Godność osoby starszej w nowej rzeczywistości społecznej

Ireneusz M. Świtała

doi:10.18290/rt.2017.64.10-1

Ireneusz M. Świtała Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2017.64.10-1

Słowa kluczowe: godność; osoba starsza; etyka; wartość; normy moralne

Abstrakt

W czasach dynamicznych przemian społeczno-kulturowych i obyczajowych problem godności ludzkiej staje się przedmiotem zainteresowań etyków i pedagogów. Konflikty, nieporozumienia i wzrost patologii społecznych prowadzą do dylematów aksjologicznych i podważania norm moralnych. W sytuacji zaniku autorytetów i deprecjacji zalet osobistych istnieje potrzeba uświadomienia społeczeństwu, że godność ludzka jest podstawą społecznego i moralnego funkcjonowania człowieka. Istnieją grupy społeczne szczególnie narażone na utratę godności, co zdeterminowane jest wieloma czynnikami biopsychospołecznymi. Zwłaszcza osoby starsze, niepełnosprawne doświadczają negatywnych sytuacji godzących w ich poczucie wartości i przynależności społecznej. Zanik autorytetu osób starszych szczególnie jest widoczny w najmniejszej komórce społecznej, jaką jest rodzina.

Bibliografia

Główny Urząd Statystyczny, Prognoza ludności na lata 2008-2035, www.stat. gov.pl [dostęp: 04.10.2016].

Gogacz M., Ku etyce chronienia osób (wokół podstaw etyki), Warszawa: Pallottinum 1991.

Halicka M., Satysfakcja życiowa ludzi starych, Białystok: Wydawnictwo Akademii Medycznej 2004.

Hill R.D., Pozytywne starzenie się. Młodzi duchem w jesieni życia, Warszawa: Wydawnictwo Laurum 2010.

Holmes T.H., Rahe R.H., The Social Readjustment Rating Scale, „Journal of Psychosomatic Research” 11(1967), nr 2, s. 213-218.

Kocimska P., Starość wyzwaniem dla współczesności, „Niebieska Linia” 2003, 5(28).

Kołodziej W., Bio-psycho-społeczne funkcjonowanie osób starszych a społeczne stereotypy i uprzedzenia dotyczące starzenia się i starości, w: A. Nowicka (red.), Wybrane problemy osób starszych, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2010, s. 55-72.

Kracik J., Być starym dawno temu, „Tygodnik Powszechny” 2000, nr 1-2(39-40), s. 39-40.

Le Goff I. Człowiek średniowiecza, Warszawa–Gdańsk: Volumen−Marabut 1996.

Magiera E., Relacje między pokoleniami na przestrzeni wieków, w: B. Bugajska (red.), Młodość i starość. Integracja pokoleń, Szczecin: Wydawnictwo ZAPOL 2010.

Mariański J., Kondycja moralna społeczeństwa polskiego: hipotezy wstępne, „Społeczeństwo” 10(2000), nr 1(37), s. 163-185.

Mazurek F.J., Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka, Lublin: Wydawnictwo KUL 2001.

Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, tłum. J. Hołówka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2000.

Midgley M., Pochodzenie etyki, tłum. W.J. Bober, w: P. Singer (red.), Przewodnik po etyce, oprac. wyd. polskiego J. Górnicka, Warszawa: Książka i Wiedza 1998.

Minos G., Historia starości, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen 1995.

Nawrocka J., Społeczne doświadczenie starości: stereotypy, postawy, wybory, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2013.

Nicole-Urbanowicz J., Ageizm i dyskryminacja ze względu na wiek, „Niebieska Linia” 2006, 6(47).

Ossowska M., Normy moralne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2000.

Pawłowska R., Samotność człowieka – rozważania teoretyczne, w: R. Pawłowska, E. Jundziłł (red.), Pedagogika człowieka samotnego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskiej Wyższej Szkoły Humanistycznej 2006.

Pikuła N.G., Godność osoby starszej w nauczaniu Jana Pawła II, w: S. Steuden, M. Stanowska, K. Janowski (red.), Starzenie się z godnością, Lublin: Wydawnictwo KUL 2011, s. 47-56.

Pikuła N.G., Poczucie sensu życia osób starszych. Inspiracje do edukacji w starości, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2015.

Pikuła N.G., Zdrowie i aktywność społeczna jako determinanty jakości życia osób starszych, w: A.A. Zych (red.), Poznać zrozumieć i zaakceptować starość, Łask: Over Group 2012, s. 313-326.

Pilch T. (red.), Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, t. II, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak” 2003.

Serafin I., Odkrywanie codzienności ludzi starszych drogą do ich (z)rozumienia, w: A.A. Zych (red.), Poznać, zrozumieć, zaakceptować starość, Łask: Over Group 2012, s. 69-108.

Sęk H., Kaczmarek Ł., Żyć z godnością w zdrowiu i chorobie, „Czasopismo Psychologiczne” 15(2009), nr 2.

Stawrowski Z., Aksjologiczne podstawy konstytucji. Komisja ds. aksjologii Konstytucji, Rzecznik Praw Obywatelskich 2006, http://www.vop.gov [dostęp: 07.10. 2016].

Szatur-Jaworska B., Błędowski P. (red.), System wsparcia osób starszych w środowisku zamieszkania. Przegląd sytuacji, propozycja modelu, Warszawa: Rzecznik Praw Obywatelskich 2016.

Timonen V., Ageing Societies: A Comparative Introduction, Maidenhead: McGraw-Hill 2008.

Vardy P., Grosch P., Etyka. Poglądy i problemy, tłum. J. Łoziński, Poznań: Zysk i S-ka 1995.

WHOQOL, Measuring Quality of Life, www.who.int/mental_health/media/68.pdf [dostęp: 17.10.2016].

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, http://www.zus.pl/default.asp?p=1&id=52 [dostęp: 19.09.2016].

Zych A., Leksykon gerontologii, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2007.

Żywczok A., Poszanowanie godności człowieka – „klucz” pedagogicznego autorytetu, w: D. Ekiert-Oldroyd (red.), Współczesny nauczyciel w koncepcjach pedagogicznych i praktyce edukacyjnej, „Chowanna” 1(26)(2006), s. 70-84.