Impositio manuum w liturgii sakramentu bierzmowania. Zarys historycznoliturgiczny
Abstrakt
Już od czasów apostolskich do istotnych obrzędów pochrzcielnych należy przede wszystkim włożenie rąk. Potwierdzają to świadectwa liturgii pierwszych wieków, łączące ten gest z przekazaniem daru Ducha Świętego. We wczesnym średniowieczu, kiedy bierzmowanie stało się niezależnym od chrztu obrzędem, impositio manuum ma coraz mniejsze znaczenie, a jego istotną rolę przejmuje namaszczenie olejem wraz z odpowiednią formułą. Po Soborze Trydenckim zostaje w pewnej mierze przypomniana i przywrócona praktyka apostolska w tym zakresie, lecz sam właściwy gest jest nadal antycypowany przez namaszczenie, któremu towarzyszy formuła. Odnowa liturgii bierzmowania po Vaticanum II dokonała rewaloryzacji włożenia rąk (w sensie extensio manuum), które jest związane z modlitwą o dar Ducha Świętego.
Bibliografia
Bradshaw Paul F., W poszukiwaniu początków kultu chrześcijańskiego, przeł. Piotr Kaznowski, Michał Koza, Kraków: Fundacja Dominikański Ośrodek Liturgiczny 2016
Czerwik Stanisław, Liturgia sakramentu bierzmowania, w: Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego, red. Józef Kudasiewicz Kudasiewicz, Warszawa: Wydawnictwo ATK 1981, s. 158.
Grabowski Tomasz, Sakrament bierzmowania, w: Znaki tajemnicy. Sakramenty w teorii i praktyce Kościoła, red. Krzysztof Porosło, Robert J. Woźniak, Kraków: Wydawnictwo WAM 2018, s. 305-346.
Guardini Romano, Znaki święte, przeł. Józef Birkenmajer, Wrocław: Wydawnictwo TUM 1994, s. 27.
Jilek August, Eintauchen – Handauflegen – Brotbrechen. Eine Einführung in die Feiern von Taufe, Firmung und Erstkommunion, Regensburg: Pustet 1996
Kleinheyer Bruno, Die Feiern der Eingliederung in die Kirche, (Sakramentaliche Feiern I.) Regensburg: Pustet 1989
Krakowiak Czesław, Sakrament bierzmowania w reformie liturgii II Soboru Watykańskiego, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2012
Nadolski Bogusław, Leksykon symboli liturgicznych, Kraków: Wydawnictwo Salwator 2010.
Obrzędy bierzmowania dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice: Księgarnia św. Jacka 20072.
Paprocki Henryk, Hipolita Rzymskiego „Tradycja Apostolska”. Wstęp, przekład, komentarz, „Studia Theologica Varsaviensia” 14 (1976), nr 1, s. 145-169.
Pastuszko Marian, Sakrament bierzmowania (kan. 879-896), Kielce: Wydawnictwo „Jedność” 2005.
Pontificia Commissio Decretis Vaticani II Interpretandis, Responsum ad propositum dubium, 09.06.1972, AAS 64 (1972). Tekst polski: Papieska Komisja Interpretacji Dekretów Soboru Watykańskiego II, Odpowiedź dotycząca materii w sakramencie bierzmowania, w: Prawo sakramentów. Wybór źródeł Kościoła łacińskiego, red. Elżbieta Szczot, Damian Kwiatkowski, Wojciech Lech, Lublin: Wydawnictwo KUL 2017.
Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego, red. Józef Kudasiewicz, Warszawa: Wydawnictwo ATK 1981.
Słownik teologii biblijnej, red. Xavier Léon-Dufour, przeł. Kazimierz Romaniuk, Poznań: Pallottinum 19903, s. 226-227.
Wysocki Marcin, Katechumenat i inicjacja chrześcijańska w Afryce rzymskiej w II i III wieku, w: Katechumenat i inicjacja chrześcijańska w Kościele starożytnym, red. Franciszek Drączkowski (i in.), Lublin: Wydawnictwo Polihymnia 2011, s. 75-96.
G. Zaccaria, Immitte Spiritum Paraclitum. Teologia liturgica della confermazione, Citta del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana 2019.
Zachara Maciej, Bierzmowanie: drugi sakrament wtajemniczenia chrześcijańskiego, w: Żyć w Chrystusie według Ducha. Teologia sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego, red. Krzysztof Porosło, Kraków-Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów 2014, s. 102-127
Zachara Maciej, Rozwój obrzędu bierzmowania i jego związek z liturgią chrzcielną w rycie rzymskim od VIII do X wieku na podstawie źródeł liturgicznych, „Roczniki Liturgiczno-Homiletyczne” 59 (2012), s. 157-171.
Copyright (c) 2019 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
