Nałożenie rąk w liturgii święceń w pierwszym tysiącleciu (Część i: Starożytność chrześcijańska)

Waldemar Bartocha

doi:10.18290/rt.2019.66.8-1

Waldemar Bartocha Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Wydział Teologiczny

DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2019.66.8-1

Słowa kluczowe: nałożenie rąk; święcenia; Duch Święty; biskup; prezbiter; diakon

Abstrakt

Nałożenie rąk należy, obok modlitwy święceń, do istoty obrzędów święceń biskupa, prezbiterów i diakonów. Gest ten występuje w ścisłej korelacji z następującą po nim modlitwą święceń. Modlitwa błogosławieństwa i prośby określa jego znaczenie. Posoborowa reforma liturgiczna obrzędów święceń na nowo wyakcentowała obrzęd nałożenia rąk, przywracając mu w ten sposób pierwotne znaczenie. Celem artykułu jest ukazanie genezy i sensu teologicznego gestu nałożenia rąk, jak również jego miejsca w strukturze celebracji święceń w pierwszym tysiącleciu. Gest nałożenia rąk ma korzenie biblijne. W Nowym Testamencie nałożenie rąk na kandydata oznaczało przekazanie mu charyzmatu właściwego dla danego urzędu. W schemacie obrzędowym zawartym w Tradycji apostolskiej gestu nałożenia rąk używa się do powierzenia urzędu biskupa, prezbitera i diakona. Odgrywa on centralną rolę w dynamice celebracji święceń.

Bibliografia

Bartocha Waldemar, Kształtowanie się obrzędów święceń biskupa od Tradycji apostolskiej do Pontyfikału rzymsko-germańskiego (zarys historyczno-liturgiczny), „Seminare” 30 (2011), s. 17-27.

Bradshaw Paul F., Rites of Ordination. Their History and Theology, Collegeville: Order of Saint Benedict 2014.

Cavalli Giampaolo, L’imposizione delle mani della tradizione della Chiesa Latina. Un rito che qualifica il sacramento, Roma: Edizioni Antonianum 1999.

Coyle John Kevin, The Laying on of Hands as Conferral of the Spirit: Some Problems and a Possible Solution, w: Studia Patristica, t. XIII/2: Papers of the 1983 Oxford Patristics Conference Critica, Classica, Ascetica, Liturgica, red. Elizabeth A. Livingstone, Leuven: Peeters Publishers 1989, s. 339-353.

Galtier Paul, Imposition des mains, w: Dictionnaire de théologie catholique, red. Alfred Vacant, Eugène Mangenot, t. 7/2, Paris: Librairie Letouzey 1923, kol. 1302-1425.

Konecki Krzysztof, Nałożenie rąk w odnowionych obrzędach święceń, w: Ante Deum stantes, red. Stefan Koperek, Robert Tyrała, Kraków: Wydawnictwo UNUM 2002, s. 293-300.

Kwiatkowski Dariusz, Obrzędy święceń prezbiteratu do X wieku, w: Studia liturgiczne, t. 7: Prezbiterzy w Kościele do Soboru Trydenckiego. Liturgia święceń, teologia, ministerium, red. Czesław Krakowiak, Waldemar Pałęcki, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2011, s. 19-30.

Lameri Angelo, La Traditio Instrumentorum e delle insigne nei riti di ordinazione. Studio storico-liturgico, Roma: Edizioni Liturgiche 1998.

Paternoster Mauro, L’imposizione delle mani nella chiesa primitiva. Rassegna delle testimonianze bibliche, patristiche e liturgiche fino al secolo quinto, Roma: Edizioni Liturgiche 1983.

Santantoni Antonio, L’ordinazione episcopale. Storia e teologia dei riti dell’ordinazione nelle antiche liturgie dell’Occidente, Roma: Editrice Anselmiana 1976.

Santantoni Antonio, Parenti Stefano, Gli ordini sacri e i ministeri, w: Scientia liturgica. Manuale di liturgia, t. 4: Sacramenti e sacramentali, red. Anscar J. Chupungco, Casale Monferrato: Piemme 1998, s. 209-266.

Vogel Cyrille, L’imposition des mains dans les rites d’ordination en Orient et en Occident, „La Maison-Dieu” 1970, nr 102, s. 52-72.