatura polska w wypowiedziach Jana Pawła II. Sacrum. Prawda. Dobro. Piękno. Wydawnictwo Rys, 2014.

Siemieniewski, Andrzej. „Rzeczywistości ziemskie, doczesne”, Teologia duchowości, 20.12.2008, teologia-duchowosci.blogspot.com/2008/12/ks-andrzej-siemieniewski-rzeczywistoci.html. Dostęp 29.03.2020.

Słomka, Walerian. „Miłość”. LDK, ss. 534–526. Słomka, Walerian. „Nadzieja”. LDK, ss. 561–562.

Słomka, Walerian. „Prawda”. LDK, ss. 700–701. Słomka, Walerian. „Wiara”. LDK, ss. 913–914.

Sołowiow, Włodzimierz. „Trzy mowy ku czci Dostojewskiego”. Okrutny talent. Dostojewski we wspomnieniach, krytyce i dokumentach. Wybór, oprac., wstęp i przypisy Zbigniew Podgórzec, Wydawnictwo Literackie, 1984.

Sosnowski, Mirosław. Bogom śpiewać i ludziom. Jan Kasprowicz – Rabindranath Tagore. Bliskie i dalekie związki. Wydawnictwo Adam Marszałek, 2020.

Stopyra, Artur. Literatura i kultura Księstwa Liechtenstein. Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem prof. dra hab. Tomasza G. Pszczółkowskiego; Uniwersytet Warszawski, Wydział Neofilologii, Instytut Germanistyki, Warszawa, 2006.

Szczerba, Dorota. Praktyczny leksykon modlitwy. Wydawnictwo M, 2008.

Szutta, Natasza. „Książę Myszkin – «idiota» czy moralny święty?”. Filozofuj!, nr 5 (17), 2016, ss. 35–36.

Św. Franciszek. „Cnoty, które usuwają wady”. Św. Franciszek, św. Klara. Pisma. Tłum. wprowadzeń i indeksów Martyna Kulikowska, red. Wacław Michalczyk, Stanisław Styś, Wydawnictwo M, 2004.

Tagore, Rabindranath. „Zbłąkane ptaki”. Myśli. Przekład i wybór K.[azimierza] Paszkowskiego, Warszawa 1923 [Drukarnia Akademicka].

Tatarkiewicz, Władysław. Dzieje sześciu pojęć. Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1988. Tuczyńska, Joanna. „Rabindranath Tagore jako architekt kulturowego pomostu między Indiami i Chinami”. Gdańskie Studia Azji Wschodniej, nr 5, 2014 ss.121–136, ejournals.eu/sj/index.php/GSAW/article/viewFile/5102/5012. Dostęp 22.04.2020.

Urbański, Stanisław. „Pokora”. LDK, ss. 647–648.

Published
2020-12-28