Polskie śpiewy na Boże Ciało w Kancjonale S.S. Jagodyńskiego (wyd. 1638, 1695)

Stanisław Garnczarski

doi:10.18290/rt.2018.65.13-7

Stanisław Garnczarski Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Wydział Teologiczny, Sekcja w Tarnowie

DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2018.65.13-7

Słowa kluczowe: Boże Ciało; pieśń; hymn; sekwencja; antyfona; kancjonał

Abstrakt

Polskie śpiewy na Boże Ciało, zawarte w kancjonale Jagodyńskiego (wyd. 1638, 1695), liczą 13 utworów, w tym 7 to tłumaczenia łacińskiej poezji powstałe najprawdopodobniej pod koniec XVI i na początku XVII w., zaś 6 jest owocem twórczości ówczesnych poetów i kompozytorów. Tłumaczenia były zasadniczo wzorowane na strukturze poetyckiej łacińskich tekstów, natomiast pieśni o proweniencji polskiej zostały ujęte przez twórców w sposób wpisujący się w ogólne tendencje struktury poetyki tego okresu. Przeważają pieśni o strofach 4-wersowych oraz 7-, 6- i 2-wersowych. Czynnikiem wiążącym strofy jest rym paroksytoniczny, dokładny, parzysty, a sporadycznie naprzemienny.

Bibliografia

Brückner A., Średniowieczna pieśń religijna polska, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1923.

Brückner A., Średniowieczna pieśń religijna polska, oprac. M. Korolko, Wydawnictwo im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980.

Chomętowski W., Zabytki języka polskiego z XV wieku w rękopisach Biblioteki Ordynacji Krasińskich. Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, t. 1, Drukarnia Uniwersytecka, Kraków 1880.

Cieślak S., Harfa duchowna – modlitewnikowy bestseler jezuity Marcina Laterny (1552-1598), „Nasza Przeszłość” 2000, t. 93, s. 23-48.

Hymny kościelne w nowym przekładzie ks. Tadeusza Karyłowskiego T.J. z przedmową prof. Stan. Windakiewicza, Wydawnictwo Księży Jezuitów, Kraków 1932.

Kopczyńska Z., Pszczołowska L., Strofa. w: Strofika, red. M.R. Mayenowa, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964, s. 8-24.

Kowalewska E., Pieśni eucharystyczne XV i początku XVI wieku w języku polskim, w: Muzyka religijna w Polsce. Materiały i studia, red. J. Pikulik, t. 2, Wydawnictwo ATK, Warszawa 1978, s. 16-58.

Łoś J., Początki piśmiennictwa polskiego, Wydawnictwo im. Ossolińskich, Lwów 1922.

Maciejowski W.A., Pamiętniki o dziejach, piśmiennictwie i prawodawstwie Słowian, t. 2, Księgarnia Eggersa i Hinrichsa, Warszawa 1839.

Maciejowski W.A., Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, t. 3, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1852.

Michałowska T., Średniowiecze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Motty S., Książeczka do nabożeństwa, na której modliła się św. Jadwiga, Poznań 1875.

Nehring W., Beiträge zum Studium altpolnischer Sprachdenkmäler, „Archiv für Slavische Philologie” 15(1893), s. 534-536.

Nowak W., Odnowa kultu eucharystycznego w Kościele a sanktuaria eucharystyczne na Warmii przed Soborem Trydenckim, „Liturgia Sacra” 17(2011), nr 1, s. 25-36.

Pawlak I., Muzyka liturgiczna po Soborze Watykańskim II w świetle dokumentów Kościoła, Wydawnictwo Polihymnia, Lublin 2000.

Pawlak I., Repertuar śpiewów łacińskich w polskich obrzędach i zwyczajach liturgicznych zachowanych w księgach piotrkowskich, w: De musica sacra in Polonia. Quaestiones selectae, t. 1, red. i oprac. S. Garnczarski, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 2013, s. 132-144.

Pszczołowska L., Strofa czterowersowa, w: Strofika, red. M.R. Mayenowa, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964, s. 114-175.

Rak R., Ave verum corpus natum, w: Encyklopedia Katolicka, t. 1, red. F. Gryglewicz i in., TN KUL, Lublin 1989, kol. 1173-1174.

Stanisława Serafina Jagodyńskiego Pieśni katolickie nowo reformowane z polskich na łacińskie, a z łacińskich na polskie przełożone, niektóre też nowo złożone. Wstęp i opracowanie ks. Stanisław Garnczarski. Transkrypcja tekstu polskiego i komentarz Jan Godyń, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 2011.

Vetulani A., Corpus Iuris Canonici, w: Encyklopedia Katolicka, t. 3, red. R. Łukaszyk i in., TN KUL, Lublin 1985, kol. 597-600.

Wydra W., Polskie pieśni średniowieczne. Studia o tekstach, Wydawnictwo PAN, Warszawa 2003.

Zalewski Z., Święto Bożego Ciała w Polsce do wydania rytuału piotrkowskiego (1631), w: Studia z dziejów liturgii w Polsce, t. 1, red. M. Rechowicz, W. Schenk, TN KUL, Lublin 1973, s. 97-161.