«Castitas» chez Augustin d'Hyppone

Abstrakt

„Castitas” u św. Augustyna z Hippony

Święty Augustyn z Hippony broni w swoich dziełach De continentia, De bono conjugale i De Santa virginitate „castitas” ośmieszaną przez pogan. Nie stara się on jednak określić jasnej granicy między „castitas”, „pudicitiam” i „continentia”. „Castitas” jest dla niego cnotą pozwalającą oprzeć się przede wszystkim złej pożądliwości. Następnie, będąc ściśle związaną z cnotą umiarkowania, „castitas” wyznacza jakość relacji do Boga dla dziewic oraz relacji między mężem i żoną (pomaga zachować wierność małżeńską). Święty Augustyn nie stawia w swych dziełach na pierwszym miejscu kwestii etycznych, ale bada człowieka jako stworzenie obdarzone popędem seksualnym, które ma odnaleźć wewnętrzną jedność „zagubioną” przez grzech pierworodny. Czystość jest tym uprzywilejowanym elementem, który uczestniczy w odbudowaniu tej jedności: między duchem i ciałem oraz między stworzeniem i Stwórcą.

„Castitas” jest więc cnotą „animus” (człowieka wewnętrznego), który zachowuje umiar w relacjach seksualnych oraz potrafi oprzeć się nieuporządkowanym popędom seksualnym. Augustyn nie sprowadza „castitas” tylko do wysiłku woli ludzkiej, jak chciałby Pelagiusz. Przyznaje on, iż najcięższą z walk człowieka jest walka o życie w czystości, gdyż wymaga ona codziennego zmagania, a zwycięstwo bywa naprawdę rzadkie, wszystko przy pomocy Bożej. Są dwie pożądliwości: dobra i zła. Ta ostatnia często wymyka się spod kontroli, dlatego człowiek musi nieustannie walczyć. Dobra pożądliwość potrzebna jest natomiast do przetrwania rodzaju ludzkiego. Jest ona dobra wyłącznie wtedy, gdy jest „wykorzystywana” w związku małżeńskim. Człowiek, który idzie za złą pożądliwością, traci „castitas”, tym samym odwraca się od Boga.