Autodeklaracja religijności i związki tej zmiennej ze wskazaniami używania środków psychoaktywnych: dane z badań (n=2273)
Abstrakt
Badania empiryczne potwierdzają stały wzrost wskazań zażywania środków odurzających. Jednym z czynników sprzyjających narkotykowym inicjacjom jest odrzucenie norm moralnych związanych z wyznawaną religią. W artykule przedstawiono zależności ustalone między wskazywaną przez młodzież religijnością a stanowiskami wobec środków psychoaktywnych i ich używaniem. Dane zgromadzono w badaniach kwestionariuszowych przeprowadzonych na losowo dobranej próbie uczniów szkół ponadgimnazjalnych województwa podkarpackiego (n=2273). Wyniki badań sugerują, że obserwowany wśród młodzieży proces sekularyzacji i relatywizacji, zwłaszcza w sferze moralności, może osłabić krytycyzm wobec środków psychoaktywnych, zarówno tych dozwolonych, jak i objętych sankcjami prawnymi. Ustalono ponadto związki między wskazywanym zaangażowaniem religijnym i długością czasu spędzanego w Internecie, posiadaniem w gronie znajomych osób zażywających narkotyki, wychowywaniem przez jednego bądź obojga rodziców oraz częstotliwością rozmów respondentów z rodzicami. Zależności między tymi zmiennymi są istotne pod względem statystycznym, można zatem wnioskować, że wyróżnione zmienne mają wpływ na zróżnicowane wskazania religijności, a w konsekwencji na liberalizację stanowisk młodzieży wobec narkotyków.
Bibliografia
Bandura A., Self-efficacy. Toward a Unifying Theory of Behavioral Change, „Psychology Review” 1977, nr 2, s. 191-215.
Berger P.L., Pytanie o wiarę. Sceptyczna zachęta do chrześcijaństwa, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 2007.
Boguszewski R., (Nie)religijna moralność katolików w Polsce, „Zeszyty Naukowe KUL” 2014, nr 1(57), s. 123-139.
Dalgalarrondo P., Soldera M.A., Filho H.R.C., Silva C.A.M., Religion and Drug Use by Adolescents, „Revista Brasileira de Psiquiatria” 26(2004), nr 2, s. 82-90. http://dx.doi.org/10.1590/S1516-44462004000200004.
Engs R.C., Mullen K., The Effect of Religion and Religiosity on Drug Use among a Selected Sample of Post Secondary Students in Scotland, „Addiction Research” 7(1999), nr 2, s. 149-170. https://doi.org/10.3109/16066359909004380.
European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction, European Drug Report 2017: Trends and Developments, Publications Office of the European Union, Luxembourg 2017.
Fernández M.P.L., El Concepto de Anomia de Durkheim y Las Aportaciones Teóricas Posteriores, „Revista de Ciencias Sociales de la Universidad Iberoamericana” 4(2009), nr 8, s. 130-147.
Giddens A., Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Gościński G., Raport o narkotykach i narkomanii w Województwie Podkarpackim w 2016 roku, Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego Departament Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej, Rzeszów 2017, wydanie internetowe: https://www.podkarpackie.pl/index.php/zdrowie/raporty-analizy (13.06.2018).
GUS, Trwanie życia w 2015 r., Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2016.
Ismail A., Affandy H.B., Basir S.N., Ahmad N., The Internet: One of the Factors Influencing Substance Abuse, wydanie internetowe: https://www.researchgate.net/publication/269223304 (26.01.2018).
Jarmoch E., Religijność indywidualna Polaków, w: Kościół i religijność Polaków 1945-1999, red. W. Zdaniewicz, T. Zembrzuski, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, Warszawa 2000, s. 385-405.
Jaroszyński P., Etyka i religia − opozycja czy dopełnienie?, w: U źródeł tożsamości kultury europejskiej, red. T. Rakowski, Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej KUL, Lublin 1994, s. 110-112.
Jedynak W., Wybrane aspekty przemian religijności i moralności młodzieży polskiej, w: Czy stracone pokolenie? Młodzież i jej dylematy na początku XXI wieku, red. P. Długosz, H. Kotarski, W. Jedynak, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2014, s. 13-24.
Jędrzejko M.Z., „Zawirowany” świat ponowoczesności, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Centrum Profilaktyki Społecznej, Warszawa−Milanówek 2015.
Jiloha R.C., Social and Cultural Aspects of Drug Abuse in Adolescents, „Delhi Psychiatry Journal” 12(2009), nr 2, s. 167-175.
Malczewski A., Młodzież a substancje psychoaktywne, w: Młodzież 2016. Raport z badania sfinansowanego przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Fundacja Badania Opinii Społecznej CBOS, Warszawa 2016, s. 200-225.
Mariański J., Kontrowersje wokół relacji religii i moralności − tożsamość czy rozdział, „Universitas Gedanensis” 2009, nr 1-2, s. 16-43.
Mariański J., Kościół w społeczeństwie przemysłowym, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1983.
Mariański J., Małżeństwo i rodzina w świadomości młodzieży maturalnej. Stabilność i zmiana, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.
Mariański J., Młodzież między tradycją i ponowoczesnością. Wartości moralne w świadomości maturzystów, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1995.
Mariański J., Przemiany moralności polskich maturzystów w latach 1994-2000. Studium socjologiczne, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011.
Mariański J., Religia w społeczeństwie ponowoczesnym. Studium socjologiczne, Oficyna Naukowa, Warszawa 2010.
Marsiglia F.F., Kulis S., Nieri T., Parsai M., God Forbid! Substance Use Among Religious and Nonreligious Youth, „American Journal of Orthopsychiatry” 75(2005), nr 4, s. 585-598. DOI: 10.1037/0002-9432.75.4.585.
Mitek E., Sympatyzowanie młodzieży z osobami zażywającymi narkotyki, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 2004, nr 2, s. 174-176.
Motyka M., Marcinkowski J.T., Rola czasu spędzanego w Internecie w liberalizacji postaw wobec środków psychoaktywnych wśród uczniów przemyskich szkół gimnazjalnych, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2014, nr 3, s. 737-743.
Motyka M., Uwarunkowania narkomanii młodzieży: zagrożenia w środowisku rodzinnym i rówieśniczym, w: Zagrożenia ładu społecznego oraz bezpieczeństwa narodowego. Wybrane aspekty, red. M. Gitling, I. Wojaczek, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej, Przemyśl 2017, s. 35-55.
Osco B., Anomie or Alienation? A Self-Exploration of the Roots of Substance Ab/use, „Human Architecture: Journal of the Sociology of Self-Knowledge” 2(2003), nr 1, s. 105-108.
Ossowska M., O człowieku, moralności i nauce: miscellanea, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983.
Pawlik W., Tożsamość religijna a etyka niezależna – społeczny wymiar dyskursu, w: Tożsamości religijne w społeczeństwie polskim. Socjologiczne studium przypadków, red. M. Libiszowska-Żółtkowska, Wydawnictwo Delfin, Warszawa 2009, s. 119-135.
Ponczek D., Olszowy I., Styl życia młodzieży i jego wpływ na zdrowie, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2012, nr 2, s. 260-268.
Possenti V., Religia i życie publiczne. Chrześcijaństwo w dobie ponowożytnej, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 2005.
Sadowski A., Wschodnie województwa Rzeczypospolitej – uwarunkowania konstruowania kapitału pogranicza, „Konteksty Społeczne” 2013, nr 2, s. 8-17.
Siemienowicz J., Dusza pod narkozą, „Znak” 2013, nr 693, s. 6-10.
Sroka A., Teologia narkotyku, Wydawnictwo „Eneteia”, Warszawa 2008.
Szacki J., Historia myśli socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
The United Nations Office on Drugs and Crime, World Drug Report 2017, United Nations Publication, Vienna 2017.
Wanat W., Narkotyki i narkomania. Odlot donikąd, Wydawnictwo „Iskry”, Warszawa 2006.
Zaręba S.H., Dynamika świadomości religijno-moralnej młodzieży w warunkach przemian ustrojowych w Polsce (1988-1998), Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2003.
Zaręba S.H., W kierunku jakiej religijności? Studia nad katolicyzmem polskiej młodzieży, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2008.
Zemło M., Socjologia moralności Marii Ossowskiej i Janusza Mariańskiego. Analiza porównawcza, „Roczniki Nauk Społecznych” 2015, nr 2, s. 133-159. DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rns.2015.7(43).2-12.
Zhao R., Cao L., Social Change and Anomie: A Cross-National Study, „Social Forces” 88(2010), nr 3, s. 1209-1229. DOI: 10.1353/sof.0.0312.
Zieliński M., Religia a moralność, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2000.
Copyright (c) 2018 Roczniki Teologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
