Nałożenie rąk w sakramencie święceń od X wieku do Vaticanum II
Abstrakt
Z rytualnego i teologicznego punktu widzenia fundamentalny w sakramencie święceń gest nałożenia rąk ma bogatą i interesującą historię. Sobór Watykański II do teologicznej myśli starożytności chrześcijańskiej, traktując impositio manuum jako istotny gest wspomnianego sakramentu. Wraz z modlitwą konsekracyjną gest ten stanowi „formę” i „materię” sakramentu. W epoce feudalno-średniowiecznej, szczególnie od X wieku, rytuał był zaniedbywany i pozostawiany w cieniu w rytuale święceń. Pierwsze miejsce zajęła traditio instrumentorum, co trwało do XX wieku. Poza tymi historycznymi zmianami gest nałożenia rąk był zawsze obecny w sakramencie święceń i z tego powodu stanowi stabilny znak obecności Ducha Świętego.
Bibliografia
Brunon Jean-Baptiste, Włożenie rąk, w: Słownik teologii biblijnej, red. Xavier Léon-Dufour, Poznań–Warszawa: Pallottinum 1973, s. 1052-1053.
Cavalli Giampaolo, L’imposizione delle mani nella tradizione della chiesa latina. Un rito che qualifica il Sacramento, Roma: Edizioni Antonianum 1999.
Chodor Marek, Teologia i symbolika gestów w odnowionych obrzędach święceń prezbiteratu, „Studia Elbląskie” 18 (2017), s. 377-394.
Cieślik Paweł, Kształtowanie się obrzędów święceń prezbiterów, „Roczniki Teologiczne” 61 (2014), nr 8 s. 155-174.
Głowa Władysław, Znaki i symbole w liturgii, Przemyśl: Wydawnictwo Archidiecezji Przemyskiej 1995.
Goyret Philip, Powołani, konsekrowani, posłani. Sakrament kapłaństwa, przeł. Bogusław Widła, Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów PROMIC 2004.
Greshake Gisbert: Być kapłanem dzisiaj, przeł. Wiesław Szymona, Poznań: W drodze 2010.
Hoła Kazimierz, Sakramenty w aspektach dziejozbawczych. Zarys sakramentologii katolickiej, t. 2: Kapłaństwo, Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne 1986.
Jan Chryzostom, In Acta Apostolorum. Homilia, 14.3, w: Jacques Paul Migne, Patrologiae cursus completus. Series Graeca, t. 60, Paris 1862, kol. 115-116.
Jounel Pierre, Le ordinazioni, w: La Chiesa in preghiera, red. Aimé Georges Martimort, t. 3, Brescia: Queriniana 1987, s. 159-207.
Kempys Michał Jerzy, Josepha kard. Ratzingera teologia kapłaństwa, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej 2002.
Kleinheyr Bruno, Ordinazioni e ministeri. w: Bruno Kleinheyer, Emmanuel von Severus, Reiner Kaczynski, La liturgia della Chiesa. Manuale di scienza liturgica, t. 9, Leumann (Torino): Elle Di Ci 1994, s. 25-102.
Konecki Krzysztof, Nałożenie rąk w odnowionych obrzędach święceń, „Studia Włocławskie” 4 (2001), s. 190-197.
Kongregacja ds. Duchowieństwa, Dyrektorium o posłudze i życiu kapłanów, Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana 1994.
Kunzler Michael, Liturgia Kościoła, przeł. Lucjan Balter, Poznań: Pallottinum 1999.
Kwiatkowski Dariusz: Struktura i teologia obrzędu święceń prezbiteratu w posoborowych pontyfikałach, „Poznańskie Studia Teologiczne” 11 (2001), s. 163-205.
La celebrazione nella Chiesa, t. 2, red. Dionisio Borobio, Leumann (Torino): Elle Di Ci, 1994.
Lameri Angelo, La Traditio Instrumentorum e delle insegne nei riti di ordinazione. Studio storico-litirgico, Roma: Edizioni Liturgiche 1998.
Le Liber ordinum en usage dans l’Église wisigothique et mozarabe d’Espagne du cinquième au onzième siècle, red. Marius Férotin, Paris: Gregg 1912.
Le Pontifical Romain au Moyen Âge, t. 1-4: Le Pontifical Romain du XIIe siècle; Le Pontifical de la Curie Romaine au XIIIe siècle; Le Pontifical de Guillaume Durand; Tables alphabétiques. (PGD), red. Michel Andrieu, (Studi e Testi 86. 87. 88. 99), Città del Vaticano: Biblioteca Apostolica Vaticana 1938-1941.
Le Pontifical Romain révisé au XVe siècle, red. Marc Dykmans, (Studi e Testi 311), Città del Vaticano: Biblioteca Apostolica Vaticana 1985.
Le Pontifical romano-germanique du dixième siècle, t. 1-2, red. Cyrille Vogel, Reinhard Elze, Michel Andrieu, (Studi e Testi 226-227), Città del Vaticano: Biblioteca Apostolica Vaticana 1963.
Lurker Manfred, Słownik obrazów i symboli biblijnych, przeł. Kazimierz Romaniuk, Poznań: Pallottinum 1989.
Nadolski Bogusław, Leksykon Liturgii, Poznań: Pallottinum 2006.
Nowak Jacek, Trójstopniowość sakramentu święceń, (Kolekcja „Communio” 3), Poznań: Pallottinum 1988, s. 94-112.
Obrzędy święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, Katowice: Księgarnia św. jacka 1999
Oñatiba Ignacio, Ministeri ecclesiali: Ordine, w: La celebrazione nella Chiesa, t. II, red. Dionisio Borobio, Leumann (Torino): Elle Di Ci 1994, s. 675-684.
Pius XII, Constitutio apostolica Sacramentum Ordinis, Acta Apostolicae S 40. 1948.
Pontificale Romanum. De ordinatione diaconi, presbiteri et episcopi. Editio typica, Città del Vaticano: Typis Polyglottis Vaticanis 1968.
Pontificale Romanum. De Ordinatione Episcopi, Presbyterorum et Diaconorum. Editio typica altera, Città del Vaticano: Typis Polyglottis Vaticanis 1990.
Pyc Marek, Znaki Trynitarnej bliskości. Teologalny wymiar sakramentów świętych, Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Wydział Teologiczny 2007.
Ratzinger Joseph, Głosiciele Słowa i słudzy Waszej radości. Teologia i duchowość sakramentu święceń, przeł. Marzena Górecka, Monika Rodkiewicz; współpr. Joachim Kobienia, Dominik Petruk, (Opera Omnia, t. 12, red. Krzysztof Góźdź, Marzena Górecka), Lublin: Wydawnictwo KUL 2012.
Romaniuk Kazimierz, Sakramentologia biblijna. Zarys teologii sakramentów dla teologów, katechetów, duszpasterzy, Warszawa: Wtdawnictwo Salezjańskie 1991.
Schenk Wacław: Liturgia sakramentów świętych, t. 2, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1964.
Szczurek Jan D.: Sakrament święceń, w: Znaki Tajemnicy. Sakramenty w teorii i praktyce Kościoła, red. Krzysztof Porosło, Robert J. Woźniak, Kraków: Wydawnictwo WAM 2018, s. 457-500.
Testa Benedetto, Sakramenty Kościoła, przeł. Lucjan Balter, Poznań: Pallottinum 1998.
Viola Vittorio, Ordine/Ordinazione, w: Liturgia, red. Domenico Sartore, Achille Maria Triacca, Carlo Cibien, (Dizionari San Paolo), Milano: San Paolo Edizioni 2001, s. 1338-1361.
Zielonka Dariusz, Character sacerdotalis w ujęciu Josepha Ratzingera, „Studia Salvatoriana Polonica” 2 (2008), s. 123-132.
Copyright (c) 2019 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
