Teaching Religion as a Space for Prevention of Sexual Abuse of Children

Anna Zellma

doi:10.18290/rt.2019.66.11-6

Anna Zellma Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Teologiczny https://orcid.org/0000-0002-3612-3454

DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2019.66.11-6

Słowa kluczowe: nauczanie religii; nauczyciel religii; wykorzystywanie seksualne; dziecko; profilaktyka; pedagogika

Abstrakt

Nauczanie religii jako przestrzeń przeciwdziałania wykorzystywaniu seksualnemu dzieci

Wykorzystywanie seksualne dzieci jest zjawiskiem, które występuje w różnych środowiskach społecznych. Temat ten obecnie pojawia się coraz częściej nie tylko w badaniach naukowych, ale także w debacie publicznej i w programach profilaktyczno-wychowawczych szkoły. Wciąż jednak brakuje opracowań poświęconych roli nauczania religii w przeciwdziałaniu wykorzystywaniu seksualnemu dzieci. Lekcje religii – z uwagi na ich wychowawczy wymiar i korelację z edukacją szkolną – odgrywają ważną rolę w działalności profilaktycznej. Stanowią odpowiednią przestrzeń do podejmowania inicjatyw w zakresie przeciwdziałania wykorzystywaniu seksualnemu dzieci. W nowych dokumentach programowych nauczania religii w szkole podstawowej wielokrotnie zwraca się uwagę na kwestie związane z bezpiecznym środowiskiem oraz rozpoznawaniem zagrożeń w otoczeniu i odpowiednim reagowaniem. Nauczyciel religii ma nie tylko obowiązek zapewnić uczniom opiekę i bezpieczeństwo, ale także wyposażyć dzieci w wiedzę i umiejętności pozwalające na rozpoznawanie oraz unikanie sytuacji, w których istnieje zagrożenie wykorzystywaniem seksualnym.

Podejmując wyżej zasygnalizowaną problematykę, w niniejszym opracowaniu odwołano się zarówno do prawa oświatowego, jak i do nowych dokumentów programowych nauczania religii. Zwrócono uwagę na cele i treści oraz na rozwiązania organizacyjne i metodyczne aktywności profilaktycznej w wymienionym zakresie. W tym kontekście wyakcentowano znaczenie współpracy nauczyciela religii z rodzicami, szkołą i odpowiednimi służbami (np. policją). Zaangażowanie rodziców odgrywa bowiem ważną rolę w zapobieganiu wykorzystywaniu seksualnemu dzieci.

Bibliografia

Act of 26 January 1982 – “Teacher's Charter”, consolidated text. Journal of Laws 2006, no. 97, item 674 as subsequently amended.

Act of 14 December 2016 – Law on Education. Journal of Laws 2017, item 59.

Act of 6 January 1997 – Penal Code. Journal of Laws Journal of Laws 1997, no. 88, item 553.

Beiset, Maria, Izdebska, Agnieszka. “Wykorzystywanie seksualne dzieci” [“Sexual abuse of children”]. Dziecko Krzywdzone: teoria, badania, praktyka 2012, 2: 48-66.

Bukała, Jerzy, Wątorek, Krzysztof (ed.). Pedofilia jako zagrożenie XXI wieku [Paedophilia as a 21st century threat]. Kielce: Drukarnia Panzet, 2011.

Catholic Education Commission of the Polish Episcopal Conference. “Klasy I-IV szkoły podstawowej. Katecheza inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii. Zaproszeni na ucztę z Jezusem” [“Classes I-IV of the primary school. Religious teaching in initiation of the sacrament of penance and reconciliation as well as the Eucharist. Invited to feast with Jesus”], curriculum number AZ-1-01/18. In: Catholic Education Commission of the Polish Episcopal Conference. Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach [Curriculum of Catholic religion teaching at schools and kindergartens], 39-82. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2018.

Catholic Education Commission of the Polish Episcopal Conference. “Klasy V-VIII szkoły podstawowej. Katecheza mistagogiczna, wprowadzająca w historię zbawienia. Bóg kocha i zbawia człowieka” [“Classes V-VIII of the primary school. Mystagogical catechesis, introducing to the history of salvation. God loves and saves man”], curriculum number AZ-2-01/18. In: Catholic Education Commission of the Polish Episcopal Conference. Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach [Curriculum of Catholic religion teaching at schools and kindergartens], 85-156. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2018.

Czekalski, Ryszard (ed.). Bibliografia katechetyczna 2001-2010 [Catechetical bibliography 2001-2010]. Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2012.

Fenik-Gaberle, Katarzyna, Kałucka, Renata. Ujawnienie przez dziecko wykorzystywania seksualnego pracownikowi oświaty. Scenariusze szkoleń dla pracowników oświaty [A child disclosing sexual abuse to a member of an educational facility personnel. Programme of training for educational personnel]. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji, 2018.

Łabendowicz, Stanisław. Dydaktyka katechezy [Didactics of catechesis]. Radom: Spatium, 2019.

Łabendowicz, Stanisław. “Katecheza młodzieży niedostosowanej społecznie” [“Catechesis of socially maladjusted youth”]. Roczniki Teologiczne 65(2018), 11: 89-112.

Polish Episcopal Conference. Dyrektorium Katechetyczne Kościoła Katolickiego w Polsce [Catechetic Directorium of the Catholic Church in Poland]. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2001.

Polish Episcopal Conference. Podstawa programowa katechezy Kościoła Katolickiego w Polsce [Core curriculum of Catholic religion catechesis in Poland]. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2018.

Polish Scientific Bibliography, https://pbn.nauka.gov.pl/sedno-webapp/ (retrieved: 1.06.2019).

Pospiszyl, Kazimierz. “Pedofilia: kilka poglądów na temat jej genezy” [“Paedophilia: several views on its Genesis”]. Psychologia w Szkole 2004, 2: 87-93.

Regulation of the Minister of National Education of 14 April 1992 on conditions and methods of organising religion teaching in public schools and kindergartens. Journal of Laws 1992, No. 33, item 155 (as subsequently amended).

Sajkowska, Monika. “Problem wykorzystywania seksualnego dzieci” [“Sexual abuse of children”]. Polityka Społeczna 31(2004), 9: 49-58.

Sajkowska, Monika. “Wykorzystywanie seksualne dzieci: ustalenia terminologiczne, skala zjawiska, oblicza problemu społecznego” [“Sexual abuse of children; terminology, scale, faces of the social issue”]. Dziecko Krzywdzone: teoria, badania, praktyka 2002, 1: 5-28.

Sajkowska, Monika. “Wykorzystywanie seksualne dzieci” [“Sexual abuse of children”], Dziecko. Teoria, badania, praktyka 16(2017), 1:233-234.

Tkocz, Elżbieta. “Niedostosowanie społeczne młodzieży na tle wychowawczych reperkusji postmodernistycznych przemian społeczno-kulturowych” [“Social maladjustment of young people against the background of educational repercussions of post-modernistic socio-cultural transformations”]. In: Wychowanie w wierze w kontekście przemian współczesności [Education in faith in the context of transformations of modernity]. Ed. R. Buchta, S. Dziekoński, 58-66. Katowice: Wydawnictwo Księgarnia św. Jacka, 2011.

Zellma, Anna, Czupryński, Wojsław, Tryk, Hubert. Rekolekcje szkolne jako forma ewangelizacji dzieci, młodzieży i dorosłych [School retreat as a form of evangelisation of children, youth and adults]. Olsztyn: Wydawnictwo UWM w Olsztynie, 2018.

Zellma, Anna. “The mission of a teacher of religion in a contemporary Polish school”, Roczniki Teologiczne 65(2018), 11: 5-16.

Zellma, Anna, Wiszowaty, Edward. O Policję bliższą ludziom. Inspiracje pedagogiczne w służbie funkcjonariuszy [Let the police be closer to the people. Pedagogical inspirations in the police service]. Szczytno: Publishing Office WSPoL, 2017.

Zellma, Anna, Wiszowaty, Edward. „Współpraca szkoły z policją w zakresie przeciwdziałania demoralizacji nieletnich” [“Cooperation of schools with the police in preventing demoralisation of youth”]. Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie 16(2011), 127-144.